سازمان مدیریت بحران: نرخ فرونشست در دشت‌های کشور بسیار شدید و خطرناک است
رییس سازمان مدیریت بحران کشور نرخ فرونشست در دشت‌های ایران را ۱۲ تا ۱۵ سانتی‌متر عنوان و این وضعیت را «بسیار شدید و خطرناک» توصیف کرد. به گفته محمدحسن نامی، میزان آب‌های زیرزمینی برداشت شده در برخی نقاط ۸۰ تا ۸۵ درصد است و از مرحله خطر، خطرناک و بسیار پرخطر، عبور کرده است.
نامی در گفت‌وگو با ایلنا گفت: «در همه جای دنیا اگر به محدوده‌ای برسند که ۲۰ درصد از آب‌های زیرزمینی را برداشت کنند، به خط قرمز رسیده‌اند.»
او با اشاره به اینکه در تهران آب زیادی از سفره‌های زیرزمینی خارج می‌شود و نرخ فرونشست در این استان به ۱۸ میلیمتر رسیده، گفت: «راهبرد قبلی این بود که ۷۵ درصد از آب‌های سطحی و ۲۵ درصد از آب‌های چاه استفاده کنیم ولی الان این موضوع برعکس شده و در نتیجه هر روز چاه‌های جدیدی وارد مدار می‌شود و این خطری برای استان تهران است.»
روز پنجم مرداد امسال، به دنبال فرونشست زمین در محدوده میدان ونک تهران و ایجاد یک گودال، یک نفر مصدوم و عبور و مرور در منطقه دچار اختلال شد.
علی نصیری، رییس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، همان روز دلیل این رخداد را «ترکیدگی لوله در خیابان برزیل» اعلام کرد و گفت که این اتفاق، باعث آب‌شستگی در خیابان ولیعصر، شکست آسفالت و ریزش در محدوده جنوب به شمال خیابان ولیعصر قبل از تقاطع پل همت شد.
نامی در گفت‌وگوی خود با ایلنا درباره علل فرونشست زمین در خیابان ونک، پدیده فرونشست را زمین‌لرزه خاموش نامید و گفت از دلایل عمده وقوع این پدیده، «برداشت بی‌رویه از منابع محدود آب‌های زیرزمینی و عدم طرح الگوی کشت» است.
او خسارت خوردن سازه‌های مختلف از جمله خیابان‌ها، پل‌ها، ساختمان‌ها و زیرساخت‌های انتقال برق، آب و گاز را یکی از خطرناک‌ترین عوارض فرونشست توصیف کرد.
امیر شمشکی، مدیرکل دفتر زیست محیطی سازمان زمین‌شناسی هم روز ۱۳ مرداد امسال با اعلام اینکه مناطق ۱۷، ۱۸ و ۱۹ تهران درگیر فرونشست هستند، گفت: «تاثیر فرونشست بیشتر در سازه‌های خطی مانند خطوط راه‌آهن، مترو و لوله‌های آب اتفاق می‌افتد و می‌تواند مشکل‌ساز شود.»
استاندارهای جهانی و وضعیت ایران
نامی در بخش دیگری از گفت‌گوی خود با ایلنا با بیان اینکه بر اساس استانداردهای جهانی و اتحادیه اروپا، چهار میلیمتر فرونشست در سال طبیعی است، تصریح کرد در برخی کشورها آبخیزداری و آبخوان‌داری به معنای کامل انجام شده اما در ایران حدود ۲۰ الی ۳۰ میلیون هکتار انجام شده و ۹۳ میلیون هکتار همچنان باقی مانده است.
رییس سازمان مدیریت بحران، میزان فرونشست در سال را نماد بحران خواند و گفت: «در ۴۰۶ الی ۴۰۹ دشت کشور، از جمله اصفهان، کرمان و یزد، وضعیت از مرز بحران گذشته است.»
محمد درویش، کارشناس محیط زیست، روز پنجم خرداد با بیان اینکه فرونشست ناشی از برداشت بی‌رویه از آبخوان‌ها به گسترده‌ای به وسعت دست‌کم ۵۷ هزار کیلومتر مربع رسیده، بزرگ‌ترین دلیل فرونشست در ایران را «ناترازی آبخوان‌ها» دانست که به بیش از ۱۵۰ میلیارد متر مکعب رسیده است.
فرونشست زمین پدیده‌ای پیچیده، چند‌وجهی و غیرقابل برگشت است که به گفته کارشناسان، تاثیر دائمی آن شامل مواردی از جمله «از دست رفتن منابع آبی، کاهش تولیدات کشاورزی، تبدیل دشت‌ها به کویر و ایجاد شکاف‌های عمیق در سطح زمین» می‌شود.
کارشناسان هشدار داده‌اند عواملی چون خشکسالی‌های پی در پی و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی بدون مدیریت مسئولانه، تمامی کشور را در مرحله فوق بحرانی قرار داده و اکنون پدیده فرونشست، تبدیل به «تهدیدی سرزمینی برای ایران» شده است.
در صورت بروز زمین‌لرزه، فرونشست ۳۸۰ شهر و ۹ هزار و ۲۰۰ روستا را در سراسر ایران در معرض خطر قرار می‌دهد.
ایران‌اینترنشنال در اردیبهشت ۱۴۰۲ در گزارشی خبر داد هم‌زمان با بحرانی‌تر شدن فرونشست‌ها در کشور، جمهوری اسلامی به عمد اطلاعات در این زمینه را از دید مردم پنهان کرده است.