حسین امیرعبداللهیان؛ بچه یافت‌آباد و معتمد سپاه پاسداران
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، درست در ۶۰ سالگی در سانحه سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی درگذشت. او کارشناس معتمد سپاه در وزارت خارجه بود که به قول محمدجواد ظریف «دوربین را دوست داشت» و همواره می‌خواست نفر اول باشد. اما از بد حادثه در مرگ هم نامش زیر سایه ابراهیمی رئیسی رفت.
امیرعبداللهیان، معاون معزول ظریف بود که در دولت رئیسی جای رئیس سابقش نشست.
«به امیرعبداللهیان گفتم آن‌قدر خوشحال شد که رفت فوری مصاحبه کرد -علاقه به دوربین هم دارد- مصاحبه کرد که به زودی آتش‌بس یمن را خواهیم داشت.» این اظهارات را ظریف درباره امیرعبداللهیان در فایل معروف از مصاحبه افشاشده‌‌اش مطرح کرد.
امیرعبداللهیان بسیجی «بچه یافت‌آباد و مهرآباد» در جنوب تهران، که پیراهن یقه سفید و کت و شلوارش در وزارت امورخارجه را مدیون سپاه پاسداران بود.
او سال ۱۳۴۳ در دامغان متولد شد، اما بزرگ‌شده تهران در محله ۱۷ شهریور منطقه مهرآباد بود. امیرعبداللهیان سال ۱۳۷۳ بعد از فارغ‌التحصیل شدن در رشته روابط دیپلماتیک از دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه ازدواج کرد.
درمانگاه محله‌شان در منطقه ۱۷ شهریور نقطه عطفی در زندگی او بوده است. خودش تعریف کرده شروع رابطه‌اش با بسیج و سپاه به اوضاع نامناسب محلی که در آن زندگی می‌کرده بازمی‌گردد.
او در اسفند سال ۱۳۹۶ زمانی که صدا و سیما برنامه‌ای اختصاصی برای مصاحبه با معاون برکنار شده ظریف ترتیب داده بود، گفت با «دوستان مسجدی و بسیجی» بعد از تلاش زیاد درمانگاهی در محله‌شان که تا سال ۱۳۷۱ درمانگاه نداشته، دایر کرده است.
وزیر خارجه دولت رئیسی بعدها با خواهر زن یکی از همان بچه مسجدی‌ها که با هم درمانگاه درست کردند، ازدواج کرد.
معتمد سپاه در وزارت امورخارجه
ظریف در همان مصاحبه افشاشده گفته بود، به جان کری، وزیر امور خارجه دولت باراک اوباما، شماره امیرعبداللهیان را داده و به او گفته با امیرعبداللهیان تماس بگیرند تا او پیغامشان را به قاسم سلیمانی برساند. این نقل قول سطح ارتباط امیرعبداللهیان با سپاه قدس را به خوبی نشان می‌دهد.
زیاد هم بیراه نبوده؛ امیرعبداللهیان بعد از پایان جنگ هشت‌ساله ایران و عراق و پذیرش قطعنامه ۵۹۸ از سوی روح‌الله خمینی، دبیر دوم سفارت جمهوری اسلامی در عراق بود با ماموریت کارشناسی پرونده آزادسازی اسرا .این پست قاعدتا باید به سپاه پاسداران نزدیک باشد.
از طرفی او بعد از اینکه اولین و آخرین تجربه سفارتش در بحرین پس از تنش بین جمهوری اسلامی و بحرین در سال ۱۳۸۹ به پایان رسید، معاون عربی و آفریقایی وزیر امور خارجه وقت، علی‌اکبر صالحی، در دولت محمود احمدی‌نژاد شد.
امیرعبداللهیان برخلاف بسیاری از مدیران در دولت حسن روحانی تغییر نکرد و تا سال ۱۳۹۵ و برکناری از سوی ظریف، در این سمت باقی ماند.
معاونت عربی و آفریقایی وزیر امور خارجه پست حساسی به شمار می‌رود، حتی سفرای جمهوری اسلامی در کشورهای عربی هم معمولا سابقه حضور در سپاه پاسداران یا رابطه نزدیک با این نیروی نظامی را داشتند.
