تحلیل

مردمی که کنار جمهوری اسلامی نایستادند

مراد ویسی
مراد ویسی

تحلیل‌گر ارشد در ایران‌اینترنشنال

مقامات جمهوری اسلامی در ساعات اولیه عمدتا در برابر حمله اسرائیل سکوت کردند. در فضای رسانه‌های اجتماعی همچون تلگرام، اینستاگرام و ایکس، هواداران نظام تلاش کرده‌اند نشان دهند حمله اسرائیل موفق نبوده و نیازی به پاسخ متقابل نیست. حتی برخی مجریان صداوسیما به تمسخر این حملات پرداختند.

مقام‌های جمهوری اسلامی در گذشته بارها تهدید کرده بودند به هر گونه حمله‌ای پاسخ قاطع خواهند داد اما اکنون به نظر می‌رسد به دلیل موقعیت ضعیف‌تری که جمهوری اسلامی در آن قرار دارد، ممکن است وارد روند ادامه درگیری با اسرائیل نشود؛ چرا که یک جنگ گسترده می‌تواند بقای نظام را با تهدید جدی مواجه کند.

اما بزرگ‌ترین شکست جمهوری اسلامی شاید در این باشد که بخش قابل توجهی از مردم، در این موقعیت حساس، از حکومت حمایت نکردند.

در شبکه‌های اجتماعی – که بازتابی از صدای مردم‌اند – واکنش‌های زیادی مشاهده می‌شود که نقطه مشترک آن‌ها انتقاد از جمهوری اسلامی است.

هر حکومتی در زمان درگیری با دشمن خارجی انتظار دارد مردم در کنارش بایستند اما چرا این بار چنین اتفاقی برای جمهوری اسلامی نیفتاد؟

مهم‌ترین دلیل این است که مردم احساس می‌کنند مشکلات و مسائل آن‌ها برای حکومت اهمیتی ندارد. در نتیجه، مردم هم مسائل حکومت را مساله خود نمی‌دانند.

اکنون میان حکومت و مردم شکافی عمیق ایجاد شده و نظام جمهوری اسلامی بخش مهمی از مشروعیت و کارآمدی خود را از دست داده است.

وظیفه اصلی هر حکومتی حل مشکلات مردم است اما مردم می‌بینند که نه تنها مشکلات آن‌ها حل نمی‌شود بلکه حکومت خود به منبع مشکلات و آزار و اذیت آن‌ها تبدیل شده است.

مردم با خود می‌گویند: «حکومتی که مشکلات روزمره ما را حل نمی‌کند، چرا باید از آن در برابر حمله اسرائیل دفاع کنیم؟»

آن‌ها به بی‌توجهی حکومت به مشکلات اقتصادی، بیکاری، گرانی و تورم اشاره می‌کنند و می‌پرسند چرا باید نگران آن باشند که اسرائیل چه آسیبی به جمهوری اسلامی وارد می‌کند؟

سپاه پاسداران و دیگر دستگاه‌های امنیتی نیز که هر فرصتی را برای سرکوب اعتراضات داخلی غنیمت می‌شمارند، از نگاه مردم به نماد سرکوب و بی‌رحمی تبدیل شده‌اند.

بسیاری از مردم معتقدند که این دستگاه‌ها به جای دفاع از ملت، به سرکوب و کشتار جوانان و معترضان مشغول‌اند و در نتیجه، برخی از مردم حتی از حملات اسرائیل به سپاه پاسداران استقبال کرده و معتقدند این حملات باید شدیدتر می‌بود.

یکی از مسائل مهم دیگر که خشم عمومی را برانگیخته، هزینه‌های سنگینی است که جمهوری اسلامی به بهانه دفاع از ایران بر مردم تحمیل می‌کند. سیاست‌های ضد اسرائیلی و ماجراجویانه حکومت در منطقه، از جمله در غزه و لبنان، بدون نظرخواهی از مردم اجرا می‌شوند.

مقامات نظام از جمله عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، مدعی‌اند که مردم حاضرند هزینه این سیاست‌ها را بپردازند اما در واقع، مردم احساس می‌کنند این سیاست‌ها تنها منافع حکومت را تامین کرده و امنیت و رفاه شهروندان را به خطر انداخته است.

در چنین فضایی، طبیعی است که بسیاری از مردم احساس کنند جمهوری اسلامی نماینده واقعی آنان نیست و در نتیجه، دلیلی برای حمایت از آن در برابر حمله اسرائیل نمی‌بینند.