هشدار انجمن‌های سلامت روان به قوه قضاییه؛ سوءاستفاده از روان‌پزشکی، تاریخی تاسف‌بار دارد
چهار انجمن روان‌شناسی و روان‌پزشکی ایران در نامه‌ای به رییس قوه قضاییه نسبت به احکامی که برای چند بازیگر مانند آزاده صمدی، افسانه بایگان و لیلا بلوکات به دلیل عدم رعایت حجاب اجباری صادر شده، واکنش نشان دادند. آن‌ها احکام صادره را «سوءاستفاده از روان‌پزشکی و روان‌شناسی» خواندند.
روسای انجمن‌های روان‌پزشکان، روان‌درمانی، روان‌شناسی و روان‌تنی در نامه خود به غلامحسین محسنی اژه‌ای، حبس طولانی مخالفان کمونیسم در بیمارستان‌های روانی شوروی و برچسب زدن بر برده‌های نافرمان با تشخیص روان‌پزشکی در آمریکا را دو نمونه از سوءاستفاده از علم روان‌پزشکی برشمردند.
آن‌ها با تاکید بر اینکه سوءاستفاده از روان‌پزشکی و روان‌شناسی «تاریخی طولانی و تاسف‌بار» دارد، گفتند که به‌کارگیری تشخیص روان‌پزشکی برای «تنبیه افراد» در زمره این سوءاستفاده‌هاست و پیامدهای جبران‌ناپذیری نیز به دنبال خواهد داشت.
به گفته این چهار انجمن، «نقض کرامت انسان‌های هدف تحقیر»، «آسیب دیدن جایگاه اجتماعی افراد بسیاری که مبتلا به مشکلات سلامت روان هستند»، «دشوارتر شدن ارائه خدمات سلامت روان به نیازمندان» و «خدشه‌دار شدن وجهه روان‌پزشکی و روان‌شناسی ایران در جهان» از پیامدهای صدور چنین احکامی هستند.
آنان تاکید کردند آنچه در متن حکم زنان بازیگر به‌عنوان تشخیص یک «بیماری روحی و شخصیت ضد خانواده» آمده، عنوانی «غیر‌علمی و غریب» و «به کارگیری آن برای اهل فن ناباورانه است».
به گفته این چهار انجمن، تشخیص اختلالات روانی «در صلاحیت روان‌پزشک است نه قاضی»؛ همان‌گونه که تشخیص سایر بیماری‌ها در صلاحیت پزشکان است نه قضات.
در بخشی دیگر از این نامه آمده است: «ارجاع افراد به مراکز روان‌شناسی و مشاوره جهت اعمال تغییر در سبک زندگی و انتخاب‌های فردی آن‌ها متعارض با اصل خودمختاری به عنوان یکی از اصول اخلاقی این حرفه است.»
پیش از این نامه، روزنامه شرق نیز به نقل از سامان توکلی، روان‌پزشک نوشته بود که صدور حکم «مراجعه به مراکز روان‌شناسی برای درمان بیماری شخصیت ضداجتماعی» برای زنان بازیگر به‌طور جدی باعث نگرانی او و بسیاری از همکاران روان‌پزشک و روان‌شناس شده است.
توکلی در این گفت‌وگو اضافه کرد: «استفاده از برچسب‌های روان‌پزشکی و روان‌شناسی برای رفتار معترضان و منتقدان سیاسی و اجتماعی یا افرادی که سبک‌های زندگی متفاوت با الگوی مورد قبول شیوه‌های حکمرانی دارند، به سلامت روان افراد و جامعه آسیب خواهد زد.»
در هفته‌های گذشته برخوردهای تهدیدآمیز وزارت ارشاد، قوه قضاییه و نهادهای امنیتی با سینماگران معترض به حجاب اجباری شدت گرفته است به‌طوری که در روزهای اخیر حکم سنگین حبس و محرومیت کاری و فعالیت اجتماعی برای افسانه بایگان، بازیگر سینما و تلویزیون به دلیل استفاده از کلاه به‌جای روسری صادر شد.
مهدی کوهیان، حقوقدان و عضو کمیته پیگیری وضعیت هنرمندان بازداشت شده روز چهارشنبه ۲۸ تیر اعلام کرد که این بازیگر به «دو سال حبس تعزیری» محکوم شده که به مدت پنج سال در حالت تعلیق است.
او همچنین به «مراجعه هفتگی به مرکز روان‌شناسی و دریافت گواهی سلامت به دلیل بیماری روحی شخصیت ضد خانواده، دو سال ممنوعیت خروج از کشور، ممنوعیت استفاده از فضای مجازی به مدت دو سال» و برخی مجازات‌های تکمیلی دیگر محکوم شده است.
این حقوقدان در توییتر خود نوشت: «به گمانم شعبه ۱۰۸۸ دادگاه کیفری دو، هر روز با دیروز خودش در استفاده از ادبیات شنیع و شوکه‌کننده مسابقه می‌دهد. در رای محکومیت صادره برای خانم بایگان، علاوه بر توهین، افترا و تحقیر ایشان، به مسوولان فرهنگی، سینمایی و تلویزیون و به شکل تلویحی به خانه سینما، توهین مستقیم کرده است.»
در روزهای گذشته برای دست‌کم دو بازیگر دیگر یعنی آزاده صمدی و لیلا بلوکات نیز به دلیل استفاده از «کلاه» و «بی‌حجابی» احکامی مشابه صادر شده بود.
با وجود تداوم این برخوردهای تهدیدآمیز موضع اصناف و خانه سینما نیز رادیکال‌تر شده و برخلاف گذشته درباره تبعات تداوم این برخوردها هشدار می‌دهند.
به تازگی دو صنف سینمایی با انتشار بیانیه‌ای مشترک، حکم صادر شده در قوه قضاییه جمهوری اسلامی برای آزاده صمدی را محکوم کردند و آن را «توهین به شعور تمام اهالی سینما» خواندند.
کانون کارگردانان و اتحادیه تهیه‌کنندگان سینمای ایران خطاب به قوه قضاییه، حضور اجباری آزاده صمدی در کلاس‌های روان‌شناسی را توهین خوانده و خواستار عذرخواهی به دلیل صدور این «حکم عجیب» شدند.