سلول‌های مهندسی‌شده مغزی، دستاورد تازه دانشمندان در درمان آلزایمر
برای نخستین بار در جهان، دانشمندان موفق به مهندسی ژنتیک سلول‌های مغزی برای مقابله با بیماری آلزایمر شدند.
به گزارش دیلی میل، پژوهشگران دانشگاه ایرواین کالیفرنیا به پیشرفتی چشمگیر در زمینه درمان بیماری‌های مغزی دست یافته‌اند.
این تیم تحقیقاتی با ابداع روشی نوین، موفق شده سلول‌های ایمنی مغز را به گونه‌ای دستکاری ژنتیکی کند که بتوانند پلاک‌های سمی در مغز را شناسایی و به‌طور هدفمند پاکسازی کنند.
این گروه تحقیقاتی با استفاده از سلول‌های بنیادی، موفق به تولید سلول‌های ایمنی مغز به نام «میکروگلیا» شده است. این سلول‌های مهندسی‌شده توانایی حذف مواد زائد مغزی را بدون آسیب به بافت‌های سالم دارند.
آزمایش روی موش‌ها نشان داد که این سلول‌های اصلاح‌شده قادرند التهاب مغزی را کاهش دهند و بهبود چشمگیری در عملکرد مغز ایجاد کنند. این روش درمانی می‌تواند آغازگر رویکردی جدید در مقابله با بیماری‌های تخریب‌کننده عصبی باشد.
کاربردهای گسترده این فناوری
این پیشرفت علمی محدود به درمان آلزایمر نخواهد بود. متخصصان بر این باورند که این روش می‌تواند برای مقابله با سرطان مغز، بیماری ام‌اس و طیف گسترده‌ای از اختلالات عصبی به کار گرفته شود.
آمارها حاکی از آن است که نزدیک به هفت میلیون نفر در آمریکا با بیماری آلزایمر دست و پنجه نرم می‌کنند.
این در حالی است که درمان‌های موجود تنها قادرند سرعت پیشرفت بیماری را کاهش دهند و هیچ یک توانایی معکوس کردن روند بیماری را ندارند.
بیشتر بخوانید: پژوهشگران دو روش کارآمد برای ارتباط با بیماران مبتلا به زوال عقل پیشنهاد کردند
عبور از سد خونی-مغزی
یکی از پیچیده‌ترین چالش‌ها در درمان بیماری‌های مغزی، مانعی طبیعی موسوم به «سد خونی-مغزی» است.
این سد محافظتی که از لایه‌ای از سلول‌ها در جداره داخلی عروق مغزی تشکیل شده است، نقش نگهبانی حیاتی را ایفا می‌کند و مانع ورود مواد مضر به بافت مغز می‌شود، اما هم‌زمان، رساندن داروها به مغز را نیز با مشکل مواجه می‌کند.
به گفته متیو بلورتون-جونز، استاد نوروبیولوژی و از نویسندگان این پژوهش، نوآوری این روش در ایجاد سیستمی زنده و هوشمند است که به‌جای تلاش برای عبور از سد خونی-مغزی، مستقیم در داخل مغز فعالیت می‌کند.
این سلول‌های هوشمند فقط در مکان و زمان مورد نیاز فعال می‌شوند و مشکل انتقال دارو به مغز را برطرف می‌کنند.
این روش نوآورانه برخلاف درمان‌های سنتی که با چالش عبور از سد خونی-مغزی روبه‌رو هستند، به‌دلیل استفاده از سلول‌های میکروگلیا می‌تواند تحولی بنیادی در مواجهه با بیماری‌های مغزی ایجاد کند.
عملکرد هوشمند میکروگلیاهای مهندسی‌شده
میکروگلیاها، یا همان سلول‌های ایمنی مغز، رفتاری دوگانه در برابر بیماری آلزایمر دارند. در مراحل اولیه، آن‌ها نقش محافظتی ایفا می‌کنند و با ترشح آنزیم‌های تجزیه‌کننده به پاکسازی پلاک‌های سمی مغزی می‌پردازند.
اما با گذشت زمان، همین سلول‌ها به دشمنانی برای بافت عصبی تبدیل می‌شوند و با ایجاد التهاب به نورون‌ها آسیب می‌رسانند.
تیم تحقیقاتی دانشگاه ایرواین با بهره‌گیری از فناوری ویرایش ژن کریسپر، موفق به طراحی نسل جدیدی از میکروگلیا شده است. این سلول‌ها قادرند هوشمندانه عمل کنند و تنها در مجاورت پلاک‌های مغزی، آنزیم تجزیه‌کننده نپریلیزین را آزاد کنند.
بدین ترتیب، سلول‌های مهندسی‌شده فقط نقاط آسیب‌دیده را هدف قرار می‌دهند و بافت‌های سالم و حیاتی مغز را دست‌نخورده باقی می‌گذارند.
بیشتر بخوانید: نتایج یک تحقیق در آمریکا؛ سالمندان مجرد کمتر در معرض خطر زوال عقل هستند
افق‌های نوین درمانی
رابرت اسپیتال، از محققان این پژوهش، معتقد است این روش دریچه‌ای به سوی نسل تازه‌ای از درمان‌های هدفمند مغزی گشوده است.
به گفته او، این فناوری به‌جای استفاده از داروهای شیمیایی یا ناقل‌های ویروسی، از سلول‌های ایمنی خود مغز برای درمان دقیق و هدفمند بهره می‌گیرد.
البته چالش های مهمی پیش از ورود به مرحله آزمایش‌های بالینی انسانی این روش وجود دارد.
ارزیابی عوارض جانبی احتمالی و اثبات ایمنی این روش در دوره‌های زمانی طولانی، همچنین توسعه پروتکل‌های استاندارد برای تولید انبوه این سلول‌ها از مهم‌ترین موانع پیش روی این روش درمانی هستند.
با وجود مسیر طولانی تا آغاز آزمایش‌های انسانی که به‌طور معمول سه تا پنج سال طول می‌کشد، این دستاورد علمی چشم‌انداز امیدبخشی را برای میلیون‌ها بیمار مبتلا به آلزایمر در سراسر جهان ترسیم کرده است.
