جایزه ساخاروف برای مهسا امینی و خیزش زنان ایران؛ واکنش خانواده مهسا و مقام‌های اروپا
پس از آن که جایزه ساخاروف اتحادیه اروپا روز پنجشنبه ۲۷ مهر به مهسا ژینا امینی و خیزش «زن، زندگی، آزادی» تعلق گرفت، جوزپ بورل، مسول سیاست خارجی این اتحادیه، این اتفاق را نشانگر «حمایت کامل» اتحادیه اروپا از حقوق بشر و آزادی‌های اساسی در ایران خواند.
بورل روز پنجشنبه درباره اهدای جایزه ساخاروف به مهسا ژینا امینی و خیزش «زن زندگی آزادی» نوشت: «همه ما تحت تاثیر شجاعت فوق العاده زنان و مردان در ایران پس از مرگ مهسا امینی قرار گرفته‌ایم».
آنالنا بربوک وزیر خارجه آلمان هم در حساب خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «رژیم ایران می‌خواست و می‌خواهد زنانی مانند ژینا مهسا امینی و (جنبش) زن، زندگی، آزادی را ساکت کند اما برعکس آن حاصل شد.»
هانا نیومن، نماینده آلمان در پارلمان اروپا گفت: «اهدای جایزه ساخاروف، نشانه همبستگی اتحادیه اروپا با مردم ایران است.»
در ایران، مژگان افتخاری، مادر ژینا، در واکنشی به این جایزه نوشت: «ژینا گیان، دختر شیرینم از خواب برخیز تا ببینی نامت امروز در سراسر جهان طنین‌انداز شده ... امروز خانواده‌ای به بزرگی همه مردم دنیا داری.»
مادر ژینا همراه با این متن، تصویری از دخترش را در استوری اینستاگرام خود منتشر کرد.
امجد امینی، پدر مهساژینا اهدای این جایزه را نشانه توجه جامعه جهانی به مظلومیت ژینا و هم‌نسلانش خواند و در اینستاگرام نوشت: «ژینا دختر ما نمرده است. ما با او زندگی می‌کنیم. خوشحالیم که نام او به نماد آزادی‌خواهی و برابری‌طلبی در جهان تبدیل شد.»
صبح روز پنجشنبه، روبرتا متسولا، رییس پارلمان اروپا با اعلام برنده جایزه امسال ساخاروف گفت «قتل وحشیانه» مهسا امینی سه روز پس از دستگیری به دست گشت ارشاد «نقطه عطفی تاریخی را رقم زد».
به گفته متسولا، جان باختن مهسا امینی، جنبشی به رهبری زنان ایران را کلید زد که «تاریخ‌ساز شد و شعار "زن، زندگی، آزادی" به شعاری برای همه کسانی تبدیل شده است که از برابری، کرامت و آزادی در ایران دفاع می‌کنند.»
مهسا امینی، ۲۲ ساله، جوان کُرد ایرانی بود که سال گذشته قربانی سیاست اعمال حجاب اجباری از سوی جمهوری اسلامی و نیروهای گشت ارشاد آن شد و به دنبال آن، خیزش «زن، زندگی، آزادی» در سراسر ایران به راه افتاد.
جایزه ساخاروف که به نام آندری ساخاروف، فیزیکدان اهل شوروی سابق و از مخالفان این حکومت در سال ١٩٨٨ تاسیس شد، به افراد یا گروه‌هایی اهدا می‌شود که از حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین انسان حمایت و دفاع می‌کنند.
این جایزه نشانه بالاترین احترام اتحادیه اروپا به کنشگران حقوق بشر و آزادی اندیشه است.
پیش از این در گزارش‌ها آمده بود بخت اعلام نام مهسا امینی و جنبش زنان ایرانی به عنوان برنده جایزه امسال ساخاروف بیشتر از دیگر نامزدهاست. به نوشته خبرگزاری فرانسه، این گزینه مورد حمایت سه گروه اصلی سیاسی پارلمان اروپا بود.
دو فعال حقوق بشر در نیکاراگوئه و سه زن از لهستان، السالوادور و آمریکا که در مبارزه برای رسیدن به حق «سقط جنین رایگان، ایمن و قانونی» فعال هستند، دیگر نامزدهای جایزه امسال ساخاروف بودند.
نام ایلان ماسک، کارآفرین آمریکایی که در فهرست اولیه نامزدها بود، در فهرست نهایی نامزدها حذف شد. او برای «محکوم کردن عملکرد مدیریت قبلی توییتر که برای آزادی بیان کاربران مضر بود» نامزد جایزه ساخاروف شده بود.
این جایزه در سال ۱۳۹۱ به نسرین ستوده، فعال حقوق بشر ایرانی و جعفر پناهی، فیلمساز منتقد اهدا شده بود.
اهدای جایزه ساخاروف به مهسا امینی و خیزش «زن، زندگی، آزادی» در حالی است که جایزه صلح نوبل امسال به نرگس محمدی، فعال حقوق بشر زندانی تعلق گرفت.
او دومین ایرانی برنده این جایزه پس از شیرین عبادی است که در سال ۲۰۰۳ نوبل صلح را از آن خود کرد.
در سال ۱۳۹۷، انجمن فیزیک آمریکا جایزه سالانه ساخاروف خود را به نرگس محمدی اعطا کرده بود.
مراسم رسمی اهدای جایزه ساخاروف که ۵۰ هزار یورو ارزش دارد روز ۱۳ دسامبر برگزار خواهد شد.