چهارمین سالگرد آبان خونین ۹۸ و پرونده‌هایی که هنوز بازند
چهار سال پیش در چنین ایامی یکی از گسترده‌ترین اعتراضات مردمی و شدیدترین سرکوب‌ها از سوی جمهوری اسلامی رخ داد. تجمعاتی که با اعتراض به افزایش ۲۰۰ درصدی نرخ بنزین در ۲۴ آبان شکل گرفت، با فراگیر شدنش به «آبان خونین ۹۸» مشهور شد. هنوز پرونده‌هایی باز در ارتباط با آبان ۹۸ وجود دارند.
اعتراضات آبان ۱۳۹۸ در ایران در واکنش به افزایش ناگهانی و شدید قیمت سوخت بود اما خیلی زود ماهیت ضدحکومتی به خود گرفت. تجمعات اعتراضی علیه جمهوری اسلامی طی یک هفته در ۲۹ استان و صدها شهر برپا شدند.
هزاران کشته و بازداشت شده در سرکوبی خون‌بار
بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز، هزار و ۵۰۰ نفر در جریان سرکوب این اعتراضات کشته شدند. هر چند که عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور دولت حسن روحانی در آن زمان کشته شدن حدود ۲۲۵ نفر را تایید کرد.
سازمان عفو بین‌الملل در ماه‌های پس از کشتار آبان ۹۸ گزارش داد محله‌های فقیرنشین حاشیه شهر تهران با ۱۶۳ کشته، استان خوزستان با ۵۷ کشته و استان کرمانشاه با ۳۰ کشته بالاترین رقم قربانیان را در این سرکوب داشتند.
علاوه بر این، دست‌کم شش هزار مرگ با «منشا نامعلوم» در آبان ماه ۹۸ ثبت شده است.
ناظران می‌گویند آمار بالای کشتار این اعتراضات پس از سخنرانی علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در روز ۲۶ آبان و فرمانش برای سرکوب خشن و شدید تجمعات اتفاق افتاد.
او معترضان را اشرار، ضد انقلاب و دشمن خواند و از تصمیم «شورای عالی هماهنگی اقتصادی قوای سه‌گانه» برای افزایش قیمت بنزین حمایت کرد.
به دنبال صدور فرمان کشتار از سوی خامنه‌ای، در دومین روز از آغاز اعتراضات سراسری اینترنت شهرهای ایران به مدت یک هفته قطع شد و سرکوب شدت گرفت.
به گفته تحلیل‌گران، این اعتراضات برای جمهوری اسلامی اتفاقی غافلگیر کننده و جدید بود و نوع مواجهه نیروهای سرکوب‌گر با معترضان هم به شکلی بود که گویی با یک دشمن خارجی مواجه هستند.
سازمان عفو بین‌الملل همان زمان در گزارشی نوشت حکومت ایران به شکلی عامدانه و مرگ‌بار از سلاح گرم استفاده کرده و به‌طور نامتناسبی به زور متوسل شده است.
نهادهای حقوق بشری هم در گزارش‌هایی تاکید کردند بسیاری از گلوله‌ها به سر و صورت معترضان شلیک شده است.
کمیسریای عالی حقوق بشر سازمان ملل دو هفته بعد از این اعتراضات با راستی‌آزمایی تصاویر تایید کرد نیروهای امنیتی از روی بام ساختمان‌ها و سوار بر بالگرد به معترضان در حال فرار از پشت سر، مستقیم به صورت یا به اعضای حیاتی آنان تیراندازی کردهاند.
بر اساس گزارش نهادها و سازمان‌های حقوق بشری، در جریان این اعتراضات دست‌کم هشت هزار و ۶۰۰ نفر در استان‌های مختلف بازداشت و بسیاری از آنان پس از مدت کوتاهی با قرار وثیقه آزاد شدند.
با این حال جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران شهریور سال ۹۹ برخورد «به شدت خشن» نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی علیه معترضان را بی‌سابقه و حیرت‌آور خواند و از شکنجه بازداشت‌شده‌ها خبر داد.
سازمان عفو بین‌الملل در گزارش دیگری «اعدام نمایشی، شوک الکتریکی و القای حس خفگی با آب» را از روش‌های شکنجه جمهوری اسلامی برای گرفتن اعتراف اجباری از معترضان بازداشت‌شده اعلام کرد.
