اعتراضات آبان ۹۸، محور چالش آخرین مناظره نامزدهای جانشینی رئیسی
پنجمین و آخرین مناظره انتخاباتی شش نامزد مورد تایید نظام برای جانشینی ابراهیم رئیسی روز پنجم تیر با بحث بر سر موضوعاتی مانند عملکرد دولت روحانی، قطع اینترنت در آبان ۹۸ و جمعه خونین زاهدان برگزار شد. در این برنامه، تقابل اصلی میان پزشکیان و قاضی‌زاده هاشمی بود.
ظهر روز سه‌شنبه پنجم تیر آخرین مناظره انتخاباتی مسعود پزشکیان، مصطفی پورمحمدی، سعید جلیلی، علیرضا زاکانی، امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی و محمدباقر قالیباف با موضوع «کارآمدسازی دولت» برگزار شد.
ساعتی پیش از آغاز مناظره، علی خامنه‌ای در یک سخنرانی «نامزد اصلح» را کسی دانست که به سیاست سازش‌ناپذیری با آمریکا کمک کند و گفت بر «مشارکت بالا» در این انتخابات اصرار دارد.
نقش دولت روحانی در کشتار ۹۸
قاضی‌زاده هاشمی در بخش نخست مناظره به ماجراهای آبان خونین ۹۸ و اعتراضاتی اشاره کرد که پس از افزایش قیمت بنزین در سراسر ایران شکل گرفت.
او با تاکید بر اینکه «اجازه نمی‌د‌هیم دوباره آبان ۹۸ تکرار شود»، گفت ستاد مسعود پزشکیان در اختیار افراد دولتی است که «همان ماجرای بنزین را رقم زدند».
حسن روحانی، رییس‌جمهوری اسبق، اوایل فروردین امسال بدون اشاره به قطع حدود یک هفته‌ای اینترنت، از مسئولیت کشتار تعداد زیادی از شهروندان به دست ماموران حکومتی شانه خالی کرد و گفت که «تمام ماجرا جمعا ۴۸ ساعت بود».
اعتراضات آبان ۱۳۹۸ در ایران در واکنش به افزایش ناگهانی و شدید قیمت سوخت آغاز شد اما خیلی زود ماهیت ضدحکومتی به خود گرفت و طی یک هفته به ۲۹ استان و صدها شهر گسترش یافت.
شدت سرکوب اعتراضات باعث شد این اتفاقات به «آبان خونین ۹۸» مشهور شود.
در جریان این اعتراضات هزار و ۵۰۰ نفر از سوی ماموران حکومتی کشته شدند.
زاکانی در مناظره آخر بدون اشاره به این رویدادها وعده داد قیمت بنزین را از سه هزار تومان به همان هزار و ۵۰۰ تومان برگرداند.
قطع اینترنت در اعتراضات ۱۴۰۱ و ۱۳۹۸
قاضی‌زاده هاشمی در بخش‌های دیگر مناظره نیز انتقاد از عملکرد حامیان پزشکیان را رها نکرد.
او محمدجواد آذری جهرمی، قائم‌مقام ستاد تبلیغات پزشکیان و وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات دولت روحانی را «عامل اصلی فیلترینگ» و «فرمانده شات‌داون اینترنت» نامید.
این نامزد انتخابات گفت: «بزرگ‌ترین سلاخی اینترنت به اسم دولت روحانی ثبت شده است.»
پزشکیان در پاسخ به این موضوع گفت آذری جهرمی به او زنگ زده و گفته است زمانی که وزیر بوده، «قالیباف و جلیلی هم در شورای عالی امنیت ملی بودند و دستور قطع اینترنت از آن‌جا آمد».
او بدون اشاره به وقایع آبان ۹۸ ادامه داد: «او را دادگاهی هم کردند.»
دقایقی پس از این سخنان، آذری جهرمی در رسانه اجتماعی ایکس سخنان پزشکیان را اصلاح کرد و نوشت آن زمان قالیباف عضو شورای عالی امنیت ملی نبود.
آذری جهرمی در ادامه تاکید کرد که در زمان فیلترینگ رسانه‌های اجتماعی پس از اعتراضات سراسری سال ۱۴۰۱، قالیباف و جلیلی هر دو عضو این شورا بودند.
فیلترینگ و قطع اینترنت به شکل کلی نیز موضوع مورد بحث برخی نامزدها در این مناظره بود.
قاضی‌زاده هاشمی در مناظره آخر به صراحت گفت «اساسا چیزی به اسم فیلترینگ در کشور نداریم» اما هم‌زمان وعده داد «توسعه اینترنت و تغییر مبنای فیلترینگ» را در دولت خود دنبال کند.
زاکانی نیز در بخشی از سخنانش، «صیانت از آزادی، امنیت و حریم خصوصی» شهروندان را در کنار ایجاد زمینه فراوان برای «دسترسی به اینترنت و اشتغال» از اهداف دولت مدنظرش برشمرد.
