خبرگزاری رویترز در گزارشی به عملیات ویژهای پرداخته که در آستانه سقوط حکومت بشار اسد انجام شد و هدف آن خارج کردن مقادیر قابل توجهی پول نقد، اشیای قیمتی و اسناد محرمانه مربوط به شبکه مالی رییسجمهوری سابق سوریه بود.
بر اساس گزارشی که خبرگزاری رویترز با اتکا به بیش از ۱۲ منبع گردآوری کرده، یاسر ابراهیم، مشاور اقتصادی ارشد اسد، هماهنگیهای لازم را برای اجاره یک جت خصوصی و انجام چهار پرواز به امارات متحده عربی را انجام داد تا داراییهای گرانبهای بشار اسد، بستگان، مشاوران و کارکنان کاخ ریاستجمهوری را از سوریه خارج کند.
یاسر ابراهیم که دفتر اقتصادی و مالی ریاستجمهوری را اداره میکرد، نقشی کلیدی در شکلگیری شبکهای از شرکتها و نهادهایی داشت که اسد از طریق آنها کنترل گستردهای بر اقتصاد سوریه اعمال میکرد. طبق اعلامیههای تحریمی آمریکا و منابع آگاه از اقتصاد سوریه، او در عمل چهرهای پوششی برای اسد بود.
غرب پس از سرکوب اعتراضات مردمی در سال ۲۰۱۱، اسد را تحریم کرد و بعدها ابراهیم را نیز به دلیل همکاری با رژیم تحت تحریم قرار داد.
جت امبرائر مدل Legacy 600 با شماره ثبت C5-SKY که در گامبیا ثبت شده، طی ۴۸ ساعت پیش از سقوط حکومت اسد، چهار پرواز پیاپی به سوریه انجام داد. چهارمین پرواز این هواپیما، طبق اسناد ردیابی پرواز و تصاویر ماهوارهای، در هشت دسامبر ۲۰۰۴ از پایگاه هوایی حمیمیم – تحت کنترل روسیه در نزدیکی لاذقیه – صورت گرفت؛ همان روزی که اسد نیز از همین پایگاه به روسیه گریخت.
این نخستینبار است که عملیات انتقال مخفی داراییهای اسد گزارش میشود. رویترز میگوید که برای نوشتن این گزارش با منابع مطلع از جزئیات این عملیات گفتوگو کرده؛ از جمله کارکنان فرودگاه، افسران سابق اطلاعاتی و گارد ریاستجمهوری، و یکی از افراد فعال در شبکه مالی اسد.
این گزارش همچنین بر پایه پیامهای رد و بدل شده در واتساپ میان اطرافیان یاسر ابراهیم، دادههای ردیابی پرواز، تصاویر ماهوارهای و بررسی سوابق مالکیت شرکتها و هواپیماها در سه قاره تدوین شده است.
بهنوشته رویترز، هواپیما حامل کیفهای مشکی بدون نشان حاوی دستکم ۵۰۰ هزار دلار وجه نقد، اسناد، لپتاپ و هارد درایوهایی حاوی اطلاعات حیاتی از شبکه موسوم به «گروه» بود؛ نام رمزی که اسد و ابراهیم برای ساختار پیچیده اقتصادی خود شامل مخابرات، بانکداری، املاک، انرژی و سایر حوزهها به کار میبردند.
اسد که در روزهای آخر حکومت حتی موقعیت مکانیاش از اعضای نزدیک خانواده پنهان نگه داشته شده بود، اکنون در روسیه پناهندگی سیاسی دریافت کرده است. رویترز موفق به تماس با اسد یا ابراهیم برای اظهارنظر نشد. وزارت امور خارجه روسیه و امارات نیز به پرسشهای رویترز درباره این عملیات پاسخی ندادند.
یکی از مقامات ارشد دولت جدید سوریه به ریاست احمد الشرع به رویترز گفت که دولت مصمم است داراییهای عمومی خارجشده از کشور در آستانه سقوط حکومت اسد را بازگرداند، تا در شرایط کمبود ارز و فشار تحریمها، به اقتصاد کشور کمک کند.
این مقام تایید کرد که پول از کشور خارج شده، اما جزییاتی درباره نحوه آن ارائه نکرد و گفت تحقیقات درباره مقصد این وجوه همچنان ادامه دارد.
