پیش و پس از انقلاب ۱۳۵۷؛ روابط پرتنش ایران و ایالات متحده در گذر زمان
روابط ایران و آمریکا از زمان انقلاب ۱۳۵۷ همواره پیچیده و پر تنش بوده است. اگرچه در روابط دو کشور پیش از انقلاب هم تنش‌هایی وجود داشت، اما پس از روی کار آمدن جمهوری اسلامی، تهران و واشینگتن با چالش‌های فراوانی از بحران‌های هسته‌ای گرفته تا درگیری‌های منطقه‌ای، روبه‌رو بوده‌اند.
خبرگزاری رویترز در گزارشی، به روند روابط ایران و ایالات متحده، پیش و پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ پرداخت.
به‌نوشته این خبرگزاری، سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) در سال ۱۳۳۲، به «کودتایی» علیه محمد مصدق، نخست‌وزیر وقت کمک کرد و محمدرضا شاه پهلوی را به قدرت بازگرداند.
در سال ۱۳۴۶، ایالات متحده یک رآکتور هسته‌ای و سوخت اورانیوم غنی‌شده را در اختیار ایران قرار داد. ایران یک سال بعد پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای موسوم به «ان پی تی» را امضا کرد که به این کشور اجازه برنامه هسته‌ای غیرنظامی، و نه نظامی، را می‌داد.
در سال ۱۳۵۱، ریچارد نیکسون، رییس‌جمهوری وقت آمریکا، برای تقویت روابط امنیتی به تهران سفر کرد. این اقدام بخشی از سیاست آمریکا برای تبدیل ایران و عربستان سعودی به «دو ستون» استراتژی مهار نفوذ شوروی در خاورمیانه بود.
بحران سفارت و قطع روابط دیپلماتیک
در سال ۱۳۵۷، در پی خروج محمدرضا شاه پهلوی از ایران، با بازگشت روح‌الله خمینی جمهوری اسلامی بنیان‌گذاشته شد.
کمتر از یک سال پس از آغاز به کار رسمی جمهوری اسلامی، دانشجویان پیرو خط امام (که بعدها جریان چپ مذهبی را بنیان گذاشتند) در ۱۳ آبان ۱۳۵۸، سفارت آمریکا در تهران را اشغال کردند و کارکنان آن را به گروگان گرفتند.
پس از اشغال سفارت، در سال ۱۳۵۹، ایالات متحده روابط دیپلماتیک خود را با جمهوری اسلامی قطع و دارایی‌های جمهوری اسلامی را مصادره کرد و بیشتر تجارت با این کشور را ممنوع ساخت.
عملیات نجات گروگان‌ها که به دستور جیمی کارتر، رییس‌جمهوری وقت انجام شد، شکست خورد و گروگان‌ها دقایقی پس از شکست کارتر در انتخابات آزاد شدند.
در سال ۱۳۶۲، ایالات متحده حزب‌الله لبنان، گروه مورد حمایت جمهوری اسلامی ، را به انجام بمب‌گذاری در سفارت خود در بیروت و پایگاه تفنگداران دریایی متهم کرد که منجر به کشته شدن حدود ۳۰۰ نفر، عمدتا آمریکایی، شد. حزب‌الله این اتهام را رد کرد.
در سال ۱۳۶۳، ایالات متحده روابط خود را با عراق از سر گرفت و به‌طور دیپلماتیک از این کشور در جنگ علیه ایران حمایت کرد.
در سال ۱۳۶۵، رونالد ریگان، رییس‌جمهوری آمریکا، فاش کرد که دولتش برخلاف تحریم تسلیحاتی، مخفیانه با تهران معامله تسلیحاتی انجام داده است.
در سال ۱۳۶۷، نیروی دریایی ایالات متحده دو سکوی نفتی ایران را منهدم کرده و یک ناوچه ایرانی را در واکنش به برخورد کشتی آمریکایی با مین ایرانی غرق کرد. در همان سال، ناو جنگی وینسنس آمریکا به‌اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایران را بر فراز خلیج فارس هدف قرار داد که موجب کشته شدن تمامی ۲۹۰ سرنشین آن شد.
