رد صلاحیت گسترده نامزدهای انتخابات در شورای نگهبان
شورای نگهبان صلاحیت سعید جلیلی، محمد باقر قالیباف، مسعود پزشکیان، علیرضا زاکانی، مصطفی پورمحمدی و امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی را در انتخابات ریاست جمهوری تایید کرد.
بنابراین، برخی از مطرح‌ترین چهره‌هایی که در این انتخابات کاندیدا شده بودند با رد صلاحیت شورای نگهبان روبه‌رو شدند.
محمود احمدی‌نژاد، علی لاریجانی، اسحاق جهانگیری، مهرداد بذرپاش، وحید حقانیان و محمدمهدی اسماعیلی از جمله نامزدهای رد صلاحیت شده‌اند.
لاریجانی بلافاصله بعد از ثبت نام، کارزار تبلیغاتی خود را با تمرکز در فضای مجازی به راه‌انداخته بود و تا پیش از اعلام نتایج در حال ارائه وعده‌های انتخاباتی عمدتا معیشتی بود.
او در دور پیشین انتخابات هم نتوانست از سد شورای نگهبان عبور کند. به نظر می‌رسد او که زمانی از معتمد‌ترین افراد در هسته اصلی قدرت بود و مناصبی چون دبیری شورای عالی امنیت ملی و ریاست مجلس را به عهده داشت با این رد صلاحیت، بیش از پیش در حاشیه سیاست قرار خواهد گرفت.
محمود احمدی‌نژاد هم برای دومین بار است که با نظر منفی شورای نگهبان از حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری محروم می‌شود. او بعد از ثبت نام در انتخابات در جمع گروهی از حامیانش بدون اشاره به رویداد خاصی، وعده بروز تحولات اساسی در ایران در آینده نزدیک را داده بود.
رد صلاحیت وحید حقانیان، عضو پیشین دفتر خامنه‌ای در شرایطی است که پیش‌تر خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران نوشته بود او گزینه دفتر رهبر نیست.
همچنین رد صلاحیت محمدمهدی اسماعیلی وزیر کنونی ارشاد هم پس از افشای نامه جنجالی حمایت جمعی از اعضای دولت از او صورت گرفت.
در پی افشای این نامه، خبرگزاری دولتی ایرنا از پیگیری قضایی علیه منتشرکنندگان این نامه خبر داد و روزنامه هم‌میهن با اشاره به امضای آن از سوی وزرای دولت نوشت اصل بی‌طرفی دولت در انتخابات نقض شده است.
در فرآیند انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری ۸۰ نفر کاندیدا شده بودند.
هادی طحان نظیف، سخنگوی شورای نگهبان روز یکشنبه ۲۰ خرداد اعلام کرد که پس از اعلام رسمی نام نامزدها از سوی وزارت کشور، تبلیغات انتخابات شروع خواهد شد.
اصلاح‌طلبان در قالب تشکل «جبهه اصلاحات»، عباس آخوندی، مسعود پزشکیان و اسحاق جهانگیری را به عنوان کاندیداهایی معرفی کرده بودند که در صورت عبور از فیلتر شورای نگهبان از آن‌ها در انتخابات حمایت کنند.
با توجه به حضور پزشکیان به عنوان کاندیدای تاییدصلاحیت‌شده، انتظار می‌رود که اصلاح‌طلبان با حمایت از این کاندیدا در انتخابات مشارکت کنند.
واکنش‌ها
پزشکیان پس از تایید نامزدی‌اش در انتخابات گفت: «محمدجواد ظریف وزیر خارجه دولت من خواهد بود.»
محمود صادقی، عضو هیات رییسه جبهه اصلاحات اعلام کرد که «جلسه اضطراری هیات رییسه جبهه اصلاحات در خصوص نحوه حمایت از کاندیدای این جبهه در حال برگزاری است.»
محمدرضا عارف، رییس بنیاد «امید ایرانیان»، اعلام کرد که از پزشکیان در انتخابات ریاست جمهوری حمایت می‌کند.
علیرضا زاکانی در واکنش به تایید صلاحیت خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «در انتخابات گذشته افتخار حمایت از "مظهر شعارهای انقلاب" را داشتم و تمام حملات ناجوانمردانه را به جان خریدم.اما در انتخابات ۱۴۰۳ برای تداوم راه رییسی و تکمیل خدمات، تا آخر می‌مانم و رقابت می‌کنم.»
علیرضا سلیمی، سخنگوی هیات رییسه مجلس گفت: «مجلس دوازدهم سیلی محکم‌تری به کشور‌های اروپایی و آژانس حکام خواهد کوبید.»