رویترز نتوانسته تعیین کند که آیا خود اسد بهطور مستقیم این عملیات را هدایت کرده یا نه؛ اما چندین منبع مطلع از جزییات ماموریت تاکید کردهاند که این عملیات بدون تایید مستقیم او امکانپذیر نبوده است.
«این هواپیما را ندیدهاید»
درشش دسامبر، همزمان با پیشروی نیروهای شورشی به رهبری گروه هیئت تحریر الشام به سمت دمشق، جت امبرائر وارد فرودگاه بینالمللی پایتخت شد. بیش از ۱۰ نفر از ماموران اطلاعات نیروی هوایی سوریه که همواره بازوی سرکوب حکومت اسد بودند، در محوطه تشریفات فرودگاه و مسیرهای دسترسی آن مستقر شدند.
سه منبع حاضر در محل گفتند خودروهایی غیرنظامی با شیشههای دودی وارد منطقه VIP شدند. دو نفر از این افراد گفتند که این خودروها متعلق به گارد جمهوریخواه، نیروی حفاظت از کاخ و شخص اسد بودند.
یکی از افسران پیشین این گارد گفت: «وقتی گارد جمهوری وارد عمل میشود، یعنی خود بشار دستور داده است.»
او افزود که این گارد تنها از اسد یا ژنرال طلال مخلوف، پسرعموی او، دستور میگرفت.
محمد قیرُوت، رییس عملیات زمینی خطوط هوایی سوریه، گفت که سرتیپ غدیر علی، رییس امنیت فرودگاه، به کارکنان گفته بود که پرسنل اطلاعات نیروی هوایی مدیریت هواپیما را برعهده خواهند داشت و تاکید کرده بود: «شما این هواپیما را ندیدهاید.»
غدیر علی، افسر ارشد اطلاعاتی، بهطور مستقیم از کاخ ریاستجمهوری دستور میگرفت. تلاش رویترز برای تماس با او بینتیجه ماند.
ساعتهای پایانی
دادههای Flightradar24 نشان میدهد که این هواپیما در هر چهار پرواز به فرودگاه خصوصی البطین در ابوظبی، که بهدلیل رعایت شدید حریم خصوصی مورد استفاده مقامات عالیرتبه است، پرواز کرده است.
نخستین پرواز هواپیما از دبی در ظهر شش دسامبر وارد دمشق شد و پس از انتقال محموله به البطین بازگشت. این هواپیما حدود ساعت ۱۰ شب بار دیگر در دمشق فرود آمد. طبق گفته یکی از کارکنان، هر بار که هواپیما فرود میآمد، خودروها به سرعت به سمت آن حرکت میکردند و پیش از برخاستن مجدد، محل را ترک میکردند.
به گفته یک افسر پیشین اطلاعاتی حاضر در صحنه، دو پرواز اول در آن روز حامل اعضای خانواده اسد از جمله نوجوانان و پرسنل کاخ ریاستجمهوری بودند و در آنها پول نقد نیز حمل میشد. همچنین آثار هنری از جمله تابلو و مجسمههای کوچک نیز در دومین پرواز حمل شده بود.
در هفت دسامبر، هواپیما حدود ساعت چهار بعدازظهر به دمشق برگشت و اندکی بعد به البطین رفت. اینبار، هواپیما حامل کیفهایی پر از پول نقد و همچنین هارد درایوها و وسایل الکترونیکی حاوی اطلاعاتی درباره شبکه اقتصادی اسد بود.
رویترز بهنقل از منابع خود افزود که این اطلاعات شامل صورتحسابها، صورتجلسات، مالکیت شرکتها، املاک، تراکنشهای مالی، شرکتهای فراساحلی و حسابهای بانکی بود.
در این پرواز، خودروهای متعلق به سفارت امارات در دمشق به منطقه VIP فرودگاه نزدیک شدند که به گفته افسر اطلاعاتی پیشین، نشاندهنده اطلاع امارات از این عملیات بود.
پرواز به پایگاه روسیه
بامداد هشت دسامبر، با رسیدن نیروهای شورشی به دمشق، اسد با هماهنگی روسیه به سمت لاذقیه گریخت و فرودگاه دمشق تعطیل شد.