ادامه تنش‌ها و محور شرارت
در سال ۱۳۸۱، جورج دبلیو بوش، رییس‌جمهوری وقت آمریکا، جمهوری اسلامی ، عراق و کره شمالی را «محور شرارت» نامید و مقامات آمریکایی جمهوری اسلامی را به داشتن برنامه مخفی تسلیحات هسته‌ای متهم کردند. یک سال بعد، پس از حمله آمریکا به عراق، شبه‌نظامیان شیعه مورد حمایت جمهوری اسلامی نفوذ گسترده‌ای در بخش‌هایی از عراق پیدا کردند و حملاتی علیه نیروهای آمریکایی انجام دادند.
اتهام ترور و فشارهای اقتصادی
در سال ۱۳۹۰، اف‌بی‌آی اعلام کرد که یک توطئه از سوی جمهوری اسلامی برای ترور سفیر عربستان سعودی در واشینگتن را کشف کرده است. جمهوری اسلامی این اتهام را رد کرد.
در سال ۱۳۹۱، باراک اوباما، رییس‌جمهوری وقت آمریکا تحریم‌هایی گسترده‌ای از جمله تحریم‌های بانکی علیه جمهوری اسلامی وضع کرد. اقدامی که منجر به بحران اقتصادی در ایران شد.
برجام و خروج آمریکا
در سال ۱۳۹۴، جمهوری اسلامی و شش قدرت جهانی، از جمله ایالات متحده، به توافقی هسته‌ای دست یافتند که در ازای کاهش محدود تحریم‌ها، فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی را محدود می‌کرد.
در سال ۱۳۹۵، جمهوری اسلامی ۱۰ ملوان آمریکایی را که وارد آب‌های سرزمینی ایران شده بودند، آزاد کرد و دو کشور اقدام به تبادل زندانیان کردند.
در سال ۱۳۹۷، دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری وقت آمریکا، از توافق هسته‌ای خارج شد و تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی را دوباره اعمال کرد.
در سال ۱۳۹۸، نفت‌کش‌هایی در خلیج فارس مورد حمله قرار گرفتند و ایالات متحده جمهوری اسلامی را مقصر دانست، اما تهران این اتهام را رد کرد.
در سال ۱۳۹۹، ایالات متحده در حمله‌ای در عراق، قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را هدف قرار داد. جمهوری اسلامی در پاسخ، پایگاه‌های نظامی آمریکایی در عراق را با موشک هدف قرار داد.
تحولات اخیر و تشدید تنش‌ها
در سال ۱۴۰۱، جمهوری اسلامی در پی قتل حکومتی مهسا امینی، شاهد اعتراضات گسترده‌ای بود و ایالات متحده تحریم‌هایی را علیه نهادهایی که به گفته آن در سرکوب معترضان نقش داشتند، اعمال کرد.
در سال ۱۴۰۲، جمهوری اسلامی پنج شهروند دو تابعیتی ایرانی-آمریکایی، از جمله سیامک نمازی، مراد طاهباز و عماد شرقی را در ازای آزادسازی شش میلیارد دلار از دارایی‌های بلوکه‌شده جمهوری اسلامی در کره جنوبی آزاد کرد.
چند روز بعد، واشینگتن پنج زندانی ایرانی را آزاد کرد. در ۱۵ مهر ۱۴۰۲، حماس که مورد حمایت جمهوری اسلامی است، حملات گسترده‌ای را علیه اسرائیل انجام داد که منجر به کشته شدن ۱۲۰۰ نفر و اسارت ۲۵۰ نفر شد.
در پاسخ، اسرائیل حمله‌ای نظامی به غزه انجام داد. حزب‌الله لبنان نیز در همبستگی با حماس، حملاتی به اسرائیل انجام داد و حوثی‌های یمن نیز کشتی‌رانی در دریای سرخ را هدف قرار داده و پهپادهایی به سمت اسرائیل پرتاب کردند.
در سال ۱۴۰۳، حملات اسرائیل به نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سوریه و کشته شدن حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله، باعث شد ایران دو حمله مستقیم به اسرائیل انجام دهد. آمریکا در این درگیری‌ها به اسرائیل کمک کرد و برخی از موشک‌ها و پهپادهای جمهوری اسلامی را رهگیری کرد.
در سال ۱۴۰۴، دونالد ترامپ تهدید کرد که در صورت عدم توافق جمهوری اسلامی با واشینگتن بر سر برنامه هسته‌ای‌اش، این کشور را بمباران خواهد کرد. علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در پاسخ اعلام کرد که هرگونه حمله آمریکا با «ضربه متقابل قوی» مواجه خواهد شد.