امیرعبداللهیان درباره ماموریت‌هایش در وزارت امور خارجه به ارتباط قدیمی و نزدیکش با حسن نصرالله، رهبر مهم‌ترین نیروی نیابتی جمهوری اسلامی هم اشاره کرده بود. او سال ۱۳۹۶ گفته بود اولین بار سال ۱۳۸۹ با نصرالله دیدار کرده و بعد از آن - در سمت معاون عربی آفریقایی وزارت امور خارجه هر چند ماه یک‌بار او را می‌دیده و هر جلسه‌اش با نصرالله هم ۳ تا ۶ ساعت طول می‌کشیده است.
او در سمت معاونت ظریف نقش پیام‌رسان قاسم سلیمانی را هم بازی می‌کرد. سال ۱۳۹۶ گفته بود: «سردار سلیمانی گفت به آقای دکتر ظریف بگویید در کنار مذاکرات هسته‌ای مذاکره درباره منطقه با آمریکا نداشته باشد. ولی اگر در جایی لازم شد برگه‌ای رو کند، این را روی میز بگذارد و بگوید شما این هستید.»
مجموع تمام این موارد به خوبی جایگاه امیرعبداللهیان در وزارت امور خارجه و سپاه پاسداران را نشان می‌دهد.
بعد از برکناری امیرعبداللهیان در خردادماه سال ۱۳۹۵، رسانه‌های نزدیک به سپاه پاسداران آشفته شدند. روزنامه جوان وابسته به سپاه شدیدا به این برکناری واکنش نشان داد.
از بسیج دانشجویی دانشگاه تهران تا خبرگزاری فارس تقریبا تمام رسانه‌ها و مراکز منتسب به سپاه علیه برکناری امیرعبداللهیان بیانیه دادند یا مطالبی منتشر کردند. وب‌سایت رجانیوز، نزدیک به محافل امنیتی، نوشت ظریف در پاسخ به درخواست «شیوخ عرب» امیرعبداللهیان را کنار گذاشته است.
یک ماه بعد از برکناری توسط ظریف، علی لاریجانی رییس سابق مجلس شورای، امیرعبداللهیان را به سمت دستیار ویژه رییس مجلس در امور بین‌الملل منصوب کرد. با تغییر مجلس و رییس مجلس، امیرعبداللهیان همچنان در این سمت ابقا شد، محمدباقر قالیباف هم مرداد سال ۱۳۹۹، مجددا امیرعبداللهیان را در همین سمت ابقا کرد.
ایستگاه بعدی امیرعبداللهیان وزارت امور خارجه بود. او پنج سال بعد از برکناری، سوم شهریور سال ۱۴۰۰ به مجلس رفت تا برای نشستن روی صندلی رییس سابقش رای اعتماد بگیرد. رای اعتماد هم گرفت، تنها شش نماینده به وزارت او رای منفی دادند، او با ۲۷۰ رای مثبت و ۱۰ رای ممتنع دهمین وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران شد.
دوران وزارت امیرعبداللهیان همراه با مذاکرات برای تبادل زندانیان، مذاکره برای دریافت پول‌های بلوکه‌شده جمهوری اسلامی در کره جنوبی و از همه مهم‌تر مذاکرات برای بازگشت به برجام همراه شد.
یکی از حوادث مهم در این بین، حملات ۷ اکتبر حماس به اسرائیل بود که طی آن امیرعبداللهیان، این نیروی مورد اعتماد سپاه پاسداران در وزارت امور خارجه، نقش پیام‌رسان امین جمهوری اسلامی و گروه‌های نیابتی را بازی کرد.
امیرعبداللهیان حدود یک ماه قبل یکی از آخرین سفرهایش را به عمان انجام انجام داد؛ جایی که سفارت در آنجا را سال ۱۳۹۵ در اعتراض به عزلش نپذیرفت.
شاید در سفر به عمان -کشوری که همیشه میزبان توافقات مهم و پشت پرده بوده- به دنبال ماندگار کردن نامش در یک توافق بود. نامی شبیه به نام ظریف در برجام.
امیرعبداللهیان در زمان وزارت ظریف به دنبال دوربینی بود که از سایه ظریف بیرون برود. در نهایت هم صندلی ظریف را گرفت، اما حتی در زمان مرگ هم نفر اول نشد و نامش زیر سایه خبر مرگ رئیسی رفت.