در جریان دادرسی‌های ناعادلانه، برخی از بازداشت‌شدگان بدون دسترسی به وکیل انتخابی به حبس‌های طولانی‌مدت هفت و هشت ساله محکوم شدند.
شمار دیگری از معترضان نیز در پرونده‌های مختلف و بدون وجود ادله و شواهدی که حتی از سوی مراجع قضایی جمهوری اسلامی معتبر باشند به اعدام محکوم شدند اما این احکام در دادگاه‌های تجدیدنظر شکسته و لغو شدند.
پرونده‌های باز آبان
با گذشت چهار سال، پرونده برخی از متهمان باز است و تعدادی از خانواده‌های کشته‌شدگان مانند پویا بختیاری به دلیل دادخواهی تحت فشار قرار گرفتند و زندانی شدند.
حدود دو هفته پیش برخی منابع خبر دادند منوچهر بختیاری، پدر پویا، در پرونده‌ای جدید به شش ماه حبس محکوم شده است.
اتهام منوچهر بختیاری در پرونده‌ای که طی دوران زندان برایش تشکیل شده، «توهین» به علی خامنه‌ای است.
او پس از بارها اعتراض به قتل پسرش و تاکید بر پیگیری مجازات آمران و عاملان آن، در اردیبهشت ۱۴۰۰ بازداشت و به سه سال و نیم زندان محکوم شد.
علاوه بر منوچهر بختیاری، ناهید شیرپیشه، همسر سابق او و مادر پویا، شهریور سال گذشته از سوی شعبه یک دادگاه انقلاب کرج به پنج سال حبس محکوم شد.
سایر اعضای خانواده پویا بختیاری نیز طی چهار سال گذشته با فشار، برخوردهای امنیتی، احضار و بازداشت از سوی حکومت مواجه شده‌اند.
پویا بختیاری، شهروندی ۲۷ ساله بود که روز ۲۵ آبان ۹۸ در جریان اعتراضات سراسری با شلیک مستقیم نیروهای امنیتی به سرش در مهر‌شهر کرج کشته شد.
یکی از پرونده‌های باز آبان ۹۸ مربوط به عباس دریس، زندانی سیاسی محکوم به اعدام در زندان ماهشهر است که اخیرا حکم اعدامش شکست.
دادگاه انقلاب در مهر ماه گذشته او را به اتهام تیراندازی و کشتن یک مامور نیروی انتظامی به «محاربه» محکوم و علیه او حکم اعدام صادر کرد.
در اعتراضات آبان ۹۸، ماهشهر و شهرک‌های حاشیه‌ای آن از کانون‌های اعتراضات بود و گزارش‌های مختلفی درباره به رگبار بستن معترضان در نیزارهای آن منتشر شد.
در اعتراضات ماهشهر، معترضانی که جاده منتهی به پتروشیمی این شهر را بسته بودند، پس از حمله نیروهای امنیتی به نیزارهای اطراف پناه بردند. نیروهای امنیتی معترضان را به گلوله بستند و در نتیجه این گلوله‌باران نیزار آتش گرفت و عده زیادی کشته شدند.
روزنامه نیویورک‌تایمز دهم آذر ماه ۹۸ گزارش داد که در جریان اعتراضات سراسری آبان، حدود ۱۰۰ نفر از معترضان پناه گرفته در نیزارهای ماهشهر کشته شدند.
پس از آن و با افزایش گزارش‌ها در این باره، محسن بیرانوند، فرماندار و رضا پاپی، فرمانده انتظامی ماهشهر در مصاحبه با تلویزیون جمهوری اسلامی کشتار معترضان در نیزارهای این شهر را تایید کردند.
با این حال مقام‌های جمهوری اسلامی آماری از شمار کشته‌شدگان ارائه ندادند.
با گذشت چهار سال از این کشتار، شهروندان در ایران همچنان یاد این سرکوب خونین و کشته‌شدگان آن را زنده نگه داشته‌اند و گزارش‌ها و تصاویری از حضور بر مزار قربانیان جمهوری اسلامی در آن سال منتشر می‌کنند.
بسیاری از مردم معترض جمله «آبان ادامه دارد» را به یکی از مشهورترین شعارهای اعتراضی برای دادخواهی تبدیل کردهاند.