یونسکو: ۴۰ درصد مردم جهان از دسترسی به آموزش به زبان مادری خود محروم هستند
اُدره آزولِه، دبیر کل سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) با انتشار بیانیه‌ای به مناسبت ۲۱ فوریه، روز جهانی زبان مادری، اعلام کرد ۴۰ درصد از مردم جهان از دسترسی به خدمات آموزشی به زبان مادری خود محروم هستند.
آزوله نقش زبان مادری را در انتقال دانش میان نسل‌های مختلف حائز اهمیت دانست و گفت محروم بودن از آموزش به زبان مادری هزینه‌های قابل توجهی را هم از نظر دانشگاهی و هم از نظر فرهنگی به همراه دارد.
هم‌زمان سازمان شش‌رنگ و ۲۰ تشکل دیگر در بیانیه‌ای مشترک تاکید کردند «زبان مادری ما» باید به رسمیت شناخته شود.
این سازمان‌ها در بیانیه خود نوشتند: «با وجود گذشت ۲۵ سال از نامگذاری روز جهانی زبان مادری و تلاش سازمان‌های حقوق بشری در دنیا در خصوص زنده نگه داشتن زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف، جمهوری اسلامی ایران نه تنها میلیونها نفر از مردم اتنیک‌های ساکن در جغرافیای خود را از بدیهی‌ترین حق خود یعنی حق تحصیل به زبان مادری محروم کرده است، بلکه با تحقیر، تحریف، ارعاب و ایجاد انشقاق بین مردم ملیت‌های گوناگون تلاش کرده مانع اتحاد آنان علیه این سیاست ضد انسانی شود.»
دبیر کل یونسکو با استناد به تحقیقات علمی افزود یادگیری به زبان مادری برای موفقیت در مدرسه حیاتی است زیرا باعث افزایش عزت نفس، بیداری حس کنجکاوی از سنین کودکی و تسهیل رشد شناختی می‌شود.
به گفته آزوله، حمایت از چند زبانگی در مدارس همچنین به معنای حفظ و ترویج تکثر زبانی است و این موضوع خصوصا در مورد زبان‌هایی که گویش‌وران کمتری دارند، اهمیت فزاینده‌ای پیدا می‌کند.
او زبان را «مخزنی فرهنگی» نامید و تاکید کرد زبان تنها یک گویش و وسیله ساده برقراری ارتباط نیست.
کانون نویسندگان ایران نیز در بیانیه‌ای تاکید کرد زبان مادری، بخشی از آزادی بیان است.
دبیرکل یونسکو تاکید کرد چند زبانگی عامل تنوع فرهنگی است و به همین منظور باید مورد احترام و حفاظت قرار گیرد.
او گفت یونسکو چندین طرح را برای ترویج چند زبانگی در اینترنت به عنوان منبع اصلی اطلاعات در جهان امروز و همچنین در شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی کلید زده است.
به گفته آزوله، بیش از ۹۰ درصد از محتوای آنلاین تنها به ۱۲ زبان غالب در دسترس است.
او افزود: «دسترسی به اطلاعات با کیفیت به زبانی که افراد به آن تسلط دارند نقش مهمی در توانمندسازی آن‌ها بر عهده دارد.»
روز ۲۸ بهمن گروهی از فعالان مدنی ایرانی در کنفرانسی یک روزه با عنوان «کثرت زبانی، چالش‌ها و فرصت‌ها» در کلن آلمان شرکت کردند.
بررسی مشکلات تک‌زبانی بودن ایران به عنوان کشوری کثیرالملل، پرداختن تخصصی به مساله آموزش چند زبانه و به نمایش گذاشتن تنوع اتنیکی زبانی موجود در ایران، از جمله اهداف این کنفرانس عنوان شد.
روز چهارشنبه دوم اسفند، یک فعال فرهنگی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا به مناسبت روز جهانی زبان مادری، نسبت به حذف، تضعیف و به حاشیه رفتن زبان‌های کوچک‌تر، قومی و بومی هشدار داد.
علیرضا حیدری تاکید کرد: «برای فرار از تحمیل زبانی باید زبان مادری ملت خود را پاس داشت و از دایره جغرافیایی انسان‌ها و سرزمینی این زبان‌های کوچک نگهداری کرد.»
او تقویت زبان‌های مادری مختلف را برای حفظ قومیت‌ها، توانمندی‌ها و ظرفیت‌های بومی و منطقه‌ای مهم ارزیابی کرد.
یونسکو در سال ۱۳۹۸ برآورد کرد مردم دنیا به شش هزار زبان مختلف صحبت می‌کنند که دست‌کم ۴۳ درصد از آن‌ها در خطر نابودی قرار دارند.