انتخابات ۲۰۲۵ کانادا در کشاکش فن‌سالاری، پوپولیسم و بحران جهانی
هشتم اردیبهشت (۲۸ آوریل) شهروندان کانادا برای شرکت در چهل‌وپنجمین انتخابات فدرال پای صندوق‌های رای خواهند رفت. مارک کارنی، پیر پولیو و جگمیت سینگ در انتخاباتی رقابت می‌کنند که نتیجه‌اش مسیر اقتصادی، دیپلماتیک و اقلیمی کانادا را در سال‌های آینده تعیین می‌کند.
این انتخابات به دلیل تشدید تنش‌های دیپلماتیک با ایالات متحده، ناپایداری‌های اقتصادی و دگرگونی‌های سیاسی درون کشور، به‌عنوان یکی از سرنوشت‌سازترین انتخابات دهه‌های اخیر کانادا توصیف شده است.
این گزارش، تحلیلی جامع از بازیگران اصلی، دستورکارهای حزبی و زمینه‌های ژئوپلیتیکی و اجتماعی انتخابات ارائه می‌دهد و نقش کانادا را در عرصه بین‌الملل و به‌ویژه تاثیر تحولات آمریکا و موقعیت جوامع مهاجر را بررسی می‌کند.
زمینه سیاسی: کانادا در آستانه تغییر
کانادا در آستانه یکی از پرتنش‌ترین انتخابات‌های تاریخ معاصر خود قرار دارد؛ انتخاباتی که نه‌فقط رقابتی بین احزاب داخلی، بلکه بازتاب‌دهنده چالش‌های جهانی است.
استعفای کریستیا فریلند، معاون نخست‌وزیر کانادا در دسامبر سال ۲۰۲۴ به‌دلیل اختلافات عمیق در زمینه سیاست‌های مالی، نقطه عطفی در بحران سیاسی اخیر کشور بود. این استعفا فشارها را بر نخست‌وزیر وقت، جاستین ترودو که از سال ۲۰۱۵ قدرت را در دست داشت، افزایش داد.
ترودو نهایتا در آغاز سال ۲۰۲۵ از مقام خود کناره‌گیری کرد.
در پی این استعفا، حزب لیبرال کانادا که با کاهش چشمگیر محبوبیت و احتمال شکست سنگین در انتخابات مواجه بود، مارک کارنی، اقتصاددان و رییس پیشین بانک کانادا و بانک انگلستان را به رهبری برگزید.
کارنی در چهاردهم مارس به‌عنوان نخست‌وزیر سوگند یاد کرد و در تاریخ سوم فروردین (۲۳ مارس)، پارلمان را منحل و خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام شد. این تصمیم با هدف کسب مشروعیت دموکراتیک برای مقابله با بحران‌های داخلی و تهدیدهای خارجی به‌ویژه از سوی دولت آمریکا اتخاذ شد.
در همین بازه، دولت ایالات متحده به رهبری دونالد ترامپ، با اعمال تعرفه‌های سنگین بر واردات کالاهای کانادایی و اظهارات بحث‌برانگیز درباره الحاق کانادا به آمریکا تحت عنوان «ایالت پنجاه‌ویکم»، فضای سیاسی کانادا را ملتهب کرد و نگرانی‌هایی درباره استقلال سیاسی و اقتصادی این کشور پدید آورد.
در جبهه داخلی نیز تورم فزاینده، بحران مسکن و تبعات اقتصادی همه‌گیری کووید-۱۹ باعث افزایش نارضایتی عمومی شده و هزینه‌های زندگی به اولویت نخست رأی‌دهندگان تبدیل شده است.
رهبران اصلی انتخابات چه کسانی هستند؟
انتخابات امسال در ۳۴۳ حوزه انتخابیه برگزار می‌شود که پنج حوزه جدید آن بر اساس داده‌های سرشماری سال ۲۰۲۱ ایجاد شده‌اند.
در انتخابات سال جاری میلادی، پنج حزب اصلی صحنه‌گردان فضای سیاسی کانادا هستند که هر یک با دستورکارها و پایگاه‌های رای متفاوتی وارد رقابت شده‌اند.
حزب لیبرال کانادا با کارنی
کارنی، ۶۰ ساله، چهره‌ای خوش‌نام در حوزه سیاست‌گذاری مالی و بانکی بین‌المللی است. او رویکرد فن‌سالارانه (تکنوکراتیک) را به رهبری حزب لیبرال آورده است. سیاست‌های پیشنهادی او بر چهار محور اصلی استوار است:
استراتژی اقتصادی: کاهش مالیات برای طبقه متوسط، کنترل رشد هزینه‌های دولت از حدود ۹ درصد به دو درصد در سال و هدف‌گذاری برای تراز بودجه تا سال ۲۰۲۸.
