آیا پوتین، خامنه‌ای را به ترامپ خواهد فروخت؟
تحلیل‌گر ارشد در ایران‌اینترنشنال
مشاوران کرملین تایید کرده‌اند روسیه در حال میانجی‌گری بین ایران و آمریکا است. همزمان، ترامپ در موضوع اوکراین با پوتین به توافقاتی نزدیک شده است. اما این روند، در ازای چه امتیازاتی پیش می‌رود؟
به نظر می‌رسد که هدف اصلی ترامپ، تأمین امنیت بلندمدت اسرائیل است؛ امنیتی که بخشی از آن با سقوط اسد و عدم واکنش جدی روسیه حاصل شد، و بخش دیگر آن ممکن است با برچیدن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی و تغییر ساختار سیاسی و جمعیتی نوار غزه تکمیل شود.
خامنه‌ای در موقعیت دشواری قرار گرفته است. او که همواره بر تقویت روابط با روسیه تأکید داشت، اکنون در وضعیتی قرار دارد که ممکن است مسکو از پشت به او خنجر بزند و او را در یک معامله بین ترامپ و پوتین قربانی کند.
پرسش اساسی این است که آیا خامنه‌ای در برابر این سناریو ایستادگی خواهد کرد و خطر یک جنگ را به جان می‌خرد، یا اینکه مجبور به عقب‌نشینی و پذیرش شرایط جدید خواهد شد؟
ترامپ در موضوع اوکراین، دیدگاه‌های پوتین را مورد توجه قرار داده و عملاً سلطه روسیه بر حدود ۲۰ درصد از خاک اوکراین را به رسمیت شناخته است. اوکراین نیز تحت فشار قرار گرفته تا از پیوستن به ناتو صرف‌نظر کند، و در همین راستا، دولت آمریکا ارسال کمک‌های نظامی به اوکراین را کاهش داده و رویکردی سرد نسبت به زلنسکی در پیش گرفته است.
از سوی دیگر، ترامپ با ستایش از پوتین، کاهش تحریم‌های آمریکا علیه روسیه را مورد بررسی قرار داده است. اما در ازای این امتیازات، ترامپ از پوتین چه می‌خواهد؟
هدف اصلی ترامپ در خاورمیانه، تأمین امنیت اسرائیل است. نشانه‌های متعددی حاکی از آن است که روسیه در سوریه، با چشم‌پوشی از سقوط اسد، زمینه را برای ایجاد یک دولت محلی دروزی در جنوب سوریه از سوی اسرائیل فراهم کرده است.
علاوه بر آن، آمریکا نیز در حال تغییر ترکیب سیاسی، جمعیتی و امنیتی نوار غزه به نفع اسرائیل است. اما مهم‌ترین موضوع، ادامه تهدید برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی است.
پوتین که در سوریه با ترامپ به تفاهم رسید، ممکن است در موضوع ایران نیز رویکرد مشابهی در پیش بگیرد و با ترامپ بر سر توقف برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی به توافق برسد.
سفر سرگئی لاوروف به تهران در همین چارچوب ارزیابی می‌شود. وزیر خارجه روسیه پس از دیدار با مارکو روبیو، وزیر خارجه دولت احتمالی ترامپ در ریاض، به تهران رفت تا دیدگاه‌های ترامپ و تیم او را به مقامات جمهوری اسلامی منتقل کند. گزارش‌ها حاکی از آن است که لاوروف به تهران توصیه کرده است تا از طریق مسکو و با میانجی‌گری کرملین، باب مذاکره با ترامپ را باز کند.
آیا خامنه‌ای در نهایت مجبور به مذاکره خواهد شد؟ خامنه‌ای به‌طور رسمی مذاکره با آمریکا را نفی کرده و حتی گفته است که چنین مذاکراتی در تضاد با عقل و شرف است. با این حال، تجربه گذشته نشان داده است که جمهوری اسلامی در شرایط بحرانی و تحت فشار شدید خارجی، آماده عقب‌نشینی خواهد شد.
اگرچه در حال حاضر نشانه‌ای از آمادگی خامنه‌ای برای مذاکره مستقیم با ترامپ دیده نمی‌شود، اما در صورت افزایش فشارها و خطر واقعی سقوط نظام، احتمال تغییر موضع او منتفی نیست ولی در مجموع آنچه که الان بیشتر دیده می شود این است که خامنه‌ای قصدی برایبرچیدن برنامه هسته‌ای خود ندارد و به سمت تقابل و حتی پذیرش خطر درگیری و چنگ با آمریکا می‌رود.