ساعاتی بعد، هواپیمای C5-SKY از البطین به پرواز درآمد و پس از عبور از شهر حمص، برای حدود شش ساعت از رادار ناپدید شد. پس از آن مجددا در مسیر بازگشت به ابوظبی در همان منطقه ظاهر شد.
طبق اظهارات یک افسر اطلاعاتی سابق، هواپیما در این مدت در پایگاه هوایی حمیمیم فرود آمده بود. تصویر ماهوارهای گرفتهشده در ساعت ۹:۱۱ صبح از سوی Planet Labs نیز نشان میدهد که هواپیما در باند این پایگاه قرار داشته است. اندازه و شکل هواپیما و دادههای پرواز تایید میکند که این همان جت C5-SKY بوده و تنها هواپیمای خصوصی فعال بین شش تا هشت دسامبر در آسمان سوریه بوده است.
در این پرواز، احمد خلیل خلیل، از نزدیکان یاسر ابراهیم و چهره فعال در شبکه اقتصادی اسد، سوار هواپیما بوده است. به گفته منابع، او با یک خودرو زرهی متعلق به سفارت امارات به پایگاه رسیده و ۵۰۰ هزار دلار وجه نقد همراه داشته است.
خلیل این مبلغ را دو روز پیش از آن از بانک اسلامی بینالمللی برداشت کرده بود. این حساب متعلق به شرکت «برج اینوستمنت» در دمشق است که طبق دادههای پایگاه گزارش سوریه (The Syria Report)، یاسر ابراهیم مالک نیمی از آن است.
احمد خلیل به پیام رویترز در فیسبوک پاسخ نداد. بانک SIIB و شرکت برج نیز به ایمیلهای ارسالی پاسخ ندادند.
طبق گفته منابع، این جت در قالب قرارداد «اجاره خشک» (dry lease) فعالیت میکرد، یعنی هواپیما بدون خدمه و خدمات جانبی اجاره داده شده بود. مشخص نیست چه کسی پروازها را هدایت کرده است.
به گفته یکی از منابع، ابراهیم در ۱۱ دسامبر به ابوظبی رسید.
رییسجمهوری جدید سوریه، احمد الشرع، در پاسخ به سؤال رویترز درباره این پرواز، از اظهارنظر خودداری کرد.
«هواپیمای لبنانی»
طبق گفته منابع، ابراهیم این جت شخصی را از محمد وهبه، بازرگان لبنانی، اجاره کرده بود. در پیامهای واتساپی، یکی از اطرافیان ابراهیم این هواپیما را «هواپیمای لبنانی» نامیده بود.
بر اساس صفحه لینکدین محمد وهبه، او مالک شرکت Flying Airline FZCO است که در منطقه آزاد دبی ثبت شده است.
در آوریل ۲۰۲۴، وهبه در لینکدین عکسهایی از هواپیمای C5-SKY منتشر و از آن با عنوان «خوش آمدی» یاد کرده بود. در ژانویه نیز اعلام کرده بود که هواپیما برای فروش عرضه شده است.
این هواپیما در آوریل ۲۰۲۴ در گامبیا و به نام شرکت Flying Airline Company ثبت شده است. در ماههای پیش از سقوط حکومت اسد، این هواپیما چندین بار به روسیه، متحد کلیدی اسد، پرواز کرده بود.
رویترز نتوانسته با تماس ثبتشده شرکت در گامبیا، شیخ تیجان جالو، ارتباط برقرار کند.
طبق اسناد گامبیا، ۳۰ درصد مالکیت این شرکت متعلق به یک لبنانی دیگری به نام اسامه وهبه و ۷۰ درصد متعلق به یک شهروند عراقی به نام صفا احمد صالح است.
در شبکههای اجتماعی، محمد وهبه پسری به نام اسامه دارد که در صنعت هوانوردی فعالیت میکند، اما رویترز نتوانسته تایید کند که آیا او همان فرد ثبتشده در گامبیا است یا خیر.
محمد وهبه در تماس با رویترز، هرگونه ارتباط با پروازهای C5-SKY به سوریه را رد کرد و گفت که مالک هواپیما نیست و فقط گاهی آن را از یک واسطه، که نامش را فاش نکرد، اجاره میکند. او درباره نقش احتمالی پسرش نیز پاسخی نداد.
