سفر امیرعبداللهیان به روسیه؛ گفت‌وگو درباره برجام و تاکید بر همکاری دفاعی تهران و مسکو
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی پس از ورود به مسکو، درباره گزارش وال استریت ژورنال مبنی بر همکاری دفاعی دو کشور و مبادله تجهیزات سایبری و نرم‌افزارهای جاسوسی با پهپاد، اظهار‌نظر و این همکاری را تایید کرد. او برجام را هم از موضوعات گفتوگوهای طرفین اعلام کرد.
امیرعبداللهیان شامگاه سه‌شنبه هشتم فروردین وارد مسکو شد و صبح امروز (چهارشنبه نهم فروردین) با سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه دیدار و درباره موضوعاتی مانند برجام، گفت‌وگو کرد.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ظهر روز چهارشنبه در نشست خبری مشترک با سرگئی لاوروف، همتای روس خود، به تشریح جزییات دیدارش با این مقام دولت روسیه پرداخت و گفت: «آخرین وضعیت توافق صورت گرفته برای امضای معاهده همکاری‌های راهبردی و بلندمدت بین دو کشور را بررسی کردیم و با توجه به قرار گرفتن در مرحله مذاکرات پایانی، امیدوارم در آینده نزدیک میزبان همکارم آقای لاوروف در تهران باشم تا بتوانیم سند نهایی شده را به امضا برسانیم.»
او با اشاره به بررسی آخرین وضعیت همکاری‌های اقتصادی، تجاری و ...، مساله حمل و نقل و ترانزیت با تمرکز بر «فعال‌سازی کریدور شمال-جنوب» را از موضوعات اساسی خواند که در دستور کار این نشست دو جانبه قرار داشت.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی همچنین «تسهیل تردد اتباع دو کشور از جمله فعالان اقتصادی و تردد آسان رانندگان ترانزیت» را یکی دیگر از محورهای گفت‌وگوی خود با همتای روس خود برشمرد و گفت برخی موانع در این زمینه وجود داشت که هر دو طرف در خصوص رفع آن‌ها اتفاق نظر داشتند.
امیرعبداللهیان همچنین گفت جمهوری اسلامی ۴۹ سند را برای عضویت در اجلاس سران شانگهای در مجلس به تصویب رسانده است.
پیش از این کنفرانس خبری و صبح امروز لاوروف در دیدار با امیرعبداللهیان اظهار امیدواری کرد مذاکرات دو طرف «ثمربخش» باشد و گفت: «روابط و تبادل دوجانبه در زمینه‌های سیاسی، تجاری، سرمایه‌گذاری، اقتصادی و اجرای پروژه‌های کلیدی افزایش پیدا کرده است.»
او همچنین خواستار روابط نزدیک‌تر مسکو و تهران به خصوص در بخش‌های صنعتی و نظامی شد.
امیرعبداللهیان شامگاه سه‌شنبه و پس از ورود به روسیه در جمع خبرنگاران حاضر شد و با بیان این که «دریچه مذاکرات در مورد برجام همچنان باز است» گفت که «بازگشت طرف‌ها به تعهداتشان» یکی از محورهای گفت‌وگو با لاوروف خواهد بود.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی همچنین مدعی شد روسیه نقش مهمی در دور جدید «گفتوگوهای ایران و ۱+۴ که ماه‌ها در وین به طول انجامید» داشته است: «همکاران ما در روسیه همچنان به تلاش خود برای بازگشت همه طرف‌ها به گفت‌وگوها ادامه می‌دهند.»
این در حالی است که امیرعبداللهیان روز سه‌شنبه در گفت‌وگو با الجزیره از ارائه طرحی به مجلس به منظور «تعیین سقف برای مذاکرات هسته‌ای» خبر داده و گفته بود: «درهای گفت‌وگو همواره باز نمی‌ماند.»