تشدید فضای امنیتی بر مناظره‌ها
در این دوره از انتخابات نیز صدا و سیما از برگزاری مناظره بین نامزدها خبر داده است.
پیمان جبلی، رییس صدا و سیما، گفت که «در این دوره ۵ مناظره در نظر گرفتیم که پیش‌بینی ما برای هر مناظره ۳/۵ تا ۴ ساعت است.»
او اضافه کرد: «از ظرفیت کارشناسان و مدیران ارشد متنوع در طراحی سوالات استفاده کردیم و نامزدهای محترم در مدت زمان معینی پاسخ‌های خودشان را ارائه خواهند داد.»
جبلی همچنین گفت که «برای جلوگیری از تخریب، بداخلاقی و تهمت، حتما پاسخ فوری را در دستور کار قرار خواهیم داد»
رهبر جمهوری اسلامی در سخنرانی ۱۴ خرداد از نامزدها خواسته بود که از «بدگویی، تهمت زدن، لجن‌پراکنی کردن» خودداری کنند.
او گفته بود که «صحنه انتخابات صحنه عزّت و حماسه است» و «صحنه کش‌وواکش برای به دست آوردن قدرت نیست.»
خبرگزاری «تسنیم» نیز نوشته بود که مناظرات انتخاباتی برگزار خواهد شد، اما «برنامه‌ریزی‌ها و طراحی‌ها به گونه‌ای پیش می‌رود تا بی‌اخلاقی‌های سیاسی و انتخاباتی اتفاق نیفتد.»
با این‌حال مناظره‌ها در هر شکلی، باعث تنش خواهد شد و رهبر جمهوری اسلامی تلاش کرده حداقل از حرارت آن بکاهد.
پیش‌تر نیز اسماعیل خطیب، وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی، نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری را به پرونده‌سازی تهدید کرده است.
خطیب در جریان این جلسه با بیان اینکه رفتار کاندیداها و حامیان آن‌ها رصد شده و به افرادی که رویکرد تخریب‌گرایانه اتخاذ کنند تذکرات لازم داده خواهد شد، گفت که در صورت لزوم، گزارش این رصد در اختیار مقام‌های قضایی قرار خواهد گرفت.
این روند نشان می‌دهد فضای امنیتی در آستانه انتخابات در ایران تشدید شده است.
همچنین هیات نظارت بر مطبوعات در آستانه برگزاری انتخابات در ایران، دستورالعملی در ۱۶ بند منتشر کرد و رسانه‌ها و مردم را به مجازات تهدید کرد.
در بند اول این دستورالعمل از «انتشار هر گونه محتوا به منظور ترغیب و تشویق مردم به تحریم یا کاهش مشارکت در انتخابات، تجمع اعتراض‌آمیز بدون مجوز، اعتصاب، تحصن، ادعای غیر واقع مبنی بر توقف انتخابات یا هر اقدامی که به نحوی موجب اخلال در امر انتخابات ریاست جمهوری شود» به عنوان برخی مصداق‌های موارد مجرمانه نام برده شده است.
«تشویش اذهان عمومی، سیاه‌نمایی و بیان مطالب خلاف واقع علیه کشور، انتشار و تبلیغ علایم تحریم انتخابات، انتشار هجو یا هجویه یا هر گونه محتوای توهین‌آمیز یا تخریب در فضای مجازی علیه انتخابات و انتشار هر گونه مطلب علیه نامزدهای انتخاباتی»، برخی دیگر از موارد ذکرشده در این دستورالعمل است.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، روز دوشنبه ۱۴ خرداد در مراسم حکومتی سالمرگ روح‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی در مقبره او، به نامزدهای انتخابات پیش رو درباره چگونگی رقابت هشدار داد و مواردی از جمله «اعتقاد به مبانی انقلاب» را به عنوان معیارهای رییس‌جمهوری آینده جمهوری اسلامی اعلام کرد.
او گفت که در رقابت‌های انتخاباتی بین نامزدها «بدگویی، تهمت و لجن‌پراکنی کمکی به پیشرفت کارها نمی‌کند و به آبروی ملی لطمه می‌زند».
انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری به دنبال مرگ ابراهیم رئیسی در سقوط بالگرد حامل او، قرار است روز هشتم تیر ماه ۱۴۰۳ برگزار شود.
این انتخابات در شرایطی برگزار می‌شود که تمایل مردم به شرکت در انتخابات، به پایین‌ترین میزان خود در تاریخ جمهوری اسلامی رسیده است.