ایران‌اینترنشنال
هرچند گزارش‌های هیئت حقیقت‌یاب و گزارشگر ویژه سازمان ملل درباره وضعیت حقوق‌بشر در ایران و حمایت چشمگیر اکثریت اعضا شورای حقوق‌بشر از این گزارش‌ها، جمهوری‌اسلامی را به ناکام بزرگ نشست‌های سه‌شنبه شورا تبدیل کرد، اما اعضای هیئت اعزامی تهران از اذیت‌کردن روزنامه نگاران کم نگذاشتند.
هیئت حقیقت‌یاب سازمان ملل برای بررسی نقض حقوق‌بشر در ایران، سه‌شنبه ۲۸ اسفند، گزارش نهایی ۲۵۲ صفحه‌‌ای خود را که نتیجه بررسی و ارزیابی ۳۸ هزار برگه سند پزشکی و قضایی و بیش از ۲۸۵ گفت‌وگو با معترضان، آسیب‌دیده‌ها و خانواده‌های دادخواه است، منتشر کرد.
سارا حسین، رییس این هیئت در صحبت‌های خود با اشاره به ضرورت مسئولیت‌پذیر‌کردن جمهوری اسلامی در قبال جنایاتی که در جریان سرکوب خیزش «زن، زندگی، آزادی» مرتکب شد، جزیياتی از یافته‌های گزارش هیئت حقیقت‌یاب را ارائه داد.
بر اساس این گزارش، رفتارهای آزاردهنده حکومت بر مبنای جنسیت، از جمله سرکوب مستمر زنان و دخترانی که تن به حجاب اجباری نمی‌دهند و نیز سرکوب معترضان، خانواده‌های آنان و دیگر گروه‌هایی که خواهان پاسخ‌گویی، از جمله روشن‌سازی حقیقت، عدالت و جبران خسارت هستند، همچنان ادامه دارد.
بر این اساس، هیئت حقیقت‌یاب در گزارش خود هشدار داد «با توجه به یافته‌های پیشین آن‌ها درباره جنایات علیه بشریت و تداوم برخی از این جنایات که با مصونیت سیستماتیک تشدید می‌شود، خطر جدی تکرار موارد نقض فاحش حق حیات و دیگر جنایات، آن‌گونه که در این گزارش مستند شده، همچنان به‌طور واقعی وجود دارد.»
اقلیت‌های اتنیکی و مذهبی؛ قربانیان جنایات علیه بشریت
در گزارش هیئت گفته شده اقلیت‌های اتنیکی و مذهبی، به‌ویژه کُردها و بلوچ‌ها، و نیز اعضای جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیوپلاس در ایران، قربانی جنایات علیه بشریت بوده و به‌عنوان گروه‌های تحت پیگرد به شکل مجزا از دیگران هم آسیب دیده‌اند.
بر اساس این گزارش، با در نظر گرفتن دهه‌ها تبعیض ریشه‌دار ساختاری و نهادی و به حاشیه راندن این گروه‌ها، دولت فضایی فراهم آورد که چنین رفتار مجرمانه‌ای امکان‌پذیر شود.
مسئولیت کیفری قضات
هیئت با اشاره به این‌که قوه قضاییه به تداوم سیاست دولت و تقویت نظام تبعیض نهادینه و ساختاری مبتنی بر جنسیت کمک کرده است، نوشته در شرایط معینی، قضات ممکن است به‌دلیل اقدامات خود، واجد مسئولیت کیفری فردی شوند.
بر اساس این گزارش «پرونده‌های بررسی‌شده نشان می‌دهد برخی قضات در سرکوب اعتراضات و تثبیت و استمرار نظام سرکوب نقش ابزاری داشته‌اند. این قضات با اتکا به شواهد حاصل از شکنجه، احکام اعدام صادر کرده و دادگاه‌هایی برگزار کرده‌اند که با نقض آشکار موازین دادرسی عادلانه همراه بوده است.»