اسامه وهبه نیز به درخواست اظهارنظر پاسخ نداد. رویترز نتوانسته صفا احمد صالح را پیدا کند.
مشاهدات تلسکوپ فضایی جیمز وب، رد شیمیایی دو ترکیب دیمتیل سولفید (DMS) و دیمتیل دیسولفید (DMDS) را بر سطح این سیاره نشان میدهد که بر روی زمین تنها موجودات زنده میتوانند آن را تولید کنند.
دانشمندان میگویند شناسایی این ترکیبات بهتنهایی اثبات وجود حیات بیگانه نیست، اما میتواند پاسخ به این پرسش که آیا ما در این جهان تنها هستیم را بسیار به ما نزدیکتر کند.
پروفسور نیکو مادوسودان، اخترفیزیکدان دانشگاه کمبریج که رهبری این مطالعات را برعهده داشت، به گاردین گفت: «این قویترین شواهد تا به امروز برای فعالیت زیستی فراتر از منظومه شمسی است. البته بسیار محتاط هستیم. باید از خود بپرسیم آیا این سیگنال واقعی است و چه معنایی دارد.»
او افزود: «ممکن است دههها بعد به این لحظه نگاه کنیم و بگوییم این زمانی بود که جهان زنده خارج از کره خاکی در دسترس ما در زمین قرار گرفت. این میتواند همان نقطه عطفی باشد که ناگهان به پرسش بنیادینِ اینکه آیا تنها هستیم پاسخ داد.»
به گزارش گاردین، برخی دیگر از اخترفیزیکدانها محتاطتر هستند و درباره مناسب بودن شرایط کلی سیاره کی۲-۱۸بی برای حیات و اینکه آیا واقعا دیمتیل سولفید (DMS) و دیمتیل دیسولفید که عمدتا فیتوپلانکتونهای دریایی در روی زمین تولید میکنند، میتوانند بهطور قابل اتکا بهعنوان نشانه زیستی قلمداد شوند، تردید دارند.
سیاره کی۲-۱۸بی که در صورت فلکی اسد (Leo) قرار دارد، تقریبا ۹ برابر زمین جرم دارد و ۲.۶ برابر از آن بزرگتر است.
این سیاره در منطقه قابل سکونت ستاره میزبان خود، یک کوتوله قرمز خنک که کمتر از نصف خورشید اندازه دارد، به دور آن میچرخد.
پیشتر هم زمانی که تلسکوپ فضایی هابل در سال ۲۰۱۹ نشانههایی از بخار آب در جو آن شناسایی کرد، دانشمندان آن را «قابل سکونتترین دنیای شناختهشده» فراتر از منظومه شمسی نامیدند.
اما مشاهدات بعدی تیم مادوسودان در سال ۲۰۲۳ آشکار ساخت که آن نشانه بخار آب در واقع متان بوده است. با این حال، آنها استدلال کردند که ویژگیهای کلی سیاره کی۲-۱۸بی با سیارهای قابل سکونت که با اقیانوسی وسیع و عمیق پوشیده شده باشد، مطابقت دارد.
سیارات فراخورشیدی بهدلیل فاصله زیاد، نه قابل عکسبرداری هستند و نه میتوان با فضاپیماهای رباتیک به آنها رسید. اما دانشمندان میتوانند اندازه، چگالی و دمای آنها را تخمین بزنند و ترکیبات شیمیاییشان را زمانی که از مقابل ستاره میزبان خود عبور میکنند، بررسی کنند. زیرا در آن زمان نور ستاره از جو سیاره عبور کرده و نشانههایی از ترکیبات شیمیایی موجود در آن به جا میگذارد.
در جدیدترین مشاهدات، طولموجهایی که دیمتیل سولفید (DMS) و دیمتیل دیسولفید (DMDS) جذب میکنند در حین عبور کی۲-۱۸بی از مقابل ستارهاش، کاهش ناگهانی داشتند.
مادوسودان گفت: «این سیگنال بسیار واضح و قوی بود. اگر بتوانیم این مولکولها را در سیارات قابل سکونت شناسایی کنیم، این نخستین بار در تاریخ بشر است که چنین چیزی ممکن میشود... باور نکردنی است که این کار شدنی است.»
