مسعود پزشکیان در دیدار با رافائل گروسی، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تاکید کرد جمهوری اسلامی بر اساس فتوای علی خامنه‌ای، به هیچ وجه به دنبال ساخت سلاح اتمی نبوده و نخواهد بود و کسی هم اجازه عدول از سیاست خامنه‌ای را نخواهد داشت.
پزشیکان در این دیدار با گروسی که پنج‌شنبه ۲۴ آبان به دعوت جمهوری اسلامی به ایران سفر کرد، با «صلح‌آمیز» خواندن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، گفت «موضع ثابت و اصولی جمهوری اسلامی مبنی بر ممنوعیت ساخت سلاح اتمی» است.
این در حالی است که در ماه‌های اخیر، بارها بحث تغییر دکترین هسته‌ای جمهوری اسلامی از سوی مقامات مختلف مطرح شده است. از جمله، کمال خرازی، مشاور امور بین‌الملل خامنه‌ای از ابتدای سال ۱۴۰۳، بارها درباره تغییر دکترین هسته‌ای جمهوری اسلامی صحبت کرده است.
کمتر از یک‌ماه پیش از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا هم، ۳۹ نماینده مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای صراحتا خواستار تغییر دکترین هسته‌ای جمهوری اسلامی شده بودند.
پزشکیان در ادامه صحبت‌هایش، برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی را مطابق چارچوب‌ها و مجوزهای قانونی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و حقوق قائل شده این سازمان برای دیگر کشورها خواند و گفت: «ما آمادگی خود را برای همکاری و همگرایی با این نهاد بین‌المللی به منظور رفع ابهامات و شبهات ادعایی درباره فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان اعلام می‌کنیم.»
گروسی در این سفر با عباس عراقچی، وزیر امورخارجه و محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران هم دیدارهای جداگانه‌ای داشت.
او پیش از دیدار با پزشکیان، در نشستی خبری با محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران گفت در حوزه راستی‌آزمایی همه چیز باید روشن و شفاف باشد و آژانس فرصت و ظرفیت راستی‌آزمایی در خصوص فعالیت هسته‌ای ایران و دیگر کشورها را داشته باشد.
رییس سازمان انرژی اتمی ایران در این نشست خبری گفت: «جمهوری اسلامی به هر گونه قطعنامه علیه برنامه هسته‌ای خود، فوری و قاطعانه پاسخ خواهد داد.»
به گزارش خبرگزاری رویترز و به نقل از دیپلمات‌های غربی، قدرت‌های اروپایی شامل فرانسه، بریتانیا و آلمان درصدد هستند تا در نشست هفته آینده شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، قطعنامه‌ای علیه ایران تصویب شود.
قرار است هدف این قطعنامه، فشار بر حکومت ایران برای بهبود بخشیدن به همکاری‌های هسته‌ای باشد.
اسلامی با اعلام این که «طرف مقابل سال‌ها پروسه اعمال فشار بر جمهوری اسلامی را تجربه کرده و دیده است که جمهوری اسلامی از این فشارها تاثیر نمی‌پذیرد»، گفت: «ما برنامه خودمان را در چارچوب منافع ملی ادامه خواهیم داد و برابر قطعنامه‌ها، اقدامات متقابل انجام خواهیم داد.»
یک مقام بلندپایه جمهوری اسلامی که نامش ذکر نشده، در گفت‌وگو با رویترز، سفر گروسی به تهران را نشان‌دهنده «جدیت ایران برای حل بن‌بست هسته‌ای خود با غرب» خواند و افزود: «در این پیام تاکید خواهد شد که هر گونه فشار نتیجه معکوس خواهد داشت.»
گروسی در نشست خبری خود با اسلامی، درباره عدم اجازه تهران به بازرسان برای فعالیت، گفت که آژانس تصمیم ایران را برای نپذیرفتن بازرسان خود به چالش نکشیده است و ایران حق دارد که تصمیم بگیرد بازرسان را قبول کند یا نکند.
او در ادامه تاکید کرد: «اما من هم حق دارم بگویم این اقدام برای روند کار ما خوب است یا نه. این که ایران ویزای بازرسان آژانس را لغو کرده است برای کار ما خوب نیست و برای آن به دنبال راهحل هستیم.»
گروسی در پاسخ به سوالی درباره موضع‌گیری آژانس انرژی اتمی در قبال احتمال حمله اسرائیل به مراکز هسته‌ای جمهوری اسلامی، با تاکید بر این که حمله به تاسیسات اتمی غیرقانونی است و نباید انجام شود، گفت: «من رییس‌جمهور یا سیاستمدار نیستم و برای جلوگیری از حمله به تاسیسات هسته‌ای فقط می‌توانم تذکر بدهم.»
او مشخصا اعلام کرد که تاسیسات هسته‌ای نباید در معرض حمله قرار بگیرند چرا که این موضوع تاثیرات مخرب در حوزه‌های مختلف به خصوص بیولوژیک و محیط زیست به همراه دارد و دبیرخانه و اعضای آژانس در این ارتباط موضع گرفته‌اند.
رییس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پاسخ به سوالی مبنی بر عدم حمایت آژانس از ایران در سال‌های گذشته تاکید کرد: «این که آژانس از کشوری که معاهده ان‌پی‌تی (پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای) را پذیرفته، بازرسی کند، به این معنی نیست که باید به آن کشور جایزه هم داد.»