استفاده از مجازات اعدام به‌عنوان ابزاری سیاسی برای سرکوب
هیئت با اشاره به افزایش اعدام‌ها که پس از اعتراضات سال ۲۰۲۲ اوج گرفته است، نوشته به نظر می‌رسد این شدت‌گرفتن با سرکوب کلی اعتراض‌ها در این دوره مرتبط باشد.
به نوشته هیئت، «این امر با سابقه طولانی استفاده از مجازات اعدام و اجرای آن برای ایجاد ترس و ابزاری جهت سرکوب سیاسی مخالفان، از جمله معترضان و اقلیت‌ها، سازگار است. روند فزاینده استفاده از مجازات اعدام، به‌ویژه علیه زنان، به‌منظور ترساندن، ساکت کردن و بازداشتن هم زنان و هم عموم مردم از اعتراض دوباره یا آمدن به خیابان‌ها، بسیار نگران‌کننده است.»
سرکوب فراملی
بر اساس گزارش هیئت حقیقت‌یاب، حتی آن‌هایی که از ایران گریخته و از خارج به فعالیت اعتراضی مشغولند، «همچنان در معرض تهدید، ارعاب و آزار، چه در فضای مجازی و چه خارج از آن، قرار دارند، زیرا مقام‌های دولتی دامنه سرکوب را فراتر از مرزهای ایران گسترش داده‌اند.»
هیئت حقیقت‌یاب در ادامه با اشاره به الگویی پیوسته از سرکوب سازمان‌یافته «از طریق تهدید، بازداشت و حبس اعضای خانوادهٔ افراد ساکن خارج»، نوشته قربانیان این سرکوب‌ها مجبور شده‌اند برای حفظ امنیت خانواده‌هایشان در ایران، «ارتباطشان را با بستگان خود قطع یا حتی آن‌ها را در شبکه‌های اجتماعی مسدود کنند و این افراد همچنین از ترس و اضطراب شدیدی سخن گفته‌اند که تجربه می‌کنند.»
جزئیات گزارش مای‌ساتو، گزارشگر ویژه سازمان ملل برای حقوق‌بشر در ایران
واکنش اکثریت دولت‌های عضو شورا: به آزارها و سرکوب مردم در ایران پایان دهید
در ادامه نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل، نمایندگان کشورهای مختلف به ارائه دیدگاه‌های خود در خصوص وضعیت حقوق بشر در ایران پرداختند و از جمهوری اسلامی خواستند به ادامه نقض حقوق شهروندان در ایران پایان دهد.
نماینده آلمان خواستار توقف اجرای احکام اعدام در ایران، پایان دادن به سرکوب فعالان سیاسی و تضمین آزادی‌های اساسی شد و نماینده سوئیس با اشاره به موارد متعدد نقض حقوق بشر در ایران، از جمهوری اسلامی خواست به آزارها و سرکوب در ایران پایان دهد.
نماینده‌های اسپانیا، استرالیا و مقدونیه شمالی نیز از جمهوری اسلامی خواستند به سرکوب فعالان حقوق بشر و فعالان زنان پایان دهد و صدور و اجرای احکام اعدام را متوقف کند.
نماینده هیئت مالت با اشاره به این‌که در ایران، زنان به‌طور سیستماتیک مورد تبعیض و آزار قرار می‌گیرند، هشدار داد که با بالا رفتن شمار اعدام‌ها وضعیت حقوق بشر در ایران وخیم‌تر شده است.
نماینده هلند با برشمردن یافته‌های هیئت حقیقت‌یاب سازمان ملل و این‌که «جمهوری‌اسلامی مرتکب جنایت علیه بشریت شده است»، خواستار تمدید ماموریت هیئت حقیقت‌یاب شد.
نماینده هیئت شیلی هم با اشاره به این‌که دفاع از حقوق زنان بخشی از سیاست فمینیستی این کشور است، سفر یک هیئت از کمیساریای عالی حقوق بشر به ایران را یک قدم مثبت خواند و با تاکید بر این‌که «بدون برابری جنسیتی، دموکراسی وجود ندارد»، از ایران خواست در این باره گام‌های عملی بردارد.
