آرزوی روسی بانک مرکزی با نام «ریال آفشور»
یک سال است که محمدرضا فرزین، رییس کل بانک مرکزی ایران، از راه‌اندازی قریب‌الوقوع «ریال برون‌مرزی» می‌گوید و روز دوشنبه برای بار سوم آن را تکرار کرده است. هواداران کنار گذاشتن دلار از مبادلات، بعد از تجربه روسیه در ماجرای گازپروم، این نسخه روسی را بارها تجویز کرده‌اند.
محمدرضا فرزین روز ۲۴ اردیبهشت در نشست هم اندیشی با رییس، هیات رییسه و جمعی از اعضای اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران از معاونین ارزی و امور بین‌الملل این بانک خواست با قید فوریت به کارگیری از ابزار ریال برون‌مرزی (آفشور) با روسیه را عملیاتی کنند.
محسن کریمی، معاون بین‌الملل بانک مرکزی، هم در همین نشست در توضیح سخنان فرزین گفت استفاده از ریال برون‌مرزی هم اکنون با سه کشور روسیه، افغانستان و عراق در حال پیگیری است و کار در مورد روسیه تقریبا به اتمام رسیده است و به زودی عملیاتی خواهد شد.
در این طرح توافق شده است که بانک مرکزی روسیه در ازای پرداخت ریال، به طرف ایرانی ارز روبل بدهد یا بالعکس.
معاون امور بین الملل بانک مرکزی ایران افزود صادرکنندگان می توانند ریال برون‌مرزی را در نمادی که در مرکز مبادله تحت عنوان «ریال برون‌مرزی» ایجاد خواهد شد، با ریال عادی به واردکنندگانی که واردات غیراساسی را از روسیه انجام می‌دهند آزادانه به نرخ توافقی بفروشند.
احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد دولت رئیسی در مهر ۱۴۰۱ گفته بود «مذاکرات خوبی» بین ایران و بانک مرکزی روسیه صورت گرفته است و امیدوار است «طی دو تا سه ماه آینده نتیجه آن اتصال بین شبکه بانکی و شبکه کارت‌های بانکی شتاب و میر باشد».
ایران و روسیه در هر دو در تلاش‌اند تحریم‌های بین‌المللی از جمله تحریم‌های بانکی را دور بزنند.
اردیبهشت سال ۱۴۰۲ هم بحث ریال برون‌مرزی در نشست فرزین با اقتصاددانان مطرح شده بود برای بار دوم در دی‌ماه ۱۴۰۲ فرزین گفته بود طرح آفشور به زودی اجرا خواهد شد؛ طرحی که با گذشت یک سال هنوز عملیاتی نشده است.
ریال برون‌مرزی یا آفشور در واقع کنار گذاشتن ارزهای رایج در مبادلات جهانی مثل دلار و یورو و جایگزین کردن آن با ارزهای محلی است؛ آزموده‌ای که جمهوری اسلامی می‌خواهد دوباره آن را بیازماید، البته با اسمی جدید و دهان پر کن.
پس از اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه روسیه در پی حمله این کشور به اوکراین، عده‌ای در ایران با توجه به تجربه صادرات گاز روسیه به روبل، بحث صادرات ریالی به روسیه را پیش کشیدند.
مرکز پژوهش‌های مجلس طی گزارشی، تفاوت‌های موقعیت ایران و روسیه را برشمرد و هشدار داد که این نسخه روسی برای اقتصاد ایران خطرناک است.
حسین دارابی، کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس گفته بود: «صادرات ریالی مطرح‌شده در ایران این گونه است که عملا هیچ ارزی به داخل کشور برنمی‌گردد زیرا طرف تجاری با ریال، هزینه کالا را پرداخت کرده است. به طور مثال صادرکننده‌ای به عراق یک میلیون دلار صادر می‌کند و به جای دریافت ارز، از طرف عراقی ریال دریافت می‌کند.»
توضیحات روز دوشنبه معاون امور بین‌الملل بانک مرکزی درباره معامله نماد ریال برون‌مرزی در مرکز مبادله هم هنوز ابهامات اساسی را روشن نکرده است.
یکی از مهم‌ترین آنها این است که نرخ ریال آفشور با نوسانات ارزش پول ملی چگونه تطبیق پیدا می‌کند.
