عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در موضع‌گیری جدید خود بدون اشاره مستقیم به تلاش‌های اخیر روسیه برای احداث دالان «زنگزور»، آن را «خط قرمز» و «غیرقابل قبول» توصیف کرد.
عراقچی در حساب خود در شبکه ایکس با اشاره تلویحی به تحرکات جمهوری آذربایجان برای احداث دالان زنگزور نوشت: «صلح، امنیت و ثبات منطقه‌ای تنها یک اولویت نیست، بلکه یکی از استوانه‌های امنیت ملی ماست.»
او افزود ترسیم دوباره مرزها «کاملا غیرقابل‌قبول است و برای ایران خط قرمز به شمار می‌رود».
موضوع احداث دالان زنگزور پس از سفر اواخر مرداد ۱۴۰۳ ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه، به جمهوری آذربایجان بار دیگر در کانون توجه قرار گرفت.
پس از این سفر، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، ضمن اعلام حمایت از باز شدن زنگزور که در مرز ایران و ارمنستان قرار دارد و سرزمین اصلی آذربایجان را به جمهوری خودمختار نخجوان که زیرمجموعه این کشور محسوب می‌شود، وصل می‌کند، گفت: «روسیه طرفدار انعقاد سریع یک معاهده صلح میان باکو و ایروان و رفع انسداد ارتباطات است.»
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه هم با اشاره به گفت‌وگوهای صلح سه‌جانبه، گفت: «ما نگرانی طرف ایرانی را در مورد دالان زنگزور دیده‌ایم که باید برای شفاف‌سازی با تهران تماس بگیریم اما موضع مسکو در این مورد کاملا قطعی است. ما بر اساس این واقعیت پیش می‌رویم که راه حل باید برای ارمنستان، آذربایجان و همسایگان منطقه قابل قبول باشد.»
زاخارووا تاکید کرد: «برای ایران شفاف‌سازی می‌کنیم تا آن را بپذیرد.»
چرا زنگزور برای ایران مهم است؟
دالان زنگزور، یک مسیر حمل‌ونقل زمینی است. این مسیر جمهوری آذربایجان را از طریق استان سیونیک که جنوبی‌ترین استان ارمنستان محسوب می‌شود و با ایران هم‌مرز است را به منطقه نخجوان متصل می‌کند.
در این صورت جمهوری آذربایجان بدون عبور از پست‌های بازرسی ارمنستان، به منطقه نخجوان و از آنجا به ترکیه متصل شود.
اگر این دالان باز شود و در اختیار آذربایجانی‌ها قرار بگیرد، مرزهای ایران و ارمنستان با یکدیگر به طور کامل قطع خواهد شد؛ استان آذربایجان شرقی ایران از مسیر ترانزیت باکو به آنکارا حذف می‌شود و ایران دیگر نمی‌تواند برای ترانزیت محصولات خود به اروپا، مانند امروز به‌راحتی از مسیر ارمنستان استفاده کند و برای این منظور ناچار است به ترکیه و جمهوری آذربایجان وابسته شود.
موضع رهبر جمهوری اسلامی
مخالفت ایران با احداث این دالان وابسته به دولت‌ها نیست. علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، بارها با احداث آن مخالفت کرده است.
خامنه‌ای در دو دیدار جداگانه در تابستان ۱۴۰۱، با پوتین و رجب طیب اردوغان، رییس جمهوری ترکیه، صراحتا درباره احداث این دالان ابراز مخالفت کرد.
او همچنین از ابتدای سال جاری، دوبار با نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، دیدار کرده و مخالفت خود با احداث زنگزور را اعلام کرده است. با این وجود روسیه، متحد دیرین خامنه‌ای، حالا پشت سر جمهوری آذربایجان و ترکیه، از احداث این دالان حمایت می‌کند.
گروکشی روس‌ها در شمال و جنوب ایران
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رییس پیشین کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و نماینده ادوار مجلس، در گفت‌وگویی با وب‌سایت دیده‌بان ایران با اشاره به تحمیل سیاست یک‌سویه از سوی روس‌ها به ایران در مناسبات تهران با غرب، گفت: «تهران در سیاست خارجی خود مجبور بوده است که امتیازات متعددی را به مسکو بدهد که حداقل در یک مورد در سال‌های اخیر شاهد فدا شدن برجام پای جنگ اوکراین بوده‌ایم.»
فلاحت‌پیشه معتقد است «تحمیل سیاست نگاه به شرق» اشتباه جمهوری اسلامی است که سیاست یک‌سویه روسیه در مقابل ایران را رقم زده است؛ تا جایی که روس‌ها در مسایل حیثیتی مرتبط با مرزهای ایران، گروکشی می‌کنند.
به گفته او، اتفاقی که در موضوع زنگزور رخ داده، شبیه به بازی است که روس‌ها در مساله رژیم حقوقی دریای خزر، با ایران انجام دادند.
فلاحت‌پیشه با تاکید بر این که روس‌ها یک ایران محاصره‌شده را می‌پسندند، گفت: «دولت روسیه ایرانی را می‌پسندد که دائما در چالش و تنش باشد و با تحریم‌های غربی مواجه باشد.»