این یافتهها که در نشریه ژورنال نامههای اخترفیزیک (The Astrophysical Journal Letters) منتشر شده، نشاندهنده غلظتهایی هزاران برابر سطح دیمتیل سولفید (DMS) و دیمتیل دیسولفید (DMDS) در زمین است.
این نتایج با سطح اعتماد آماری «سه سیگما» گزارش شدهاند، یعنی تنها ۰.۳ درصد احتمال دارد که این نتایج بر اثر تصادف به دست آمده باشند، هرچند هنوز به سطح استاندارد طلایی در فیزیک نمیرسند.
مادوسودان به گاردین گفت: «ممکن است فرآیندهایی وجود داشته باشند که ما از آنها بیخبریم و این مولکولها را تولید میکنند، اما فکر نمیکنم فرآیند شناختهشدهای بدون دخالت زیستشناسی بتواند آنها را توضیح دهد.»
یکی از چالشها در شناسایی دیگر فرآیندهای احتمالی این است که شرایط حاکم بر سیاره کی۲-۱۸بی هنوز مورد اختلاف است.
در حالی که تیم کمبریج به سناریوی اقیانوسی باور دارد، برخی دیگر از اخترفیزیکدانها، دادهها را موید این میدانند که این سیارهای گازی یا دارای اقیانوسهایی از مواد مذاب (نه آب) است.
دکتر نورا هنی، شیمیدان موسسه فیزیک دانشگاه برن، که در پژوهشی نشان داد دیمتیل سولفید (DMS) روی یک دنبالهدار یخی و بیجان نیز وجود دارد، گفت: «حیات یکی از گزینههاست، اما یکی از چندین گزینه موجود است. ما باید تمام گزینههای دیگر را بهطور دقیق کنار بگذاریم تا بتوانیم ادعای وجود حیات داشته باشیم.»
برخی دیگر نیز بر این باورند که اندازهگیری جو سیارات احتمالا هرگز نمیتواند «مدرک قاطع» برای وجود حیات ارائه دهد.
دکتر کارولین مورلی، اخترفیزیکدان دانشگاه تگزاس در آستین، با تاکید بر مهم بودن یافتههای اخیر، گفت: «در این حوزه بهاندازه کافی به این موضوع توجه نمیشود، اما نشانههای فناورانه، مانند دریافت پیامی از تمدنی پیشرفته، میتواند مدرک قاطعتری باشد، هرچند احتمال یافتن چنین سیگنالی بسیار پایین است.»
دکتر جو بارستو، دانشمند سیارهای در دانشگاه آزاد بریتانیا نیز این شناسایی را قابل توجه توصیف کرد، اما افزود: «در مواجهه با هر ادعایی درباره شواهد حیات، سطح تردید من همیشه در بالاترین حد ممکن است، نه به این خاطر که باور ندارم حیات در جایی دیگر وجود دارد، بلکه به این دلیل که برای کشفی به این بزرگی و اهمیت، بار اثبات باید بسیار بسیار بالا باشد. فکر نمیکنم یافته اخیر از آن آستانه عبور کرده باشد.»
در فاصلهای به اندازه ۱۲۰ سال نوری، هیچ چشماندازی برای پایان دادن به این بحث از طریق مشاهدات نزدیک وجود ندارد. اما مادوسودان یادآور شد که این مسئله، مانعی برای کشف سیاهچالهها یا دیگر پدیدههای کیهانی نبوده است.
او به گاردین گفت: «در اخترشناسی، مسئله این نیست که باید آنجا برویم. ما میخواهیم بدانیم آیا قوانین زیستشناسی در سراسر کیهان یکسان است یا نه.»
بر اساس بیانیه وزارت دادگستری که چهارشنبه شب منتشر شد، اسناد دادگاه رسیدگی به اتهامات رحمتی نشان میدهد او از دستکم دسامبر ۲۰۱۷ تا ژوئن ۲۰۲۴، با مقامهای حکومتی و عوامل اطلاعاتی ایران همکاری داشته و از طرف آنها در آمریکا فعالیت کرده است.
