از برجسته‌ترین رهبران گروه حماس کدام‌ها هنوز زنده‌اند
با کشته شدن اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس، شمار رهبران ارشد زنده حماس پس از حمله هفت اکتبر به کمتر از انگشتان یک دست رسید. با مرگ هنیه و مروان عیسی و اعلام رسمی کشته شدن محمد ضیف در روز پنج‌شنبه ۱۱ مرداد، حالا یحیی سنوار، خالد مشعل و محمد زهار، برجسته‌ترین رهبران زنده حماس هستند.
در ماه‌های گذشته، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، بارها تاکید کرده است به هر طریقی تمام رهبری حماس را از بین خواهد برد.
آمریکا نیز پیش‌تر بر اجرای عدالت در مورد رهبران حماس تاکید کرده بود.
دیوان کیفری بین‌المللی، ۳۱ اردیبهشت ماه سال جاری خواستار صدور قرار بازداشت برای اسماعیل هنیه، رییس دفتر سیاسی حماس، محمد ضیف، فرمانده نظامی گردان‌های قسام، یحیی سنوار، از رهبران ارشد حماس در غزه، در کنار نتانیاهو شد.
اطلاعات کمی از بیشتر افراد عالی‌رتبه حماس موجود است و بسیاری از آن‌ها عمده سال‌های عمرشان را در حال فرار از سوءقصدهای اسرائیل بوده‌اند.
اسماعیل هنیه که برای شرکت در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان، رییس‌جمهوری ایران، به تهران سفر کرده بود، بامداد روز چهارشنبه ۱۰ مرداد با اصابت یک پرتابه به محل سکونتش در محدوده کاخ سعدآباد کشته شد.
مرگ هنیه در تهران تردید‌ها درباره امنیت و ثبات در منطقه را افزایش داد.
او از سال ۲۰۱۲ در قطر ساکن بود و در سال ۲۰۱۷ به عنوان رییس دفتر سیاسی حماس انتخاب شد.
هنیه که از سال ۲۰۱۸ از سوی وزارت امور خارجه آمریکا به عنوان «فردی تروریست» معرفی شده بود، در ماه‌های پس از حمله هفتم اکتبر تنها به ترکیه و ایران سفر کرده بود.
گزارش‌ها نشان می‌دهند برخی اعضای خانواده او شامل خواهر و پسرانش، در حملات ۹ ماه گذشته نیروهای ارتش اسرائیل کشته شدند.
هنیه در پنجم تیر ماه، در واکنش به کشته شدن خواهرش گفت: «اگر فکر می‌کنند هدف قرار دادن خانواده من، موضع ما یا مقاومت را تغییر می‌دهد، آن‌ها دچار توهم هستند.»
او یکی از اعضای برجسته جنبش آزادی‌‌بخش فلسطین در اواخر دهه ۱۹۸۰ بود که در اولین قیام فلسطین (انتفاضه اول) در سال ۱۹۸۹، دستگیر و به مدت سه سال زندانی شد.
هنیه در سال ۱۹۹۲ همراه تعدادی از رهبران حماس به سرزمین مورد مناقشه بین اسرائیل و لبنان تبعید شد.
او پس از یک سال تبعید به غزه بازگشت و در سال ۱۹۹۷ به عنوان رییس دفتر احمد یاسین، رهبر معنوی حماس منصوب شد و موقعیت خود را تقویت کرد.
پس از این که حماس در سال ۲۰۰۶ بیشترین کرسی را در انتخابات سراسری کسب کرد، هنیه از سوی محمود عباس، رییس تشکیلات خودگردان فلسطین، به نخست‌وزیری منصوب شد.
او یک سال بعد و پس از آن که حماس با استفاده از خشونت مرگ‌بار، حزب فتح را از نوار غزه بیرون راند، برکنار شد.
هنیه برکناری خود را «غیرقانونی» دانست و تاکید کرد که دولتش «مسئولیت‌های ملی» خود را در قبال مردم فلسطین کنار نخواهد گذاشت.
ارتش اسرائیل روز پنج‌شنبه ۱۱ مرداد اعلام کرد «بر اساس اطلاعاتی که چند ساعت گذشته به دست آورده»، کشته‌شدن محمد ضیف، فرمانده شاخه نظامی حماس، در حمله سه هفته پیش در جنوب غزه، «به طور قطعی تایید می‌شود».
کانال ۱۴ اسرائیل روز یک‌شنبه ۳۱ تیر مرگ ضیف را که از سوی اسرائیل به عنوان طراح اصلی حمله هفتم اکتبر معرفی شده بود اعلام کرد اما مرگ او هنوز از سوی مقام‌های اسرائیلی یا گروه حماس رسما اعلام نشده است.
محمد ضیف با نام اصلی «محمد مصری» در سال ۱۹۶۵ در اردوگاه آوارگان خان یونس که پس از جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۴۸ ایجاد شد، به دنیا آمد.
