با وجود سالانه یک میلیون تن مازاد تولید، ایران گرفتار بحران کمبود سیب‌زمینی است
در ایران، کشوری که سالانه یک میلیون تن مازاد تولید سیب‌زمینی دارد، سیب‌زمینی نایاب شده است و سران سه قوه تصویب کردند ۵۰ هزار تن سیب‌زمینی به قیمت هر کیلو ۳۰ هزار تومان وارد شود. این در حالی است که پیشتر حدود ۳۰۰ هزار تن سیب‌زمینی به قیمت کیلویی حدود ۱۵ هزار تومان صادر شده است.
واردات اخیر در پی جلسه سران سه قوه مقننه، قضاییه و مجریه برای کنترل بازار سیب‌زمینی انجام شده است. رسانه‌های رسمی ۲۱ بهمن‌ماه از قول غلامرضا نوری قزلجه، وزیر کشاورزی دولت پزشکیان، خبر دادند که سران سه قوه به ستاد تنظیم بازار مجوز داده‌اند که «در مواقع استثنایی»، مانند مسئله سیب‌زمینی، کنتر‌ل‌های لازم را انجام دهند.
دهم بهمن‌ماه، اکبر فتحی، معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی از صدور مجوز واردات ۵۰ هزار تن سیب‌زمینی برای کنترل بازار خبر داده بود.
مسعود نمازی، مدیرعامل جهاد استقلال، در رابطه با واردات سیب‌زمینی از پاکستان گفت: «سیب زمینی از مرز میرجاوه وارد کشور شد و کیلویی ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان به فروش می‌رود.»
این در حالی است که آمار گمرک جمهوری اسلامی نشان می‌دهد در ۱۰ ماه نخست امسال، سیب‌زمینی ایرانی از همین مرز، یعنی میرجاوه به قیمت هر کیلو ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومان، با پاکستان صادر شده است.
آیا کشور به واردات سیب‌زمینی نیاز دارد؟
طبق اعلام دفتر امور سبزی‌ها و گیاهان جالیزی وزارت جهاد کشاورزی، در سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۳، در کل کشور حدود پنج میلیون و ۴۰۰ هزار تن سیب‌زمینی تولید شده است.
در حالی‌که به گفته محمد جواد عسکری، رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس، کل مصرف کشور بین چهار تا چهار و نیم میلیون تن است.
این یعنی ایران، حداقل در سال جاری با توجه به آمارهای رسمی، بیش از یک میلیون تن مازاد تولید داشته است.
آن‌چنان‌که رضا رفیعی، عضو هیات مدیره اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه، آذر ۱۴۰۳، اعلام کرد این مازاد تولید از بین می‌رود. به گفته او علت عدم وجود تکنولوژی نگهداری و فرآوری، سالانه در کشور یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن، دور ریز سیب‌زمینی وجود دارد.
صادرات ۳۳۵ هزار تن در ده ماه نخست، واردات ۵۰ هزار تن در ماه یازدهم
درحالیکه کشور در بهمن‌ماه با «بحران سیب‌زمینی» روبرو شده است و سران سه قوه برای رفع آن مجوز واردات ۵۰ هزار تن سیب‌زمینی از پاکستان و ترکیه را صادر کردند، اطلاعات گمرک جمهوری اسلامی نشان می‌دهد در ده ماه نخست سال جاری، ۳۳۵ هزار تن سیب‌زمینی صادر شده است.
میانگین قیمت سیب‌زمینی صادراتی ایران، حدود ۱۵ هزار تومان بوده و حال دولت با مصوبه سران قوا، سیب‌زمینی را به دو برابر قیمت یعنی ۳۰ هزار تومان عرضه می‌کند.
سیب‌زمینی‌های سران سه قوه، طبق اعلام مراجع رسمی قرار است از ترکیه و پاکستان به کشور وارد شوند. در سال جاری، ایران به همین دو کشور صادرات سیب‌زمینی داشته است، میانگین قیمت سیب‌زمینی صادراتی به پاکستان از گمرکات منطقه ویژه اقتصادی بم، منطقه آزاد تجاری چابهار، ميرجاوه و پيشين، حدود ۱۵ هزار و ۵۰۰ تومان و میانگین قیمت سیب‌زمینی‌های صادراتی به ترکیه از مرز بازرگان و ارومیه ۱۳ هزار و ۶۰۰ تومان بوده است.
یارانه نقدی یک‌ماه برابر خرید ۳/۵ کیلو سیب‌زمینی
داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد قیمت هر کیلو سیب‌زمینی در بهمن‌ماه سال ۱۴۰۲ حدود ۱۶ هزار تومان بوده است. مرکز آمار هنوز گزارش مربوط به بهمن‌ماه را منتشر نکرده است، اما بر اساس گزارش رسانه‌های ایران، میانگین قیمت سیب‌زمینی از بازار تره‌بار تا سوپرمارکت، هم اکنون حدود ۶۷ هزار تومان است. این یعنی در بهمن‌ماه امسال، قیمت این محصول نسبت به زمان مشابه سال گذشته نزدیک به ۳۲۰ درصد افزایش قیمت داشته است.
گزارش مرکز آمار از قیمت مواد غذایی در دی‌ماه نیز نشان می‌دهد هر کیلو سیب‌زمینی ماه گذشته حدود ۲۷ هزار تومان قیمت داشته است، این یعنی قیمت این محصول پر مصرف، در یک ماه حدود ۱۵۰ درصد افزایش پیدا کرده است.
حتی اگر سیب‌زمینی سران سه قوه به قیمت کیلویی ۳۰ هزار تومان، در بازار به طور گسترده توزیع شود، باز هم قیمت آن نسبت به سال گذشته، دو برابر افزایش داشته است.
سیب‌زمینی بعد از گندم و برنج، از پر مصرف‌ترین اقلام مصرفی خانوارهای ایرانی برای تامین کالری مورد نیاز است.
در سال‌های اخیر، هم‌زمان با افزایش قیمت مواد پروتئینی مانند گوشت قرمز و سفید و فراورده‌های آنها، مردم برای تامین کالری مورد نیاز خود، به سمت استفاده بیشتر از سیب‌زمینی روی آوردند، به‌طوری که هم اکنون سرانه مصرف این محصول برای هر ایرانی ماهانه حدود سه و نیم کیلو تخمین زده می‌شود.
با قیمت‌های فعلی، تامین سه‌ونیم کیلو سیب زمینی، نزدیک به ۲۳۰ هزار تومان خرج بر می‌دارد، کمی کمتر از یارانه ۳۰۰ هزار تومانی که در حال حاضر به خانواده‌های کم‌درآمد اختصاص داده می‌شود.