روز یکم تیر و در جریان مناظره فرهنگی نیز نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری به دفاع از قطع اینترنت، فیلترینگ و راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات و پیام‌رسان‌های داخلی پرداختند.
جلیلی در آن مناظره از پیام‌رسان‌های داخلی و «شبکه ملی اطلاعات» یا همان اینترنت ملی که دسترسی به وب‌سایت‌های خارجی را محدود می‌کند، حمایت کرد.
پزشکیان نیز با استفاده از عبارت «مداخله» حکومت در دسترسی مردم به اینترنت، از قطع آن در زمان بحران در کشور دفاع کرد.
کنایه‌هایی درباره قتل همسر محمدعلی نجفی و تقلب در انتخابات ۸۸
قاضی‌زاده هاشمی در بخش دیگری از مناظره، پزشکیان و جریان اصلاح‌طلب حامی او را خطاب قرار داد و گفت آن‌ها ادعای حمایت از حقوق زنان دارند اما وقتی سرپرست وزارت علوم دولت روحانی «با آن وضعیت فجیع زنش را کشت»، رفتند برایش رضایت گرفتند و حکم دادگاه را برگرداندند.
او در ادامه افزود: «همین‌ها حالا طرفدار حقوق زن شده‌اند؛ آیا او (مقتول) زن نبود؟»
اشاره قاضی‌زاده به پرونده قتل میترا استاد، همسر محمدعلی نجفی در خرداد سال ۱۳۹۸ با شلیک گلوله است.
نجفی که به قتل همسر دومش به دلیل «مشکلات خانوادگی و فشار روانی» اعتراف کرد و در دادگاه بدوی به قصاص محکوم شد، با رضایت خانواده مقتول حکمش شکست و «اواخر سال ۱۴۰۱» بعد از نزدیک به چهار سال حبس با عفو علی خامنه‌ای از زندان آزاد شد.
قاضی‌زاده هاشمی همچنین به اتهام پزشکیان به او در خصوص به راه انداختن دعوا پرداخت و گفت: «چه کسی بساط دعوا را در کشور شروع کرد و وقتی به قدرت نرسید، مردم را به کف خیابان دعوت کرد؟»
این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: «نگرانم اگر پزشکیان رای نیاورد، حامیانش دوباره ادعای تقلب کنند و مردم را به خیابان بخوانند.»
اشاره او به انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۸۸ با حضور نامزدهایی چون میرحسین موسوی، مهدی کروبی و محمود احمدی‌نژاد است که شواهدی مبنی بر تقلب و دستکاری گسترده آرای در آن وجود دارد.
موسوی، همسرش زهرا رهنورد و کروبی به دلیل تاکید بر تقلب در انتخابات و شکل‌گیری اعتراض‌های مردمی پس از آن، از اوایل اسفند ۱۳۸۹ در حصر خانگی قرار گرفتند.
اشاره به کشته‌های جمعه خونین زاهدان در بحث میان پزشکیان و قاضی‌زاده هاشمی
مسعود پزشکیان در بخشی از سخنانش در مناظره به کشته‌های جمعه خونین زاهدان اشاره کرد و خطاب به قاضی‌زاده هاشمی که ریاست بنیاد شهید را بر عهده دارد، گفت که چرا کشته‌شدگان در فهرست «شهدا» قرار نگرفته‌اند.
قاضی‌زاده هاشمی در پاسخ به او گفت در رابطه با این ماجرا، بین ۱۴ تا ۱۷ نفر از «شهدای زاهدان احراز شدند و تحت پوشش بنیاد شهید قرار گرفتند».
هشتم مهر ۱۴۰۱ که به جمعه خونین زاهدان مشهور است، تجمعی از سوی نمازگزاران در اعتراض به تجاوز فرمانده نیروی انتظامی به یک دختر ۱۵ ساله بلوچ در چابهار شکل گرفت.
ماموران نظامی و عوامل جمهوری اسلامی، از جمله تک‌تیراندازهای مستقر بر پشت‌بام‌ها با گلوله‌های جنگی شهروندان را هدف قرار دادند.
در این حمله، بیش از ۱۰۰ نفر شامل ١٧ کودک و نوجوان کشته و دست‌کم ۳۰۰ تن دیگر قطع نخاع، نابینا، مجروح و نقص عضو شدند.
چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در حالی روز جمعه برگزار می‌شود که در هفته‌های گذشته صدها شهروند، فعالان سیاسی و مدنی و خانواده‌های دادخواه از تحریم آن سخن گفته‌اند.
نتایج نظرسنجی اخیر گروه مطالعات افکارسنجی ایرانیان (گمان) نشان می‌دهد که بیش از ۶۵ درصد مردم ایران در این انتخابات شرکت نخواهند کرد.