او پس از پیوستن به حماس در جریان انتفاضه اول یا قیام فلسطینی‌ها در سال ۱۹۸۷، به محمد ضیف معروف شد.
ضیف در سال ۱۹۸۹ از سوی اسرائیل دستگیر و حدود ۱۶ ماه زندانی شد.
او مدرک «علوم» خود را از دانشگاه اسلامی غزه گرفت و در رشته‌های فیزیک، شیمی و زیست‌شناسی تحصیل کرد.
ضیف به هنر علاقه داشته و ریاست کمیته سرگرمی دانشگاه را بر عهده گرفت و حتی در یک نمایش کمدی نیز نقش‌آفرینی کرد.
او صفوف جنگجویان حماس، شبکه تونل‌ها و دانش ساخت بمب این گروه را توسعه داد و مسئول کشته شدن ده‌ها اسرائیلی در بمب‌گذاری‌های انتحاری است.
به همین دلیل نام او طی دهه‌های گذشته همواره در صدر فهرست افراد تحت تعقیب اسرائیل بوده است.
ضیف رهبری گردان‌های عزالدین قسام، شاخه نظامی حماس را بر عهده داشته و جایگاهش در غزه به دلیل توانایی‌اش در فرار از ترور، افسانه‌ای بوده است.
او با شخصیتی پنهانی‌اش در میان فلسطینی‌ها به «مغز متفکر» معروف شده است و اسرائیلی‌ها از او با عنوان «گربه‌ای با ۹ جان» نام می‌برند.
مقامات اسرائیلی در سال ۱۹۸۹ ضیف را به زندان انداختند. ضیف پس از آزادی، گردان‌های القسام را با هدف به اسارت گرفتن سربازان اسرائیلی تشکیل داد و به مهندسی ساخت تونل‌هایی کمک کرد که به جنگجویان حماس امکان ورود به خاک اسرائیل را از غزه می‌دهند.
او یکی از مهم‌ترین افراد تحت تعقیب اسرائیل بوده است و به برنامه‌ریزی و نظارت بر بمب‌گذاری اتوبوسی که در سال ۱۹۹۶ ده‌ها اسرائیلی را کشت، متهم شد.
همچنین ضیف به دست داشتن در دستگیری و کشتن سه سرباز اسرائیلی در اواسط دهه ۱۹۹۰ متهم شد.
اسرائیل در سال ۲۰۰۰ او را دوباره دستگیر و زندانی کرد اما با آغاز انتفاضه دوم، ضیف موفق به فرار شد.
او از آن زمان به ندرت در انظار عمومی دیده شده و تنها سه عکس از او موجود است: عکسی در جوانی، تصویری با صورت پوشانده شده و عکسی که تنها سایه‌ای را از او نشان می‌دهد.
جدی‌ترین سوءقصد به جان ضیف تا پیش از حمله اخیر به او در خان‌یونس در اواخر تیر ماه، در سال ۲۰۰۲ صورت گرفت که در آن توانست جان سالم به در ببرد اما یکی از چشمانش را از دست داد.
اسرائیل اعلام کرده که او یک پا و یک دستش را نیز از دست داده و در صحبت کردن مشکل دارد.
در سال ۲۰۱۴، نیروهای امنیتی اسرائیل در حمله‌ای به نوار غزه نتوانستند ضیف را ترور کنند اما همسر و دو فرزندش کشته شدند.
مروان عیسی
کاخ سفید روز دوشنبه ۲۸ اسفند اعلام کرد مروان عیسی، مرد شماره سه حماس، کشته شده است.
او معاون محمد ضیف، فرمانده گردان‌های عزالدین قسام، شاخه نظامی حماس بود که اسرائیل یک هفته پیش‌تر او را در تونلی در غزه هدف قرار داده بود.
مروان عیسی که به عنوان «مرد سایه» و دست راست محمد ضیف شناخته می‌شد، معاون فرمانده کل گردان‌های عزالدین قسام بود.
نیروهای اسرائیلی او را در جریان انتفاضه اول بازداشت و به مدت پنج سال به دلیل همکاری با حماس زندانی کردند.
تشکیلات خودگردان فلسطین نیز عیسی را در سال ۱۹۹۷ دستگیر کرد و او پس از انتفاضه دوم در سال ۲۰۰۰ آزاد شد.
عیسی در فهرست افراد تحت تعقیب اسرائیل قرار داشت و در یک ترور نافرجام به وسیله نیروهای اسرائیلی در سال ۲۰۰۶ مجروح شد.
جنگنده‌های اسرائیل در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۲۱ دو بار خانه او را در جریان تهاجم به غزه ویران کردند که این حملات منجر به کشته شدن برادر عیسی شد.
یحیی سنوار
با ادامه جنگ میان حماس و اسرائیل، رهبران ارشد حماس تمام تلاش خود را برای دور ماندن از هر گونه آسیب احتمالی به کار بستند.
