سرنوشت اجرای قرارداد ۲۵ ساله ایران با چین در دولت رئیسی چه شد؟
یک مقام مسئول در دولت ابراهیم رئیسی گفت اگرچه قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین در زمان دولت قبلی منعقد شده بود، اما رئیسی پیگیر اجرایی شدن مفاد آن بود و با سران چین برای اجرای قرارداد شخصا مذاکره کرده بود.
محمد جمشیدی، معاون امور سیاسی دفتر رئیسی، ۱۸ خرداد در یک برنامه تلویزیونی با اشاره به قرارداد ۲۵ ساله با چین گفت: «انتظار می‌بود که کار بیشتری انجام می‌دادند، اما با تماسی که آیت‌الله رئیسی با سران این کشور (چین) داشت، این قرارداد را پیگیری کرد.»
او در مورد اجرا نشدن این قرارداد ۲۵ ساله که مورد اعتراض شهروندان و فعالان سیاسی در ایران قرار دارد، گفت: «دولت قبل زحمت کشیدند با چین قرارداد ۲۵ ساله بستند، اما وقتی یک قراردادی می‌بندید که بیش از ۱۰۰ محور دارد، عملیاتی کردن آنها نیازمند مذاکرات و ایجاد مکانیسم‌های مالی، اقتصادی و لجستیکی است.»
در سال‌های گذشته، در رسانه‌های اجتماعی کاربران با داغ کردن هشتگ‌هایی از این توافق به عنوان «فروش کشور» یاد کرده و خواستار لغو آن از سوی حکومت ایران شدند.
قرارداد ۲۵ ساله نظام یا دولت؟
سال ۱۳۹۹ وقتی دولت حسن روحانی هنوز روی کار بود، انتشار ویدیویی از پشت صحنه یک برنامه تلویزیونی درباره قرارداد مناقشه‌برانگیز ۲۵ ساله با چین خبر ساز شد. در این ویدیو مجیدرضا حریرچی، رییس اتاق بازرگانی ایران و چین، گفت: «ما پیام نظام را به چینی‌ها دادیم نه پیام دولت.»
او پیش از آغاز برنامه اصرار داشت که در جریان برنامه بگوید نقش اصلی در انعقاد این قرارداد را نمایندگان علی خامنه‌ای داشتند نه دولت.
در این فیلم کوتاه او نقش دو نفر را در این قرارداد مورد تاکید قرار می‌دهد: علی لاریجانی و علی آقامحمدی. به گفته حریرچی، لاریجانی پیام کتبی خامنه‌ای را به رییس جمهور چین تسلیم کرده و آقامحمدی، از نزدیکان پرنفوذ خامنه‌ای در بیت، نقش کلیدی در انعقاد قرارداد داشته است.
قرارداد ۲۵ ساله چیست؟
بهمن ماه سال ۱۳۹۴، پیش از انعقاد برجام، شی جی پینگ، رییس جمهوری چین، در سفری به تهران با رهبر جمهوری اسلامی دیدار کرد. در آن دیدار خامنه‌ای با تمجید از چین گفت توافق برای روابط استراتژیک ۲۵ ساله «درست و حکمت آمیز» است
قرارداد ۲۵ ساله اگرچه با نظر شخص خامنه‌ای اداره شده، اما زمینه اجرای رسمی آن از سوی محمدجواد ظریف، وزیر خارجه وقت در ماه‌های پایانی دولت روحانی فراهم شد. نوروز سال ۱۴۰۰ ظریف و همتای چینی او قرارداد ۲۵ ساله را رسما امضا کردند.
مهرماه سال ۱۴۰۰ لاریجانی پرونده قرارداد ۲۵ ساله را به دولت رئیسی تحویل داد. چند ماه بعد و در دی‌ماه سال ۱۴۰۰، حسین امیرعبداللهیان، وزیر وقت امور خارجه، با پیامی کتبی رئیسی راهی چین شد تا درباره اجرای قرارداد ۲۵ ساله رایزنی کند.
او ۲۴ دی ۱۴۰۰ اعلام کرد که قرارداد ۲۵ ساله از آن روز اجرایی می‌شود؛ قراردادی که نه آن روز، نه امروز و نه در زمان انعقاد جزئیات آن منتشر نشده است.
تمام چیزی که درباره این قرارداد می‌دانیم به اسناد درز کرده محدود می‌شود. بر اساس سندی که ایران‌اینترنشنال پیش از این منتشر کرده، این قرارداد مواردی چون تضمین خرید نفت ایران از سوی چین در قبال حضور این کشور در ایران، توسعه بنادر و جزایر، همکاری در ساخت پیام رسانه‌های اجتماعی و تامین تجهیزات نظامی و پیشبرد صنایع نظامی را شامل می‌شود.
با افزایش نیروهای چینی در جنوب ایران، سال گذشته دولت رئیسی مجوز تاسیس کنسولگری چین در بندرعباس را صادر و در شهریور ماه سال ۱۴۰۲، سرکنسول چین در بندرعباس معرفی شد.
حوزه مسئولیت این سرکنسولگری، هشت استان ایران در جنوب، شامل: استان خوزستان، استان چهارمحال و بختیاری، استان کهگیلویه و بویراحمد، استان فارس، استان بوشهر، استان کرمان، استان هرمزگان، استان سیستان و بلوچستان است.
در زمان افتتاح کنسولگری چین در بندر عباس، محمدحسین ملائک، سفیر سابق جمهوری اسلامب در چین، گفت چینی‌ها پیش‌بینی کرده‌اند بتوانند سهم بزرگی در توسعه مَکران داشته باشند و باید تعداد زیادی از شرکت‌های چینی در آنجا مستقر شوند.
او همچنین تخمین زده بود پنج تا شش هزار چینی در ایران حضور دارند.