اقدامات مجرمانهای که رحمتی ارتکاب آنها را پذیرفته شامل دیدار با ماموران امنیتی در ایران، ارتباط با ماموران و مقامهای جمهوریاسلامی با استفاده از یک داستان پوششی برای پنهان کردن فعالیتهایش، ارائه اطلاعات حساس و غیرعمومی درباره بخش هوانوردی آمریکا به ماموران جمهوریاسلامی و همچنین گردآوری و ارسال اطلاعات متنباز و غیرعمومی درباره صنعت انرژی خورشیدی آمریکا برای ماموران امنیتی جمهوری اسلامی بوده است.
براساس اسناد دادگاه، رحمتی پیشتر از خرداد ۱۳۸۸ تا اردیبهشت ۱۳۸۹ (ژوئن ۲۰۰۹ تا مه ۲۰۱۰) بهعنوان ستوان یکم در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نهادی که دولت ایالات متحده به عنوان یک «گروه تروریستی» میشناسد، خدمت کرده بود اما زمان مهاجرت به آمریکا این سابقه را مخفی کرده بود.
وزارت دادگستری اعلام کرده رحمتی در مرداد ۱۳۹۶ (اوت ۲۰۱۷) از طریق یکی از همکاران سابق خود که یک مقام ارشد حکومت ایران و کارمند اسبق وزارت اطلاعات این کشور بوده، برای همکاری اطلاعاتی با جمهوریاسلامی به عنوان جاسوس ابراز تمایل کرده است.
چهار ماه بعد، آذر ۱۳۹۶، رحمتی به ایران سفر کرد و با ماموران اطلاعاتی و مقامهای حکومتی دیدار کرد. او در جریان این دیدار همچنین موافقت کرده بود اطلاعاتی درباره صنعت انرژی خورشیدی آمریکا برای مقامات جمهوریاسلامی گردآوری و ارائه کند.
رحمتی پس از بازگشت به آمریکا در دی ماه ۱۳۹۶ (ژانویه ۲۰۱۸)، مجموعهای از اطلاعات غیرعلنی و علنی مرتبط با صنعت انرژی خورشیدی در ایالات متحده را گردآوری و سپس به دفتر معاونت علم و فناوری رییسجمهور ایران منتقل کرد.
بر اساس بیانیه، وزارت دادگستری ایالاتمتحده، رحمتی در زمان اشتغال خود بهعنوان پیمانکار اداره هوانوردی فدرال هم دستکم ۱۷۵ گیگابایت فایل دانلود کرده که شامل اسناد حساس و دارای سطح دسترسی کنترلشده این آژانس فدرال درباره «سامانه ملی هوانوردی»، سیستمهای رادار نظارتی فرودگاهها، و دادههای فرکانس رادیویی بودهاند.
براساس گزارش وزارت دادگستری، رحمتی این فایلها را روی حافظههای قابل حمل ذخیره کرده و در اردیبهشت ۱۴۰۱ (آوریل ۲۰۲۲) آنها را به ایران برده و به مقامهای حکومتی جمهوریاسلامی تحویل داده است.
او همچنین اطلاعات بیشتری درباره انرژی خورشیدی، پنلهای خورشیدی، اداره هوانوردی فدرال، فرودگاههای آمریکا، و برجهای کنترل ترافیک هوایی ایالات متحده را در آوریل ۲۰۲۲ به برادرش که ساکن ایران است تحویل داده، تا برادرش آن اطلاعات را از جانب او به مقامات اطلاعاتی جمهوریاسلامی ارائه دهد.
دادگاه اعلام کرده حکم رحمتی در ۲۶ اوت صادر میشود. بر اساس قانون، او با حداکثر ۱۰ سال زندان برای فعالیت بهعنوان مامور یک دولت خارجی و تا ۵ سال زندان بابت توطئه مواجه است.
وزارت دادگستری آمریکا روز جمعه، ششم مهر، رحمتی را به اقدام و توطئه علیه آمریکا بهعنوان مامور دولت ایران متهم کرده بود.
بر اساس گزارش سیانبیسی در این شکایت که چهارشنبه ۲۷ فروردین در بریتانیا به ثبت رسید، گوگل متهم شده است با بهرهگیری از قدرت برتر خود، فعالیت رقبای دیگر را در عرصه موتورهای جستوجو با محدودیت مواجه و از این طریق، موقعیت برترش را در بازار پر سود تبلیغات آنلاین تثبیت کرده است.