دفاع ملی: برنامه‌ای برای افزایش بودجه نظامی و تقویت دفاع قطب شمال، با تمرکز بر زیرساخت‌های دوگانه، از جمله باندهای هوایی.
جزییات مالی هنوز به‌صورت رسمی اعلام نشده است.
سیاست‌های تجاری: حذف موانع تجارت بین‌استانی برای تقویت بازار داخلی در مواجهه با تهدیدات تجاری ایالات متحده.
محیط‌زیست و نوآوری: حمایت از توسعه فن‌آوری‌های سبز و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های پایدار. برنامه مالیات کربن مصرف‌کننده از اول آوریل ۲۰۲۵ حذف شده اما مالیات بر کربن صنعتی همچنان برقرار است.
کارنی خود را به‌عنوان «مدیر بحران» معرفی می‌کند، اما تسلط اندک او به زبان فرانسه که در استان کبک اهمیت زیادی دارد، می‌تواند یک نقطه ضعف انتخاباتی محسوب شود.
سیاست‌های مهاجرتی و چندفرهنگی او نیز برای جامعه مهاجرانی که به تنوع فرهنگی اهمیت می‌دهند، اهمیت زیادی دارد.
حزب محافظه‌کار با پی‌یر پولیو
پی‌یر پولیو، ۴۵ ساله، از سال ۲۰۲۲ رهبری حزب محافظه‌کار را در دست دارد. رویکرد او ماهیتی پوپولیستی دارد و تمرکزش بر مسائل اقتصادی ملموس برای شهروندان عادی و ترویج ملی‌گرایی است.
سیاست مالی: کاهش مالیات، کاهش هزینه‌های دولتی (شامل مشاوران، بوروکراسی و کمک‌های خارجی). حزب او وعده کاهش قابل توجه کسری بودجه را داده است.
انرژی و محیط‌زیست: حمایت از استقلال انرژی، ارائه مشوق‌های مالیاتی برای فن‌آوری پاک و مخالفت با محدودیت‌های سختگیرانه زیست‌محیطی. شعار کمپین او این است: «پایان جنگ علیه خودروها.»
سیاست‌های اجتماعی: تاکید بر ارزش‌های سنتی، بازنگری در سیاست‌های مهاجرتی و افزایش کارایی خدمات عمومی.
سبک تهاجمی پولیو در مناظرات انتخاباتی و لحن او با بخشی از جامعه به‌ویژه گروه‌هایی از جوانان و مردان طبقه کارگر همخوانی دارد. اما ممکن است رای‌دهندگان میانه‌رو و جوامع مهاجر را از او دور کند.
حزب نیودموکرات با جگمیت سینگ
جگمیت سینگ از سال ۲۰۱۷ رهبری حزب نیودموکرات کانادا را بر عهده دارد. او بر عدالت اجتماعی و سیاست‌های ترقی‌خواهانه تمرکز دارد.
خدمات اجتماعی: گسترش پوشش دارویی، خدمات دندان‌پزشکی و دسترسی بهتر به آموزش عالی.
سیاست مالیاتی: اعمال مالیات بر ثروت و حذف خلأهای مالیاتی برای تامین مالی برنامه‌های اجتماعی.
اقدامات زیست‌محیطی: اعمال مالیات کربنی در مرزها و حفظ نظام قیمت‌گذاری کربن برای صنایع.
هرچند حزب نیودموکرات سابقه‌ای طولانی در حمایت از اقشار کم‌درآمد دارد، کاهش حمایت مهاجران و رقابت سخت‌تر با احزاب دیگر، جایگاه سینگ را تضعیف کرده است.
بلوک کبکی با ایو-فرانسوا بلانشه
ایو-فرانسوا بلانشه از سال ۲۰۱۹ رهبری «بلوک کبکی» را به عهده دارد. این حزب تنها در استان کبک فعالیت انتخاباتی دارد و خواهان خودمختاری بیشتر برای این استان است.
حفظ هویت فرهنگی: تقویت زبان فرانسه و هویت فرهنگی کبکی.
خودمختاری مالی: کنترل بیشتر بر سیاست‌های مهاجرتی و مالی در کبک.
زیست‌محیطی: محدود کردن انتشار گازهای گلخانه‌ای و اعمال مالیات بر سود شرکت‌های نفتی.
بلوک کبکی با تاکید بر اولویت‌های محلی و فرهنگی، رای‌دهندگان ملی‌گرا در کبک را هدف گرفته اما با افزایش نفوذ لیبرال‌ها در این استان، موقعیتش متزلزل شده است.
حزب سبز با الیزابت می و جاناتان پدنو
رهبری مشترک حزب سبز بر عهده الیزابت می و جاناتان پدنو است و سیاست‌های کلی این حزب شامل موارد زیر است.
سیاست‌های اقلیمی: توقف پروژه‌های مرتبط با سوخت‌های فسیلی، حذف یارانه‌های این حوزه و گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر.
