دعوت مجارستان از نتانیاهو برای سفر با وجود صدور حکم بازداشت او و گالانت در دادگاه لاهه
در حالی که ایرلند، ایتالیا، بریتانیا، کانادا، نروژ و برخی دیگر از کشورها به همراه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بر پایبندی به احکام دیوان کیفری بین‌المللی تایید کردند، نخست‌وزیر مجارستان از بنیامین نتانیاهو دعوت کرد به بوداپست سفر کند و تضمین داد حکم بازداشت علیه او اجرا نشود.
در پاسخ به دعوت ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان از نخست‌وزیر اسرائیل، نتانیاهو روز جمعه دوم آذر ضمن تشکر از اوربان گفت: «در حالی که برخی با ضعف خجالت‌آور پشت تصمیم ظالمانه علیه حق اسرائیل برای دفاع از خود ایستادند، مجارستان، همچون ایالات متحده، از خود شفافیت اخلاقی نشان داده و در سمت عدالت و حق ایستاده است.»
قضات دیوان کیفری بین‌المللی روز پنج‌شنبه اول آذر، احکام بازداشت بنیامین نتانیاهو و یوآو گالانت، نخست‌وزیر و وزیر دفاع پیشین اسرائیل و محمد دیاب المصری، ملقب به «ضیف»، فرمانده کشته‌شده حماس را صادر کردند.
دادگاه لاهه که با درخواست اعتراض اسرائیل مخالفت کرد، این سه نفر را به ارتکاب «جنایات جنگی» و «جنایت علیه بشریت» متهم کرده است.
صدور حکم بازداشت برای نتانیاهو و گالانت واکنش‌های گسترده‌ای به دنبال داشته است. در یکی از تازه‌ترین این واکنش‌ها پاریس اعلام کرد فرانسه به کار مستقل دیوان مطابق با اساسنامه رم متعهد است.
وزارت امور خارجه فرانسه روز جمعه اعلام کرد تصمیم دیوان بین‌المللی کیفری را مد نظر قرار داده و یک بار دیگر بر تعهد خود به کار مستقل دیوان مطابق با اساسنامه رم تاکید می‌کند.
سخنگوی دولت آلمان نیز گفت که این کشور حکم دیوان کیفری بین‌المللی برای بازداشت نخست‌وزیر و وزیر دفاع سابق اسرائیل را با دقت بررسی خواهد کرد اما تا زمانی که برنامه‌ای برای سفر به آلمان وجود نداشته باشد، اقدامات بیشتری انجام نخواهد داد.
سخنگوی دولت آلمان با اشاره به نقش این کشور در تهیه پیش‌نویس اساسنامه دیوان بین‌المللی کیفری، گفت: «این نگرش نیز نتیجه تاریخ آلمان است و این کشور حامی همیشگی دیوان بین‌المللی کیفری است.»
بازتاب حکم دیوان لاهه در آمریکا
جو بایدن، رییس‌جمهوری آمریکا، در بیانیه‌ای حکم دیوان کیفری بین‌المللی برای بازداشت نتانیاهو و وزیر دفاع پیشین اسرائیل را «تکان‌دهنده» خواند و گفت اسرائیل و حماس هیچ تناسبی با هم ندارند و آمریکا همواره از اسرائیل در برابر تهدیدها علیه امنیت این کشور حمایت خواهد کرد.
شبکه کان اسرائیل به نقل از منابعی در آمریکا خبر داد که دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری منتخب این کشور، در حال برنامه‌ریزی برای تحریم کریم خان، دادستان ارشد دیوان کیفری بین‌المللی و قضات صادر کننده حکم بازداشت نتانیاهو و گالانت است.
این شبکه پیش‌تر گزارش داد که اسرائیل در روزهای اخیر فهرستی از پیشنهادها و توصیه‌ها برای دولت ترامپ در مورد اقدامات و تحریم‌ها علیه دادگاه کیفری بین‌المللی تهیه کرده است؛ از جمله این که کدام اعضای این دادگاه باید تحریم شوند.
هم‌زمان شش سناتور جمهوری‌خواه و دموکرات آمریکا در بیانیه‌ای حکم دیوان کیفری بین‌المللی برای بازداشت نتانیاهو و وزیر دفاع پیشین اسرائیل را ناامیدکننده خواندند و تاکید کردند اسرائیل در حوزه اختیارات قضایی این دادگاه نیست.
سخنگوی کاخ سفید گفت: «آمریکا تصمیم دیوان کیفری بین‌المللی را مبنی بر صدور حکم دستگیری مقام‌های ارشد اسرائیلی، رد می‌کند.»
واکنش نتانیاهو به حکم دیوان لاهه
نتانیاهو در پیامی ویدیویی انگیزه قضات دیوان کیفری بین‌المللی برای بازداشت او و وزیر دفاع پیشین را «یهودستیزانه» خواند و گفت لاهه در حالی او و گالانت را به عامدانه هدف قرار دادن غیرنظامیان متهم کرده که ارتش اسرائیل برای جلوگیری از آسیب رسیدن به غیرنظامیان، هرچه در توان داشته انجام داده است.