او گفت: «مساله بازرسی قابل بحث نیست.»
دیدار گروسی با عراقچی
پیش از نشست خبری گروسی و اسلامی، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در دیدار با گروسی، گفت هیچ راهحل معقولی جز مذاکره برای حل مشکلات وجود ندارد اما جمهوری اسلامی اگر تحت فشار و ارعاب باشد، مذاکره نمی‌کند.
عراقچی در این دیدار گفت که قطعنامه‌های صادر شده کمکی به حل موضوع نکرده‌اند و با اشاره به این که مسیر تقابل قبلا امتحان شده و باز هم قابل امتحان است، تاکید کرد این مسیر نتایج مثبتی نداشته است.
به گفته او، قطعنامه‌ها نه تنها کمکی به حل موضوع نکرده، بلکه باعث پیچیده‌تر شدن مسائل شده و حتی «نگرانی‌های بیشتری برای صاحبان این قطعنامه‌ها ایجاد کرده» است.
عراقچی گفت که جمهوری اسلامی آماده مذاکره بر اساس منافع ملی و حقوق غیرقابل‌انکار خود است اما: «تحت فشار و ارعاب حاضر به مذاکره نیستیم.»
او در ادامه گفت: «امروز صبح گفت‌وگوهای مهم و صریحی با آقای رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشتیم و به همکاری کامل خود با آژانس ادامه می‌دهیم. اختلافات را می‌توان از طریق همکاری و گفت‌وگو حل و فصل کرد. ما توافق کردیم که با اراده قوی و حسن‌نیت پیش برویم. ایران هرگز میز مذاکره درباره برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز خود را ترک نکرده است و اکنون نوبت اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی است.»
فشار اروپا برای تصویب قطعنامه علیه ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
گروسی که شامگاه چهارشنبه ۲۳ آبان وارد تهران شد و مورد استقبال بهروز کمالوندی، معاون سازمان انرژی اتمی ایران قرار گرفت، با مسعود پزشکیان، رییس دولت چهاردهم دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد.
قرار است او از تاسیسات هسته‌ای نطنز و فردو نیز بازدید کند.
سفر گروسی به ایران یک هفته پیش از نشست شورای حکام ۳۵ کشور عضو آژانس در وین صورت می‌گیرد.
هم‌زمان با حضور گروسی در ایران، سه قدرت اروپایی برای تصویب قطعنامه‌ای جدید علیه تهران در شورای حکام آژانس رایزنی می‌کنند.
قطعنامه مورد نظر از آژانس می‌خواهد تا علاوه بر گزارش‌های فصلی، گزارشی جامع درباره فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ارائه کند که به مسائل حساس و ابهامات موجود، از جمله عدم توضیح آثار اورانیوم کشف‌شده در سایت‌های اعلام‌نشده، بپردازد.
این گزارش جامع می‌تواند زمینه‌ای برای اعمال محدودیت‌های جدید بر فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی در ازای کاهش تحریم‌ها باشد.
دیپلمات‌های غربی نگرانند که ایران با افزایش فعالیت‌های هسته‌ای خود یا محدود کردن همکاری با آژانس، به این اقدام واکنش نشان دهد.
تهران در پاسخ به قطعنامه‌های گذشته و انتقادات شورای حکام، فعالیت‌های هسته‌ای خود را تقویت و از دسترسی بازرسان آژانس به برخی تاسیسات جلوگیری کرده است.
دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری منتخب آمریکا، تاکید کرده است که حکومت ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد.
تلاش‌های پیشین گروسی
گروسی ماه‌ها تلاش کرده تا جمهوری اسلامی همکاری بیشتری در نظارت بر تاسیسات هسته‌ای داشته باشد و توضیحی درباره آثار اورانیوم در مکان‌های اعلام‌نشده بدهد اما پیشرفتی در این موارد حاصل نشده است.
او روز سه‌شنبه و پیش از سفر به تهران به رویترز گفت: «هنوز نمی‌توانم به جامعه بین‌المللی بگویم دقیقا چه اتفاقی در ایران در حال رخ دادن است. در شرایط سختی هستم. بنابراین ایران باید به ما کمک کند تا بتوانیم به آن‌ها کمک کنیم.»
ایران از سال ۲۰۱۹ و پس از خروج ترامپ از توافق هسته‌ای موسوم به برجام، فعالیت‌های هسته‌ای خود را افزایش داده است.
این توافق که با قدرت‌های جهانی بسته شده بود، به محدود شدن غنی‌سازی اورانیوم از سوی تهران منجر شده بود اما با خروج آمریکا، تحریم‌های سخت دوباره بازگشتند.
فعالیت‌های غنی‌سازی ایران در غرب به عنوان تلاشی پنهان به منظور دست‌یابی به توانایی ساخت سلاح هسته‌ای دیده می‌شود.
اکنون تهران اورانیوم را تا خلوص ۶۰ درصد غنی‌سازی می‌کند که نزدیک به سطح ۹۰ درصد مورد نیاز برای ساخت بمب هسته‌ای است. با این حال، جمهوری اسلامی همواره تاکید کرده است هدفش از غنی‌سازی، تنها برای مصارف انرژی غیرنظامی است.