عدالت اجتماعی: تضمین درآمد پایه و اجرای برنامه‌های حمایت اجتماعی گسترده.
اصلاحات انتخاباتی: تغییر سیستم انتخاباتی به شیوه «نمایندگی متناسب».
اگرچه حزب سبز در نظرسنجی‌ها تنها دو تا پنج درصد آرا را به خود اختصاص می‌دهد، حضورش در عرصه سیاسی باعث برجسته شدن مباحث محیط زیستی و اصلاحات ساختاری شده است.
مسائل کلیدی انتخابات کانادا
انتخابات ۲۰۲۵ کانادا در بستری از بحران‌های جهانی و داخلی برگزار می‌شود. چهار موضوع محوری فضای انتخاباتی را شکل داده‌اند.
۱- روابط کانادا و ایالات متحده
۵۹ درصد رای‌دهندگان روابط با آمریکا را اولویت نخست خود می‌دانند. این روابط که در پی اظهارات دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا و اعمال تعرفه‌ها تیره شده، به میدان تقابل دیپلماتیک احزاب بدل شده است.
کارنی بر توان مذاکره بین‌المللی خود تاکید دارد، در حالی که پولیو از «مقاومت» در برابر فشارهای واشینگتن سخن می‌گوید.
۲- اقتصاد و هزینه‌های زندگی
۴۷ درصد رای‌دهندگان هزینه‌های زندگی را مهم‌ترین دغدغه خود اعلام کرده‌اند.
تورم، قیمت مسکن و نرخ بهره بالا بر زندگی روزمره فشار وارد کرده است.
لیبرال‌ها به دنبال بودجه‌بندی دقیق و سرمایه‌گذاری هدفمند هستند، محافظه‌کاران کاهش مالیات را راه‌حل می‌دانند و حزب نیودموکرات خواهان بازتوزیع ثروت از طریق مالیات‌ستانی بر دارایی‌های کلان است.
۳- تغییرات اقلیمی
با بروز آتش‌سوزی‌ها، سیل‌ها و خشکسالی‌ها، موضوع اقلیم به اولویت ملی کانادایی‌ها تبدیل شده است.
سبزها و حزب نیودموکرات به اقدامات تهاجمی مانند سقف انتشار گازهای گلخانه‌ای متعهدند، در حالی که لیبرال‌ها و محافظه‌کاران بیشتر بر نوآوری فن‌آورانه تاکید دارند.
۴- بهداشت عمومی
تبعات بحران کووید-۱۹ همچنان بر سیستم بهداشتی کانادا سایه انداخته است. فشار مضاعف بر بیمارستان‌ها و خدمات درمانی، لزوم بازنگری در نظام سلامت را برجسته کرده است.
حزب نیودموکرات و سبزها از گسترش برنامه‌های عمومی بهداشت حمایت می‌کنند در حالی که دیگر احزاب بر بهینه‌سازی عملکرد ساختار موجود تاکید دارند.
نظرسنجی‌ها و سناریوهای محتمل
طبق نظرسنجی موسسه ریسرچ کو در نوزدهم تا بیستم آوریل ۲۰۲۵ وضعیت آرای احزاب کانادایی چنین خواهد بود:
حزب لیبرال: ۴۳ درصد
حزب محافظه‌کار: ۳۸ درصد
حزب نیودموکرات: هشت درصد
بلوک کبکی: شش درصد
حزب سبز و دیگران: بین دو تا پنج درصد
این ارقام نشان‌دهنده رقابتی فشرده میان لیبرال‌ها و محافظه‌کاران است؛ در حالی که احزاب کوچک‌تر بیشتر نقش تاثیرگذار بر گفتمان را دارند تا دست‌یابی به اکثریت.
آزمون قدرت ملی در بحران جهانی
انتخابات فدرال ۲۰۲۵ کانادا آزمونی است برای تاب‌آوری این کشور در برابر تهدیدهای خارجی، بحران‌های اقتصادی و بحران اقلیمی.
پیروزی لیبرال‌ها، قدرت را به دستان فن‌سالاران خواهد سپرد و پیروزی محافظه‌کاران به معنای بازگشت به سیاست‌های ریاضتی و اتکا به منابع طبیعی است.
هرچند حزب نیودموکرات، سبزها و بلوک کبکی از لحاظ عددی ضعیف‌تر هستند، گفتمان سیاسی کشور را در حوزه‌های عدالت اجتماعی، محیط زیست و فدرالیسم منطقه‌ای تحت تاثیر قرار داده‌اند.
در جهانی پرآشوب که سایه سیاست‌های آمریکا بر مناسبات فراآتلانتیکی سنگینی می‌کند، سرنوشت کانادا نه فقط در درون مرزهایش، بلکه در روابط با متحدان جهانی‌اش نیز رقم خواهد خورد.