جزییات شکایت از گوگل
دادخواست علیه گوگل از سوی «اُور بروک»، پژوهشگر حقوق رقابت، از طرف صدها سازمان بریتانیایی تنظیم شده است که از اول ژانویه ۲۰۱۱ تا زمان ثبت شکایت از خدمات تبلیغاتی گوگل استفاده کردهاند.
بر اساس بررسی بازار در سال ۲۰۲۰ بهوسیله سازمان نظارت بر رقابت بریتانیا (CMA)، گوگل به تنهایی ۹۰ درصد از کل درآمد بازار تبلیغات جستوجو را به خود اختصاص داده است.
این حجم از سلطه بر بازار، کسبوکارها و سازمانهای بریتانیایی را مجبور به استفاده از تبلیغات گوگل برای معرفی محصولات و خدمات خود کرده است.
روشهای انحصارطلبانه گوگل
شکایت مذکور تاکید دارد که گوگل با انجام اقدامات متعدد، رقابت را در عرصه جستوجوی آنلاین محدود کرده است.
از جمله این اقدامات میتوان به انعقاد قراردادهایی با تولیدکنندگان گوشیهای هوشمند برای نصب پیشفرض «گوگل سرچ» و مرورگر «کروم» روی دستگاههای اندرویدی و همچنین پرداخت میلیاردها دلار به اپل برای تضمین جایگاه موتور جستوجوی پیشفرض در مرورگر «سافاری» اشاره کرد.
یکی دیگر از اتهامهای مطرح شده این است که گوگل طوری عمل میکند که ابزار مدیریت جستوجویش موسوم به «سرچ ادز ۳۶۰»، عملکرد و ویژگیهای بهتری را با محصولات تبلیغاتی خودش -در مقایسه با رقبا- ارائه میدهد.
بروک معتقد است گوگل با بهرهبرداری از جایگاه خود در بازار جستوجوی عمومی و تبلیغات جستوجو، هزینههای غیرضروری و گزافی را به آگهیدهندگان تحمیل کرده و آنها را مجبور به پرداخت مبالغ بیشتری برای خدمات تبلیغاتی کرده است.
این چالش حقوقی تازهترین مورد از سلسله دعاوی حقوقی علیه شرکتهای بزرگ فناوری آمریکایی است.
غولهای فناوری از گوگل گرفته تا متا، با انبوهی از دادخواستها، تحقیقات نظارتی و جریمهها بهدلیل نگرانیها درباره قدرت و نفوذ فراگیرشان مواجه هستند.
موج مقابله با انحصارطلبی در دنیای فناوری
در سال ۲۰۱۸، اتحادیه اروپا جریمه سنگینی به مبلغ ۴.۳ میلیارد یورو (معادل ۴.۹ میلیارد دلار) برای گوگل تعیین کرد. این جریمه بهدلیل سوءاستفاده گوگل از موقعیت انحصاری خود بهعنوان توسعهدهنده سیستم عامل اندروید وضع شد.
تخلف اصلی گوگل، الزام تولیدکنندگان گوشیهای هوشمند به نصب پیشفرض موتور جستوجوی گوگل و مرورگر کروم همراه با فروشگاه گوگل پلی بود.
با این همه و با گذشت هفت سال از صدور این رای، گوگل همچنان در فرآیند تجدیدنظرخواهی و تلاش برای لغو یا کاهش این جریمه است.
سازمان نظارت بر رقابت در بریتانیا در ژانویه سال جاری نگرانیهای جدی خود را درباره وضعیت رقابت در بازار «رایانش ابری» ابراز کرد و پیشنهاد داد تحقیقاتی درباره آمازون و مایکروسافت بر اساس قانون تازه «بازارهای دیجیتال، رقابت و مصرفکنندگان» آغاز شود.
این اقدام در پی شکایت گروهی دیگری صورت گرفت که در دسامبر ۲۰۲۴ علیه مایکروسافت مطرح شد.
در این پرونده، مایکروسافت به دریافت هزینههای ناعادلانه از مشتریان شرکتهای رقیب در حوزه خدمات ابری متهم شد.
