خبرگزاری رویترز به نقل از منابع آگاه گزارش داد دولت دونالد ترامپ در حال بررسی طرحی به منظور متوقف کردن و بازرسی نفتکش‌های جمهوری اسلامی در آب‌های بین‌المللی، بر اساس توافقی جهانی با هدف «مقابله با گسترش تسلیحات کشتار جمعی» است.
این اقدام، بخشی از سیاست فشار حداکثری ترامپ برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران و محدود کردن توانایی این کشور در دست‌یابی به سلاح هسته‌ای است.
رویترز پنج‌شنبه ۱۶ اسفند به نقل از شش منبع آگاه که خواستند نامشان فاش نشود، گزارش داد که دولت ترامپ در حال بررسی همکاری با کشورهای متحد واشینگتن برای متوقف کردن و بازرسی نفتکش‌های ایرانی در مسیرهای کلیدی دریایی، از جمله تنگه مالاکا در آسیا و سایر آبراه‌های بین‌المللی است.
بر اساس این گزارش، این اقدام تحویل نفت خام به پالایشگاه‌ها را به تاخیر می‌اندازد و می‌تواند طرف‌های درگیر در تجارت نفت با ایران را در معرض تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی قرار دهد.
ترامپ در نخستین هفته‌های دوره دوم ریاست‌جمهوری خود، دو موج جدید از تحریم‌های نفتی علیه ایران اعمال کرد. این تحریم‌ها شرکت‌های مرتبط با صنعت نفت و ناوگان نفتکش‌های قدیمی را که بدون بیمه‌های غربی فعالیت کرده و نفت کشورهای تحت تحریم را جابه‌جا می‌کنند، هدف قرار داده است.
یکی از این منابع رویترز در این باره گفته است که لزوما نیازی به توقیف کشتی‌ها یا بازداشت افراد نیست و همین تاخیر در تحویل نفت، باعث «ایجاد ناامنی در شبکه تجارت غیرقانونی» خواهد شد.
منبع دیگری تاکید کرده است که این مکانیسم می‌تواند به دولت‌های خارجی اجازه دهد به درخواست واشینگتن نفتکش‌های ایرانی را تحت نظارت قرار دهند، تحویل محموله‌ها را به تعویق بیندازند و زنجیره تامین نفت ایران را مختل کنند.
رویترز نوشت: «شورای امنیت ملی کاخ سفید در حال بررسی این پیشنهاد است اما هنوز مشخص نیست که آیا واشینگتن با دیگر کشورها برای بررسی امکان اجرای این برنامه تماس گرفته است یا نه.»
جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در دوره پیشین ریاست‌جمهوری ترامپ، به رویترز گفت که استفاده از این ابتکار برای کاهش صادرات نفت ایران «کاملا موجه» خواهد بود.
او تاکید کرد: «فروش نفت منبع مالی اصلی برای برنامه‌های توسعه تسلیحات و حمایت از تروریسم از سوی حکومت ایران است.»
تهران هنوز واکنش رسمی به این موضوع نشان نداده است.
مسعود پزشکیان، رییس دولت چهاردهم، ۱۲ اسفند در مجلس شورای اسلامی، گفت که ترامپ بار دیگر دستور تحریم نفتکش‌های ایرانی را صادر کرده است و «این اقدام باعث سرگردانی این کشتی‌ها در تخلیه محموله‌های نفت و گازشان شده» است.
تهران تلافی می‌کند؟
بررسی رفتارهای گذشته جمهوری اسلامی نشان می‌دهد که حکومت ایران ممکن است در مقابل این اقدام ایالات متحده، دست به تلافی بزند.
سال ۲۰۲۳، دولت جو بایدن تلاش کرد دست‌کم دو محموله نفتی ایران را توقیف کند. این اقدام باعث شد که جمهوری اسلامی چند کشتی خارجی، از جمله یک نفتکش چارتر شده به‌وسیله شرکت شورون (Chevron) -یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های نفتی در سطح جهان که دفتر مرکزی آن در ایالات متحده است- را توقیف کند و در نتیجه، قیمت نفت افزایش یابد.
بن کیهیل، تحلیل‌گر انرژی در دانشگاه تگزاس، به رویترز گفت قیمت پایین نفت به ترامپ این امکان را می‌دهد که سخت‌گیری بیشتری علیه ایران اعمال کند: «اگر قیمت نفت زیر ۷۵ دلار باقی بماند، کاخ سفید آزادی عمل بیشتری برای تحریم‌های نفتی خواهد داشت اما در صورت رسیدن قیمت به ۹۲ دلار، اجرای چنین سیاست‌هایی دشوارتر خواهد شد.»
این تحلیل‌گر پیش‌بینی کرد اقدامات تهاجمی آمریکا ممکن است بتواند صادرات نفت ایران را در کوتاه‌مدت حدود ۷۵۰ هزار بشکه در روز کاهش دهد اما: «اگر تحریم‌ها طولانی شوند، ایران و مشتریانش راه‌های دور زدن آن را خواهند یافت.»
صادرات نفت از اقلیم کردستان
واشینگتن در حال اعمال فشار بر عراق است تا صادرات نفت از اقلیم کردستان را از سر بگیرد چون این اقدام می‌تواند کاهش احتمالی صادرات نفت ایران را جبران کند.
رویترز پیش‌تر گزارش داده بود کاخ سفید تهدید کرده است در صورت همکاری نکردن عراق، این کشور را در کنار ایران، تحریم خواهد کرد.
ایران همچنان به چین به عنوان مشتری اصلی نفت خود وابسته است. در سال ۲۰۲۳، صادرات نفت ایران حدود ۵۳ میلیارد دلار درآمد ایجاد کرد و این رقم برای سال ۲۰۲۲، حدود ۵۴ میلیارد دلار برآورد شده است.
روسیه نیز که با تحریم‌های غرب مواجه است، تمرکز اصلی خود را بر فروش نفت به چین و هند گذاشته است.
در ماه‌های اخیر، فنلاند و دیگر کشورهای نوردیک درباره خطرات زیستمحیطی ناوگان نفتکش‌های قدیمی هشدار داده‌اند.
این کشورها نگرانند که در صورت وقوع حادثه یا نشت نفت، سواحل آن‌ها با فاجعه زیستمحیطی روبه‌رو شود.
با وجود بحث‌های گسترده در اروپا درباره بازرسی نفتکش‌های روسیه که بدون بیمه‌های معتبر فعالیت می‌کنند، تاکنون اقدام مشخصی در مورد نفتکش‌های ایرانی انجام نشده است.
بیشتر بخوانید: افزایش فشار آمریکا بر نفتکش‌های بزرگ حامل نفت ایران
