گزینه‌های جمهوری اسلامی برای پاسخ به کشته شدن اسماعیل هنیه در تهران
کشتن اسماعیل هنیه، رییس دفتر سیاسی حماس در تهران، درخواست‌هایی برای پاسخ و انتقام را در بالاترین سطوح رهبری جمهوری اسلامی برانگیخته است. مقامات حکومت ایران، اسرائیل را عامل حمله به هنیه می‌دانند. نشریه نیوزویک در گزارشی به سه گزینه پیش روی جمهوری اسلامی در این زمینه پرداخته است.
در حالی که تهران در حال بررسی دامنه و مقیاس برنامه‌های خود برای گرفتن انتقام کشته شدن هنیه در خاک ایران است، امیرحسین وزیریان، تحلیل‌گر مقیم تهران، به نیوزویک گفت ایران «سه گزینه» برای پاسخ به این حمله دارد.
بر اساس این گزارش، گزینه اول مستلزم آن چیزی است که وزیریان آن را «عملیات مستقیم»، شبیه حمله موشکی و پهپادی سپاه پاسداران به اسرائیل در فروردین ماه ۱۴۰۳ می‌داند.
در این زمان، عملیاتی موسوم به «وعده صادق» علیه اسرائیل انجام شد که دستور آن در واکنش به قتل مقامات نیروی قدس سپاه پاسداران در حمله به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق صادر شد.
بنا بر گزارش‌ها، اسرائیل با حمله به یک پایگاه هوایی در اصفهان، در جنوب تاسیسات هسته‌ای نطنز، پاسخ این حمله موشکی و پهپادی جمهوری اسلامی را داد؛ هر چند هیچ یک از طرفین رسما نقش اسرائیل را در این حمله تایید نکردند.
گزینه دوم که وزیریان از آن به عنوان یک «عملیات غیرمستقیم» برای جمهوری اسلامی یاد کرد، استفاده از «نیروهای نیابتی، به‌ویژه حزب‌الله و حوثی‌ها» است.
این دو گروه تحت حمایت جمهوری اسلامی در ماه‌های اخیر به طور مرتب علیه اسرائیل حملاتی را انجام داده‌اند. تبادل تقریبا روزانه آتش میان اسرائیل و حزب‌الله بیم یک جنگ گسترده‌تر را به وجود آورده و حملات حوثی‌ها علیه کشتی‌رانی تجاری در دریای سرخ، تردد کشتی‌ها در این آبراه حیاتی را مختل کرده است.
گزینه سومی که وزیریان توصیف کرد، یک «عملیات ترکیبی» است که هم شامل حمله مستقیم جمهوری اسلامی به اسرائیل می‌شود و هم حملات هم‌زمان گروه‌های محور مقاومت.
وزیریان گفت: «به نظر من ایران و سایر اعضای محور مقاومت می‌توانند به بزرگ‌ترین شهر اسرائیل، تل‌آویو و حتی حیفا حمله کنند. حمله نمادین به اسرائیل و بندر این کشور در این زمینه مهم است.»
در نهایت، او استدلال کرد که یکی از تعیین‌کننده‌ترین عوامل در تعیین سطح واکنش جمهوری اسلامی، مشخص شدن روش‌های مورد استفاده اسرائیل در ترور هنیه است.
او گفت که اگر قتل هنیه از راه دور یا با وسیله‌ای مانند کوادکوپتر انجام شده باشد، «شاید ایران تصمیم بگیرد غیرمستقیم پاسخ دهد».
از سوی دیگر، اگر این حمله از داخل خاک ایران انجام شده باشد، همان‌طور که گزارش‌های اولیه نشان می‌دهند، «ایران احتمالا مستقیما به اسرائیل حمله خواهد کرد».
با این حال، این تحلیل‌گر معتقد است هیچ یک از طرفین به طور مستقیم به دنبال جنگ کامل نیستند.
وزیریان گفت: «من معتقد نیستم که ایران با یک جنگ همه جانبه علیه اسرائیل همراه شود و اسرائیل نیز به تنهایی جنگ تمام عیار را علیه ایران دنبال نخواهد کرد.»
او افزود: «فکر می‌کنم این بازی شبیه یک بازی شطرنج است و هم ایران و هم اسرائیل در تلاش هستند تا بر اصل بازی مسلط شوند تا تعادل قوا در منطقه و در جنگ کنونی در منطقه ادامه یابد.»
وضعیت پیچیده ایران
جواد حیران‌نیا، مدیر گروه مطالعات خلیج فارس در مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه مستقر در تهران، «وضعیت پیچیده» را برای ایران توصیف کرد.
او گفت: «نتانیاهو می‌خواهد جنگ را گسترش دهد تا ایران را به یک جنگ منطقه‌ای بکشاند و متعاقبا آمریکا را وارد درگیری کند.»
حیران‌نیا به نیوزویک گفت: «از یک طرف ایران باید به اسرائیل پاسخ بازدارنده بدهد. از سوی دیگر، یک پاسخ قوی می‌تواند جنگ را گسترش دهد که به نفع نتانیاهو خواهد بود.»
حیران‌نیا در ادامه تاکید کرد: «این موضوع می تواند مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا را تحت‌الشعاع قرار دهد؛ موضوعی که مسعود پزشکیان برای رفع تحریم‌ها تاکید زیادی بر آن داشته است.»
کشتن هنیه هم‌زمان با آغاز کار پزشکیان
نیوزویک نوشت که قتل هنیه تنها چند ساعت پس از شرکت در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان، «آغازی شوم» را برای رییس‌جمهوری جدید جمهوری اسلامی رقم زد.
جو تروزمن، محقق ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها گفت که نمایش آسیب‌پذیری جمهوری اسلامی احتمالا پاسخ تهران به قتل هنیه را تقویت می‌کند.
تروزمن به نیوزویک گفت: «اسرائیل یک بار دیگر حفره‌های امنیتی ایران را نشان داد و رژیم تصمیم گرفته که برای بازگرداندن قدرت بازدارندگی خود علیه دولت اسرائیل اقدام کند.»
او افزود که ممکن است گروه‌های نیابتی جمهوری اسلامی از تهران چراغ سبز دریافت کنند تا حملاتی را علیه پرسنل آمریکایی در منطقه، کشتی‌های تجاری در دریای سرخ و اراضی اسرائیل انجام دهند.
به گفته تروزمن، هدف این حملات، «تحت فشار قرار دادن آمریکا و اسرائیل برای دست‌یابی به آتش‌بس با حماس» خواهد بود.
نیوزویک نوشت که کشتن هنیه و واکنش متعاقب آن از سوی جمهوری اسلامی می‌تواند تاثیری معکوس بر مذاکرات به بن‌بست رسیده برای تحقق آتش‌بس غزه و توافق آزادی گروگان‌ها داشته باشد.
به نوشته این نشریه آمریکایی، این حمله پتانسیل این را دارد که این مذاکرات را از بین ببرد.
مصری‌ها نیز به عنوان یکی از میانجی‌های مذاکرات آتش‌بس غزه، قبلا درباره اینکه آیا نتانیاهو واقعا به چنین مذاکره‌ای علاقه دارد یا نه، ابراز تردید کرده‌اند.
