هشدار یک کارشناس: گزینه نظامی نمی‌تواند برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را متوقف کند

نگار مجتهدی

روزنامه‌نگار و مستندساز ایرانی-کانادایی

نمایی از تاسیسات آب سنگین اراک، دی‌ماه ۱۳۹۸
نمایی از تاسیسات آب سنگین اراک، دی‌ماه ۱۳۹۸

سینا عضدی، کارشناس روابط ایران و آمریکا، در مصاحبه با ایران‌اینترنشنال گفت حمله هوایی به تاسیسات جمهوری اسلامی تنها می‌تواند برنامه هسته‌ای تهران را به تعویق بیندازد اما به نابودی کامل آن نخواهد انجامید و حکومت ایران قادر است مراکز اتمی آسیب‌دیده خود را بازسازی کند.

عضدی، مدرس دانشکده روابط بین‌الملل الیوت در دانشگاه جورج واشینگتن، در گفت‌وگو با پادکست نگار مجتهدی در وب‌سایت انگلیسی ایران‌اینترنشنال تاکید کرد جمهوری اسلامی قادر است ظرفیت‌های هسته‌ای خود را در بازه زمانی شش تا ۱۲ ماه پس از هر حمله احتمالی بازسازی کند.

به گفته او، این واقعیت می‌تواند منطق حمله نظامی با هدف نابودی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را زیر سوال ببرد.

عضدی با ارائه مثالی در این خصوص گفت: «وقتی دانش ساخت یک خودرو را داشته‌ باشید، تعداد تصادف‌ها اهمیتی ندارد؛ همواره می‌توانید آن را بازسازی کنید.»

او هشدار داد: «هر کسی که به راه‌حل نظامی [برای برنامه هسته‌ای تهران] می‌اندیشد، باید این واقعیت را در نظر داشته‌ باشد.»

جمهوری اسلامی همواره تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای را انکار کرده است. با این حال، مقام‌های آمریکایی بر این باورند که افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم در ایران به آستانه درجه ساخت تسلیحات، نشان‌دهنده تمایل تهران برای کسب این توانایی است.

طبق گزارش دستگاه‌های اطلاعاتی ایالات متحده در نوامبر ۲۰۲۴، جمهوری اسلامی در صورت اتخاذ چنین تصمیمی، از توان فنی لازم برای ساخت سریع سلاح هسته‌ای برخوردار است.

با این وجود، در این گزارش آمده که تاکنون هیچ نشانه‌ای دال بر اقدام تهران برای ساخت بمب هسته‌ای مشاهده نشده‌ است.

به نظر می‌رسد فرصت‌ها برای حل و فصل مسالمت‌آمیز بحران هسته‌ای جمهوری اسلامی رو به پایان است.

وال‌ استریت‌ ژورنال ۲۴ بهمن نوشت بر اساس گزارش نهادهای اطلاعاتی آمریکا که در اوایل دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ تهیه شده، اسرائیل در حال بررسی طرح حمله به تاسیسات اتمی جمهوری اسلامی است.

واشینگتن‌پست هم ۲۴ بهمن گزارش داد احتمال می‌رود اسرائیل در ماه‌های آینده تاسیسات فردو و نطنز را در حمله‌ای پیشگیرانه هدف قرار دهد تا پروژه هسته‌ای تهران را به‌مدت چند هفته و حتی شاید چند ماه به تاخیر بیندازد.

اسرائیل پیش از این نیز بارها کوشیده است با اقداماتی نظیر خرابکاری در تاسیسات هسته‌ای و ترور دانشمندان، مانع از پیشرفت برنامه هسته‌ای حکومت ایران شود.

با این حال، به گفته عضدی، این اقدامات تاثیر چندانی در کند کردن روند پیشرفت برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی نداشته‌ است.

این کارشناس روابط ایران و آمریکا با اشاره به خرابکاری در تاسیسات نطنز گفت: «پس از خرابکاری اسرائیل در خط مونتاژ نطنز، گفته شد که برنامه هسته‌ای ایران شش ماه به تاخیر افتاده‌ است. اما در عمل دیدیم که ایران در کمتر از یک ماه، در همان تاسیسات غنی‌سازی ۶۰ درصدی را آغاز کرد.»

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، پیش‌تر با صدور یک «فتوا»، ساخت سلاح هسته‌ای را حرام اعلام کرد، اما در ماه‌های اخیر شماری از مقام‌های حکومت از احتمال تغییر «دکترین هسته‌ای» تهران خبر داده‌اند.

به باور عضدی، حمله نظامی می‌تواند تهران را به سوی تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای به‌منظور تضمین بقای خود سوق دهد.

این کارشناس هشدار داد: «حمله به برنامه هسته‌ای [تهران]، بدون توانایی لازم برای نابودی کامل آن، تنها انگیزه جمهوری اسلامی را برای دستیابی به قوی‌ترین سلاح دفاعی افزایش می‌دهد. در این صورت، برای جلوگیری از دستیابی ایران به این هدف، باید هر چند ماه یک بار عملیات هوایی انجام داد.»

این استاد دانشگاه جرج واشینگتن افزود تجربه حملات پیشین اسرائیل به برنامه هسته‌ای دشمنانش، نمی‌تواند الگوی مناسبی برای حمله به ایران باشد.

به گفته او، آن کشورها در مراحل اولیه دستیابی به فناوری هسته‌ای بودند و تاسیسات آن‌ها در یک یا چند مکان محدود متمرکز شده‌ بود.

عضدی با اشاره به نمونه‌های عراق و سوریه یادآور شد: «موفقیت در این دو مورد به این دلیل بود که برنامه‌های هسته‌ای آن‌ها متمرکز و در گام‌های نخستین بود، اما ایران مدت‌ها است که از این مرحله عبور کرده‌ است.»

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، دوم اسفند اعلام کرد تهران می‌گوید به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست، اما برای اثبات این موضوع، با آژانس بین‌المللی همکاری نمی‌کند.