او دادستان دیوان لاهه را «فردی سرکش» خطاب کرد که در تلاش است از اتهامات آزار و اذیت جنسی تبرئه شود .
سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا روز پنج‌شنبه گفت: «ما به شدت نگران عجله دادستان در درخواست این احکام و اشتباهات روند قابل تاملی هستیم که به صدور این تصمیم منجر شده است.»
واکنش متفاوت کانادا و اروپا
در کانادا و اروپا مواضعی متفاوت با آمریکا درباره این حکم اتخاذ شده است.
جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا، روز پنج‌شنبه در پاسخ به سوالی درباره این احکام گفت: «کانادا از تمام احکام صادر شده از سوی دادگاه‌های بین‌المللی تبعیت خواهد کرد.»
ترودو در یک کنفرانس خبری تلویزیونی گفت: «این واقعا مهم است که همه از قوانین بین‌المللی تبعیت کنند. ما از حقوق بین‌الملل دفاع می‌کنیم و از تمام مقررات و احکام دادگاه‌های بین‌المللی تبعیت می‌کنیم.»
در اروپا نیز سخنگوی نخست‌وزیر بریتانیا در واکنش به صدور احکام بازداشت علیه نتانیاهو و گالانت گفت که بریتانیا به استقلال دادگاه کیفری بین‌المللی احترام می‌گذارد و همچنان بر تلاش برای برقراری آتش‌بس فوری در غزه متمرکز است.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت که اجرای این احکام برای تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا الزام‌آور است.
او افزود که حکم دادگاه لاهه «سیاسی نیست» و این حکم باید محترم شمرده و اجرا شود.
وزیر دفاع ایتالیا نیز گفت: «اگر نتانیاهو به ایتالیا بیاید، باید او را بازداشت کنیم.»
استپان بارت اید، وزیر خارجه نروژ گفت: «مهم است که دادگاه لاهه وظایف خود را به شیوه‌ای دقیق انجام دهد. من اطمینان دارم که این دادگاه با رعایت بالاترین استانداردهای محاکمه عادلانه به پرونده رسیدگی خواهد کرد.»
سیمون هریس، نخست‌وزیر ایرلند گفت این کشور به نقش دیوان کیفری بین‌المللی احترام می‌گذارد و افزود: «هر کسی که می‌تواند، باید اکنون با فوریت در انجام وظایف حیاتی این دادگاه کمک کند.»
او همچنین صدور حکم بازداشت برای سران اسرائیل را «گامی بسیار مهم» توصیف کرد.
کریستوف لموین، سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه از پاسخ قطعی به سوالی درباره احتمال دستگیری نتانیاهو بر اساس حکم دادگاه لاهه در صورت ورود به فرانسه خودداری کرد.
او گفت که این موضوع از نظر حقوقی پیچیده است و امروز در مورد آن اظهار نظر نمی‌کند.
کاسپار ولدکامپ، وزیر امور خارجه هلند اما گفت این کشور آماده است در صورت لزوم، حکم بازداشت دادگاه لاهه علیه نتانیاهو را اجرا کند.
تاکید کریم خان بر اجرای حکم
کریم خان، دادستان دیوان کیفری بین‌المللی، با اشاره به صدور حکم بازداشت برای نتانیاهو و گالانت گفت کشورهایی که عضو دیوان هستند باید به تعهدات خود عمل کنند.
با این حال تاثیر عملی چنین احکام بازداشتی ممکن است محدود باشد زیرا اسرائیل و متحد اصلی آن، آمریکا، عضو دادگاه لاهه نیستند.
کریم خان، دادستان دیوان کیفری بین‌المللی روز ۳۱ اردیبهشت امسال از قضات این دیوان خواسته بود برای نتانیاهو، گالانت، ضیف، یحیی سنوار و اسماعیل هنیه، سه رهبر حماس که همگی کشته شده‌اند، قرار بازداشت صادر کند.
او روز سوم شهریور امسال از قضات این دیوان خواست تا فورا درباره تقاضایش برای بازداشت این مقام‌های مرتبط با جنگ غزه تصمیم بگیرند.
تایمز اسرائیل در گزارشی نوشت که این حکم، نتانیاهو و دیگر سران سیاسی اسرائیل را به «مظنونان تحت تعقیب بین‌المللی» تبدیل می‌کند و احتمالا باعث انزوای بیشتر آن‌ها و پیچیدگی تلاش‌ها برای مذاکره آتش‌بس در غزه و لبنان خواهد شد.
اسرائیل در ماه‌های گذشته صلاحیت دادگاه لاهه را رد و جنایات جنگی در غزه را انکار کرده است اما دیوان کیفری بین‌المللی می‌گوید پذیرش صلاحیت این دادگاه از سوی اسرائیل ضروری نیست.
کریم خان پیش‌تر گفته بود دادگاه لاهه صلاحیت رسیدگی به پرونده آن دسته از اتباع اسرائیلی را دارد که در سرزمین‌های فلسطینی مرتکب «جنایات فجیع» می‌شوند.