روزنامه نیویورک‌تایمز روز ۲۳ اردیبهشت به نقل از مقام‌های آمریکایی نوشت که یحیی سنوار و دیگر رهبران حماس در نوار غزه احتمالا در شبکه تونل‌های زیرزمینی این گروه در خان‌یونس مخفی شده‌اند.
به گفته منابع حماس، تنها دو یا سه نفر از محل اختفای او خبر دارند ولی او همچنان با رهبران این گروه در داخل و خارج از غزه در ارتباط است.
بر اساس ارزیابی سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سی‌آی‌ای)، سنوار به عنوان رهبر حماس در غزه، در هفته‌های اخیر تحت فشار بیشتری از سوی فرماندهان نظامی خود قرار گرفته تا با آتش‌بس موافقت کند و جنگ با اسرائیل را پایان دهد.
یحیی سنوار در سال ۱۹۶۲ در نوار غزه به دنیا آمد.
او بنیان‌گذار سرویس امنیتی حماس موسوم به «مجد» است که امور امنیت داخلی را مدیریت می‌کند و عوامل مظنون، افسران سرویس‌های اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل را بررسی و تعقیب می‌کند.
سنوار تاکنون سه بار به دست اسرائیل دستگیر شده است. او پس از سومین دستگیری در سال ۱۹۸۸ به چهار بار حبس ابد محکوم شد اما همراه هزار و ۲۷ اسیر فلسطینی و عرب-اسرائیلی در ازای یک سرباز اسرائیلی که بیش از پنج سال در اسارت حماس بود، آزاد شد.
سنوار به سمت خود به‌عنوان رهبر برجسته حماس بازگشت و در سال ۲۰۱۷ رییس دفتر سیاسی این گروه در نوار غزه شد. در سپتامبر ۲۰۱۵، آمریکا نام او را در لیست سیاه «تروریست‌های بین‌المللی» قرار داد.
خالد مشعل
خالد مشعل در سال ۱۹۵۶ در کرانه باختری به دنیا آمد و یکی از بنیان‌گذاران گروه حماس است. سازمان اطلاعاتی موساد در سال ۱۹۹۷ با دستور مستقیم بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر وقت اسرائیل، اقدام به ترور او کرد.
در آن زمان، خالد مشعل در اردن زندگی می‌کرد. ماموران موساد با پاسپورت‌های جعلی کانادایی وارد اردن شدند و به مشعل که در حال پیاده‌روی در خیابان بود، ماده‌ای سمی تزریق کردند.
مقامات اردنی این سوءقصد را کشف و دو عضو موساد را دستگیر کردند. حسین، پادشاه فقید اردن، از نخست‌وزیر اسرائیل پادزهر ماده تزریق شده به مشعل را درخواست کرد.
نتانیاهو ابتدا درخواست پادشاه اردن را رد کرد اما تحت فشار بیل کلینتون، رییس‌جمهوری وقت آمریکا، حاضر به ارائه پادزهر شد.
مشعل که اکنون در قطر زندگی می‌کند، برای اولین بار در سال ۲۰۱۲ از نوار غزه دیدن کرد و از سوی مقامات فلسطینی و انبوه مردم مورد استقبال قرار گرفت.
حماس در سال ۲۰۱۷ اسماعیل هنیه را به‌عنوان جانشین مشعل به‌عنوان رییس دفتر سیاسی این گروه انتخاب کرد. پس از آن، مشعل به ریاست دفتر سیاسی این گروه در خارج از کشور منصوب شد.
محمود زهار
محمود زهار در سال ۱۹۴۵ در غزه از پدری فلسطینی و مادری مصری به دنیا آمد.
او یکی از برجسته‌ترین رهبران حماس و یکی از اعضای رهبری سیاسی این جنبش است.
زهار در غزه به مدرسه رفت و تحصیلات دانشگاهی‌اش را در قاهره به پایان رساند. سپس به‌عنوان پزشک در غزه و خان‌یونس کار کرد تا اینکه مقامات اسرائیلی او را به دلیل موقعیت سیاسی‌اش برکنار کردند.
محمود زهار در سال ۱۹۸۸ و ماه‌ها پس از تاسیس حماس، در زندان‌های اسرائیل محبوس بود.
او از جمله کسانی بود که در سال ۱۹۹۲ از سوی تل‌آویو به سرزمین مورد مناقشه میان اسرائیل و لبنان تبعید شد و یک سال را در آنجا گذراند.
با پیروزی جنبش حماس در انتخابات سراسری فلسطین در سال ۲۰۰۶، زهار به وزارت امور خارجه در دولت تازه تاسیس اسماعیل هنیه پیوست.
اسرائیل در سال ۲۰۰۳ با هدف قرار دادن خانه او در شهر غزه اقدام به ترور زهار کرد.
زهار در این حمله جراحاتی جزیی دید اما پسر بزرگش، خالد، کشته شد.
حسام، پسر دوم زهار و از اعضای گردان القسام، در حمله هوایی اسرائیل به غزه در سال ۲۰۰۸ کشته شد.