شاکی این پرونده، ماریا لوییزا استاسی، وکیل متخصص حقوق رقابت، خواستار غرامتی بیش از یک میلیارد پوند برای جبران خسارت شرکتهای زیاندیده است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، قضات بریتانیایی در دیوان عالی این کشور، چهارشنبه ۲۷ فروردین، تاکید کردند این رای نباید بهعنوان پیروزی یک گروه بر گروهی دیگر تلقی شود و قانون همچنان از افراد ترنسجندر در برابر تبعیض محافظت میکند.
موضوع این پرونده تفسیر قانونی از واژه «زن» در قوانین برابری در خصوص افرادی است که گواهی تطبیق جنسیت به «زن» دریافت کردهاند.
قائممقام دیوان عالی بریتانیا در توضیح این رای اضافه کرد تصمیم یکپارچه دادگاه این است که واژههای «زن» و «جنسیت» در قانون برابری سال ۱۳۸۹ به زن بیولوژیکی و جنسیت زیستی اشاره دارد، نه جنسیت اکتسابی.
استدلال مخالفان
دولت اسکاتلند استدلال کرده بود که افراد ترنس دارای گواهی تطبیق جنسیت باید از حمایتهای قانونی مبتنی بر جنسیت برخوردار باشند، اما گروه «زنان برای اسکاتلند» معتقد بود این حمایتها صرفا باید شامل افرادی شود که زن به دنیا آمدهاند.
رسانههای بریتانیا نوشتند که این رای میتواند تاثیرات گستردهای در سراسر اسکاتلند، انگلستان و ولز بهدنبال داشته باشد.
گروه «زنان برای اسکاتلند» پس از رای دادگاه در بیانیهای اعلام کرد که در حال مطالعه و بررسی دقیق رای است و از همه طرفها خواست آرامش خود را حفظ کنند چون ممکن است برداشتهای مختلفی بهزودی منتشر شود که تاثیر این حکم را بر زندگی تمام افراد ترنس عمدا بزرگنمایی کنند.
تغییر قوانین در آمریکا
با انتخاب مجدد دونالد ترامپ بهعنوان رییسجمهوری آمریکا، موج جدیدی از تغییرات در برخی قوانین آمریکا در حوزه حقوق افراد ترنس به راه افتاد.
ترامپ ۱۷ بهمن ۱۴۰۳ با صدور یک فرمان اجرایی شرکت افراد ترانس را در ورزش زنان ممنوع اعلام کرد.
بر اساس این فرمان اجرایی، مدارسی که از حضور افراد ترنس در ورزش زنان جلوگیری نکنند، از بودجه فدرال محروم خواهند شد. طبق این فرمان، وزارت آموزش آمریکا موظف شد به مدارس اطلاع دهد شرکت افراد ترنسجندر در ورزش زنان، نقض قانون «عنوان نهم» در نظر گرفته خواهد شد.
ترامپ همچنین هشتم بهمن با صدور یک فرمان اجرایی، خواستار برچیده شدن «ایدئولوژی ترنسجندر» از ارتش آمریکا شد.
شش عضو تراجنسیتی ارتش آمریکا با انتقاد از دستور ترامپ برای بازنگری در سیاستهای ارتش در ارتباط با سربازان ترنس، علیه این فرمان به دادگاه فدرال شکایت کردند و خواستار لغو آن شدند.
پیشتر حضور دو ورزشکار زن، ایمان خلیف از الجزایر و لین یوو تینگ از تایوان، در مسابقات المپیک ۲۰۲۴ پاریس حاشیههای فراوانی به همراه داشت و نشر اطلاعات کذب درباره ترنس بودن این دو ورزشکار، باعث شکل گرفتن موجی از اظهارات ترنسستیزانه در سراسر جهان شد.
در پی این رویداد، خلیف از ایلان ماسک، مدیرعامل اسپیساکس و مالک شبکه اجتماعی ایکس، و جیکی رولینگ، نویسنده اثر مشهور «هری پاتر» بهدلیل دامن زدن به حملات ترنسستیزانه علیه او به دستگاه قضایی فرانسه شکایت کرد.
ماسک از حامیان جدی ترامپ و رییس اداره بهرهوری در دولت جدید آمریکاست که اقداماتش در هفتههای اخیر به موجی از مخالفت در میان سناتورهای و نمایندههای دموکرات کنگره دامن زده است.
