آیا «بازار داوطلبانه کربن» می‌تواند آمازون را نجات دهد؟
کارآفرینان برزیلی با سرمایه‌گذاری در «بازار داوطلبانه کربن» به‌دنبال نجات جنگل‌های آمازون هستند. در این بازار، شرکت‌ها با خرید اعتبارات کربن، انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را جبران و به حفظ «ریه‌های زمین» کمک می‌کنند. دو شرکت مایکروسافت و آمازون در این راه پیش‌قدم شده‌اند.
پیتر فرناندز، مدیرعامل شرکت مومباک و از پیشگامان در زمینه حذف کربن، در مصاحبه با اکونومیست گفت برزیل می‌تواند در حذف کربن نقشی مشابه عربستان سعودی در تولید آن ایفا کند.
او افزود به دنبال آن است که مومباک به «آرامکوی سعودی» در صنعت حذف کربن تبدیل شود.
بازارهای داوطلبانه کربن
بازار داوطلبانه کربن یک بستر مالی است که در آن افراد، شرکت‌ها و سازمان‌ها به‌طور داوطلبانه و با هدف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و مقابله با تغییرات اقلیمی، اقدام به خرید و فروش اعتبارات کربن می‌کنند.
هر اعتبار کربن معادل یک تن دی‌اکسید کربن یا دیگر گازهای گلخانه‌ای است که یا از محیط حذف شده‌اند و یا جلوی انتشار آن‌ها گرفته شده است.
شرکت‌ها می‌توانند از این اعتبارات برای جبران انتشار گازهای گلخانه‌ای خود استفاده کنند و به اهداف زیست‌محیطی و کاهش کربن پایبند بمانند.
این بازار با «بازار اجباری کربن» تفاوت دارد؛ در بازار اجباری، دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی قوانینی الزام‌آور برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای وضع می‌کنند.
چالش‌های بازار کربن
با وجود این امیدواری‌ها، بازار داوطلبانه کربن در سال گذشته با کاهش چشمگیری مواجه شد؛ حجم اعتبارات معامله‌شده به کمتر از نصف سال قبل رسید و ارزش آن از ۱/۹ میلیارد دلار به ۷۲۳ میلیون دلار کاهش یافت.
دلیل اصلی این افت، رسوایی‌هایی بود که اعتبار این بازار را زیر سوال برد.
در برزیل، با وجود این مشکلات، برخی مانند فرناندز خوش‌بین هستند و به جای تمرکز بر حفظ جنگل‌های موجود، به احیای جنگل‌ها در مقیاس وسیع می‌پردازند.
شرکت‌هایی مانند مومباک و ری‌گرین مشغول کاشت درخت در هزاران هکتار از زمین‌های تخریب‌شده هستند.
سرمایه‌گذاری مایکروسافت و گوگل
این رویکرد جدید توجه شرکت‌های بزرگ فن‌آوری را به خود جلب کرده است.
مایکروسافت قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ به کربن منفی دست یابد و قراردادی برای خرید سه میلیون تن اعتبار کربن از ری‌گرین طی ۱۵ سال امضا کرده است. همچنین، گوگل نیز به‌زودی قراردادی مشابه با مومباک اعلام خواهد کرد.
ظرفیت رشد بازار حذف کربن
دو عامل عمده به آینده بازار حذف کربن امید می‌دهد: اول، فشار سهامداران و قانون‌گذاران بر شرکت‌ها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای؛ و دوم، افزایش جدیت دولت‌ها در تدوین مقررات سخت‌گیرانه‌تر در این حوزه.
بانک جهانی از وجود ۷۵ طرح قیمت‌گذاری کربن در سراسر جهان خبر داده که ۲۴ درصد از انتشار جهانی این گازها را پوشش می‌دهند.
طبق برآوردهای دانشگاه آکسفورد، برای محدود کردن گرمایش جهانی به ۱/۵ درجه سانتی‌گراد بالاتر از دوران پیش از صنعتی شدن، باید تا سال ۲۰۵۰ نرخ حذف کربن به پنج تا ۱۰ میلیارد تن در سال افزایش یابد.
روش‌های حذف کربن
حذف دی‌اکسید کربن به دو روش طبیعی و فن‌آورانه انجام می‌شود.
روش‌های طبیعی مانند جنگل‌کاری و احیای تالاب‌ها ارزان‌تر هستند و هزینه حذف هر تن دی‌اکسید کربن بین ۱۰ تا ۴۰ دلار است، اما این روش‌ها با خطراتی مانند آتش‌سوزی و قطع درختان مواجه‌اند.
روش‌های فن‌آورانه، مانند جذب و ذخیره‌سازی مستقیم از هوا (دی‌ای‌سی‌اس)، هزینه بالاتر (تقریبا هزار دلار برای هر تن) و البته پایداری بیشتری دارند و دی‌اکسید کربن را به‌طور دائم ذخیره می‌کنند.
ظرفیت برزیل
برزیل با داشتن زمین‌های وسیع تخریب‌شده و آب‌وهوایی استوایی، پتانسیل بالایی برای احیای جنگل‌ها دارد.
مک‌کینزی تخمین می‌زند که اگر قیمت هر اعتبار کربن تا سال ۲۰۳۰ به ۳۰ دلار برسد، تبدیل تقریبا نیمی از مراتع برزیل به جنگل از نظر اقتصادی به‌صرفه خواهد بود.
چالش‌ها و پتانسیل‌ها
چالش‌های بسیاری پیش روی پروژه‌های حذف کربن وجود دارد؛ از جمله اختلاف نظر در مورد روش‌های اندازه‌گیری میزان جذب کربن، یافتن زمین مناسب، و تولید بذر و نهال‌های درختان. همچنین، نیاز به شفافیت بیشتر در قیمت‌گذاری و ارزیابی پروژه‌ها احساس می‌شود.
در عین حال، تحولات مثبتی نیز در جریان است. شرکت‌های بیمه برای حفاظت از خریداران اعتبارات کربن وارد میدان شده‌اند و از فن‌آوری‌های پیشرفته‌ای مانند تصاویر ماهواره‌ای و اسکن لیزری برای برآورد دقیق‌تر استفاده می‌شود.
توافق جهانی
ناظران امیدوارند اجماع جهانی برای ایجاد یک بازار کربن یکپارچه، که از زمان توافق پاریس بر روی آن بحث و بررسی صورت گرفته، به زودی حاصل شود. چنین توافقی می‌تواند به تجارت جهانی و محیط زیست کمک کرده و زمینه را برای احیای آمازون فراهم کند.
با وجود چالش‌های موجود، بازار داوطلبانه کربن پتانسیل قابل‌توجهی برای کمک به نجات آمازون و مقابله با تغییرات اقلیمی دارد.
موفقیت این طرح می‌تواند برزیل را به اولین کشور بزرگ کربن منفی تبدیل کند و الگویی برای دیگر کشورها در مبارزه با بحران اقلیمی باشد.