نماینده آلبانی با اشاره به تلاش‌های جمهوری‌اسلامی برای ترور مخالفان، ضمن برشمردن موارد نقض حقوق بشر در ایران، گفت این کشور از حق مردم ایران دفاع می‌کند.
نماینده هیئت بلژیک نیز با بیان این‌که این کشور از بیانیه نماینده هیئت اتحادیه اروپا حمایت می‌کند، گفت احکام اعدام در ایران به‌طرز نگران‌کننده‌ای افزایش یافته است.
در مقابل، نماینده هیئت ونزوئلا از وضعیت حقوق بشر در ایران دفاع کرد و انتخاب هیئت حقیقت‌یاب را نشانه اعمال فشار سیاسی بر سیاست‌گذاران در تهران خواند.
هیئت نمایندگی کره شمالی هم در دفاع از جمهوری اسلامی صحبت کرد و گفت ایران «به صورت سیستماتیک» از طرف جامعه بین‌المللی زیر فشار قرار گرفته است. او از شورای حقوق بشر سازمان ملل خواست به «استاندارد دوگانه» در تصمیم‌هایش و برخوردش با کشورها پایان دهد.
هیئت‌های کشورهای سودان، بورکینافاسو، مالی، اریتره، زیمبابوه، اتیوپی، سریلانکا، چین و کوبا با وجود این‌که از جمهوری‌اسلامی برای بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران دعوت کردند، از تعیین نماینده ویژه حقوق بشر سازمان ملل برای ایران انتقاد کردند.
هیئت اعزامی برای آزار و اذیت روزنامه‌نگاران
شماری از موسسه‌های غیرانتفاعی دولت‌ساخته یا وابسته به حکومت از تهران به اجلاس شورای حقوق‌بشر اعزام شده بودند. در بیانیه‌های مکتوب یا گزارش‌هایی که این سازمان‌ها در نشست‌ها قرائت کردند، تمرکز آن‌ها عمدتا بر تاثیر تحریم‌ها بر دشواری‌های اقتصادی مردم در ایران و انکار نقض حقوق‌بشر در ایران بود.
اما بیشتر اعضای این هیئت‌ها، که مشخص نیست با توجه به عدم تسلط به زبان انگلیسی حتی در حد بسیار ابتدایی، چرا برای این سفرها انتخاب می‌شوند، در روز سه‌شنبه و هم‌زمان با ارائه گزارش هیئت حقیقت‌یاب و گزارشگر ویژه حقوق‌بشر برای ایران، برای روزنامه‌نگاران ایرانی حاضر در محل مزاحمت درست می‌کردند.
دو نفر از تیم اعزامی جمهوری‌اسلامی، از همان ابتدای استقرار من و سه نفر دیگر از همکاران دیگر رسانه‌های ایرانی خارج از کشور، در ردیف پشت سر ما جابه‌جا شده تا صفحات لپ‌تاپ‌های ما یا گوشی‌های همراه ما را دید بزنند و یا صحبت‌های آهسته ما را با هم بشنود.
در یکی از لحظاتی که من برای گرفتن عکس، میزم را ترک کردم، یکی از این دو نفر تلاش کرد از صقحه لپ‌تاپ من عکس بگیرد.
در موقعیتی دیگر، سرک کشیدن مستمر یکی از آن‌ها در لپ‌تاپ من در حدی آزاردهنده شد، که یکی از همکاران برای دقایقی پشت سر من ایستاد تا مانع مزاحمت او شود.
مزاحمت‌ها به همین‌جا ختم نشد و پس از پایان جلسه ارائه گزارش هیئت حقیقت‌یاب و گزارشگر ویژه سازمان ملل برای حقوق‌بشر در ایران، آن‌ها که دوشنبه با مراجعه به ماموران حفاظتی تلاش کردند مانع گزارشگری من شوند، این بار هم با مراجعه به ماموران سالن، تلاش کردند مانع ادامه کار خبری یکی دیگر از روزنامه‌نگاران حاضر در سالن شوند. تلاشی که البته ناکام ماند.