او با استناد به قوانین، صلاحیت دادگاه را در وضعیت کنونی یک «اصل تثبیت‌شده» خوانده بود.
سه قاضی دیوان کیفری بین‌المللی این حکم‌ها را به اتفاق آرا صادر کرده‌اند.
بر اساس این احکام، در صورتی که نتانیاهو و گالانت به هر یک از بیش از ۱۲۰ کشوری که عضو دادگاه لاهه هستند سفر کنند، امکان بازداشتشان وجود خواهد داشت.
دادگاه لاهه حکم بازداشت محمد ضیف، یکی از رهبران کشته‌شده حماس را نیز صادر کرد.
اسرائیل روز ۱۱ مرداد تایید کرد که ابراهیم المصری، معروف به محمد ضیف را در یک حمله هوایی کشته است.
خشم مقام‌های اسرائیل از حکم دادگاه لاهه
دفتر نتانیاهو با انتشار بیانیه‌ای، حکم دادگاه لاهه را «تصمیمی یهودی‌ستیزانه» و نمونه جدیدی از محاکمه دریفوس خواند که همانند آن نیز پایان خواهد یافت.
آلفرد دریفوس، افسر یهودی ارتش فرانسه بود که در اواخر قرن نوزدهم به خاطر دلایل نژادی و سیاسی، به خیانت متهم و محاکمه او به نمادی از یهودستیزی سیستماتیک در اروپا تبدیل شد.
دفتر نتانیاهو گفت اسرائیل با انزجار کامل، اقدامات و «اتهامات بی‌اساس و دروغین» علیه خود از سوی دیوان کیفری بین‌المللی را رد می‌کند و افزود: «دادگاه لاهه یک سازمان سیاسی مغرض و تبعیض‌گر است.»
این بیانیه افزود صدور چنین حکمی ناشی از تلاش‌های کریم خان برای «فرار از اتهامات جدی علیه خودش به خاطر آزار جنسی» و همچنین باورهای «قضاتی مغرض» است که از «نفرت یهودستیزانه» علیه اسرائیل انگیزه گرفته‌اند.
اشاره این بیانیه به اتهامات «سوءرفتار جنسی» است که در ماه‌های گذشته به کریم خان وارد شد و به گفته منابع خبرگزاری رویترز، حدود دو هفته پیش نهاد حاکم بر دادگاه لاهه تحقیقاتی خارجی را درباره آن آغاز کرد.
اسحاق هرتزوگ، رییس‌جمهوری اسرائیل نیز در واکنش به صدور احکام بازداشت سران اسرائیل گفت: «این روزی تاریک برای عدالت و بشریت است.»
او حکم دادگاه لاهه را «تصمیمی حیرت‌آور» توصیف کرد که «با سوءنیت اتخاذ شده» و عدالت جهانی را به «مضحکه‌ای جهانی» تبدیل کرده است.
رییس‌جمهوری اسرائیل گفت دادگاه لاهه جانب‌داری از «ترور و شرارت» را بر دموکراسی و آزادی ترجیح داده و سیستم عدالت را به سپر انسانی برای جنایات علیه بشریت حماس تبدیل کرده است.
هرتزوگ خواستار «شفافیت اخلاقی واقعی در برابر امپراتوری شریر» جمهوری اسلامی شد که به دنبال بی‌ثبات کردن منطقه و جهان است.
گیدون سعار، وزیر خارجه اسرائیل از این رویداد با عنوان «لحظه‌ای تاریک برای دادگاه لاهه» یاد کرد و گفت این نهاد، «تمام مشروعیت خود را از دست داده و دستورهایی مضحک و بدون صلاحیت صادر کرده است».
امیر اوهانا، رییس پارلمان اسرائیل (کنست) نیز این تصمیم را «نقطه‌ای تاریک در تاریخ حقوق بین‌الملل» و حمله به «عدالت، حقیقت و حق جهانی دفاع از خود» توصیف کرد.
اعضای دولت و رهبران اپوزیسیون اسرائیل در پیام‌هایی، به حکم دادگاه لاهه برای بازداشت نتانیاهو و گالانت اعتراض کردند.
یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون اسرائیل گفت: «اسرائیل در حال دفاع از خود در برابر سازمان‌های تروریستی است که به شهروندان ما حمله کرده، آنان را به قتل رسانده و مورد تجاوز قرار داده‌اند. این حکم‌های بازداشت، پاداشی برای تروریسم است.»
بنی گانتز، رییس حزب اتحاد ملی و عضو پیشین کابینه جنگ نتانیاهو، تصمیم دادگاه لاهه را «نابینایی اخلاقی و لکه‌ای ننگین با ابعاد تاریخی» خواند که هرگز فراموش نخواهد شد.
آویگدور لیبرمن، رییس یکی دیگر از احزاب اسرائیل و وزیر دفاع پیشین دولت نتانیاهو، گفت: «دادگاه لاهه بار دیگر اثبات کرد که معیارهای دوگانه و ریاکاری نهادهای بین‌المللی و سازمان ملل همچنان پابرجاست.»
