موج جدید مهاجرت جامعه پزشکی، از فارغ‌التحصیل گرفته تا استاد باسابقه
روزنامه هم‌میهن در گزارشی به موج جدید مهاجرت پزشکان از ایران پرداخت و نوشت که بعد از هشدارهای پی‌درپی درباره ترک ایران از سوی پرستاران، ماماها، داروسازان و پزشکان متخصص، مهاجرتها به استادان دانشگاه و مدیران این حوزه در سطوح مختلف رسیده است.
بر اساس این گزارش که روز سه‌شنبه چهارم مهر منتشر شد، مدیرکل سلامت وزارت بهداشت، مدیر گروه اپیدمیولوژی، مدیر مرکز کارآزمایی بالینی و مدیر مرکز تحقیق اعتیاد در برخی دانشگاه‌های علوم پزشکی در میان مهاجران جدید هستند.
اخراج و خانه‌نشینی اجباری استادان زمینه‌ساز مهاجرت
حمید سوری، رییس پیشین کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید-۱۹ و عضو پیشین هیات علمی گروه اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی بهشتی از جمله کسانی است که به تازگی و پس از تحمل ماه‌ها «خانه‌نشینی اجباری»، به فهرست مهاجران اضافه شده است.
او درباره «خانه‌نشینی معادل با مرگ» و در نهایت مهاجرتش که از آن با عنوان «رانده شدن» یاد می‌کند، گفته است دولت بهانه‌های عجیبی برای حذف استادان منتقد از دانشگاه دارد.
به گفته سوری، دولتی‌ها در پاسخ به سوالش برای بازنشستگی اجباری گفته‌اند سعی می‌کنند افراد باسابقه را که حقوق بیشتری می‌گیرند، بازنشسته یا بازخرید کنند تا در هزینه‌های دانشگاه صرفه‌جویی به وجود بیاید.
پیش‌تر سعید معیدفر، رییس انجمن جامعه‌شناسی ایران از قرار گرفتن ایران در آستانه یک «موج بسیار شدید مهاجرتی» خبر داده و گفته بود ناامیدی «وحشتناکی» سراسر جامعه به ویژه جوانان و نخبگان را فرا گرفته است.
او بالا بودن درصدهای «تمایل به مهاجرت» را در نظرسنجی‌ها، نشان دهنده «یک مشکل بسیار جدی در ساختار اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشور» خوانده بود.
با وجود این هشدارها، شمار زیادی از استادان باسابقه دانشگاهی از جمله در زمینه علوم پزشکی در ماه‌های گذشته به دلیل مواضع انتقادی یا حمایت از معترضان برکنار و با وجود سوابق علمی قابل توجهشان با بازنشستگی اجباری مواجه شدند.
میانگین سنی نخبه‌های مهاجر افزایش یافته
پیش از این سعید سمنانیان، رییس سابق دانشگاه تربیت مدرس هم تشدید موج مهاجرت استادهای دانشگاه را تایید کرده و گفته بود تنها در یک دانشکده دانشگاه تهران، از ۷۰ استاد حدود ۳۰ نفر مهاجرت کرده‌اند و برخی دیگر هم درصدد مهاجرت هستند.
جامعه پزشکی اما با آمار مهاجرت بزرگ‌تری در سطح متخصصان و فارغ‌التحصیلان مواجه است به‌طوری که به گفته رضا لاری‌پور، سخنگوی سازمان نظام پزشکی، این اعداد نسبت به سال‌های قبل از کرونا «تقریبا دو برابر» شده‌اند.
به گفته لاری‌پور، این مهاجرتها امروز فقط به پزشک، پرستار، دندان‌پزشک و داروساز منحصر نیستند و حتی ماما، پیراپزشک، فیزیوتراپ، بینایی‌سنج و ... هم مهاجرت می‌کنند.
او که پیش از این میانگین سنی مهاجران را زیر ۳۵ سال خوانده و گفته بود فارغ‌التحصیلان «بلافاصله اقدامات مهاجرتی را شروع می‌کنند»، در گفت‌وگو با هم‌میهن تاکید کرد اکنون این میانگین «افزایش» پیدا کرده است.
بر همین اساس، امروزه بسیاری از پزشکان که زمانی در ایران ثبات کاری داشتند، به دلیل اختلال‌های به وجود آمده، به سمت کشورهای دیگر کشیده شده‌اند.
در جامعه جوان هم این آمار کماکان بسیار بالاست:
چندی پیش پایگاه خبری رکنا ویدیویی از دورهمی رتبه‌های برتر کنکور ۱۴۰۲ منتشر کرد که بسیاری از آنان می‌گفتند قصد دارند از ایران مهاجرت کنند و در این زمینه از سوی خانواده هم تشویق شده‌اند.
نبود فرصت پیشرفت شغلی یا امکان راه‌اندازی کسب‌وکاری مرتبط با رشته تحصیلی، فقدان آزادی اجتماعی و امکانات رفاهی و وضعیت اقتصادی نامناسب کشور از جمله دلایلی بودند که مصاحبه‌شونده‌ها در مورد تصمیم خود برای مهاجرت ذکر کردند.
روزنامه هم‌میهن نیز همان زمان در گزارشی از مهاجرت ۱۱۴ رتبه برتر رشته ریاضی و فیزیک کنکور سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۵ خبر داد و در عین حال یادآور شد «همه ۱۰ رتبه برتر سال‌های ۸۷ و ۸۸» این رشته از ایران رفته‌اند.
داده‌های این گزارش نشان می‌داد به‌طور متوسط ۷۸ درصد نخبگان، دیگر به کشور بازنگشته‌اند و از سوی دیگر، آمریکا، کانادا و سوئیس از جمله کشورهایی بودند که دانشجویان به‌عنوان مقاصدشان انتخاب کرده‌اند.
زمستان سال گذشته بهرام صلواتی، مدیر رصدخانه مهاجرت اعلام کرد که ایران در تراز ۵۰ هزار دانشجوی مهاجر قرار گرفته است و اکنون وارد تراز بالاتر از ۶۶ هزار نفر دانشجوی مهاجر است.
به گفته او، این عدد نشان می‌دهند ایران با سرعت پدیده «افزایش جمعیت دانشجویی خارج از کشور» را تجربه می‌کند اما آمار به روز و دقیقی در این زمینه وجود ندارد.
داده‌های پیمایش رصدخانه ملی مهاجرت در سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد ایران در رده هفدهمین کشور فرستنده دانشجو به دنیا قرار دارد.
همچنین برآوردها نشان می‌دهد حدود یک‌دهم جمعیت کشور برابر با ۸/۵ میلیون ایرانی هم‌اکنون به‌عنوان مهاجر در خارج از ایران زندگی کنند.