امیرعبداللهیان همچنین ارزیابی از مناسبات تهران و مسکو را در یک سال و نیم گذشته «مثبت» دانست و گفت حجم تبادل تجاری در این مدت به «بیش از ۳/۵ برابر» افزایش یافته است.
بنا بر ادعای وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، دو طرف در «تمام بخش‌های همکاری از پیشرفت مناسبات در راستای منافع دو ملت و دو کشور ابراز رضایت دارند».
قرار است او و لاوروف در این دیدار هم بر «بحران‌های موجود در منطقه» متمرکز شوند.
امیرعبداللهیان همچنین به گزارش وال استریت ژورنال درباره همکاری سایبری میان تهران و مسکو واکنش نشان داد و گفت: «طبعا همکاری‌های دفاعی یکی از موضوعات در دستور کار مشترک تهران و مسکو است و همکاری‌های ما علیه هیچ طرفی نخواهد بود.»
روزنامه وال‌استریت ژورنال به نقل از منابع مطلع از همکاری سایبری میان تهران و مسکو خبر داد و اعلام کرد روسیه به جمهوری اسلامی نرم‌افزارهای پیشرفته در زمینه جاسوسی و نظارت دیجیتال ارائه می‌کند و تهران در پی عمیق‌تر کردن این همکاری است.
وال استریت ژورنال روز هفتم فروردین ماه گزارش داد روسیه از زمان آغاز جنگ در اوکراین قابلیت‌های ارتباطی-تشخیصی و همچنین دستگاه‌های شنود، دستگاه‌های عکاسی پیشرفته و دروغ‌یاب در اختیار جمهوری اسلامی قرار داده است.
به گفته این منابع مطلع، مسکو احتمالا پیش‌تر نرم‌افزارهای پیشرفته‌تری را با ایران به اشتراک گذاشته که به جمهوری اسلامی اجازه می‌دهد تلفن‌ها و سیستم‌های کامپیوتری منتقدان و مخالفان خود را هک کند.
بر اساس این گزارش، روسیه و ایران هر دو دارای قابلیت‌های سایبری پیچیده‌اند و مدت‌هاست با یکدیگر همکاری سایبری دارند به طوری که دو سال پیش توافق‌نامه‌ای را برای همکاری سایبری امضا کردند که به گفته تحلیل‌گران، بیشتر بر شبکه‌های دفاع سایبری متمرکز است.
منابع وال استریت ژورنال تاکید کردند مسکو برای مدت‌ها در مورد فروش قابلیت‌های تهاجمی دیجیتال به جمهوری اسلامی تردید داشت چون می‌ترسید این قابلیت‌ها بعدا در اختیار دیگران قرار بگیرد.
جمهوری اسلامی علاوه بر این قابلیت‌های سایبری، خواهان ده‌ها هلی‌کوپتر تهاجمی، جت جنگنده پیشرفته روسیه و همچنین کمک مسکو به برنامه موشک‌های دوربرد نیز شده است.
تهران این درخواست‌ها را در قبال ارائه پهپادها، موشک‌های کوتاه‌برد و دیگر تجهیزات جنگی به روسیه مطرح کرده است.
به گزارش وال‌استریت ژورنال، منابع مطلع اعلام کرده‌اند مقام‌های روسیه به این نتیجه رسیده‌اند که منافع پیشبرد رابطه نظامی با جمهوری اسلامی از جنبه‌های منفی این روابط بیشتر است.
جمهوری اسلامی در جریان خیزش سراسری مردمی شش ماه گذشته، از سانسور اینترنت و محدودیت گسترده در دسترسی به آن به عنوان ابزاری برای سرکوب این خیزش استفاده کرده است.
حکومت ایران از این طریق در پی عدم مخابره تصاویر کشتار مردم و همچنین سرکوب معترضان در خیابان‌ها بوده و از ابزارهای دیجیتال نیز برای ردیابی و دستگیری معترضان استفاده کرده است.
ارائه خدمت فیلترینگ به «آرین تل»
بر اساس اسناد منتشر شده از سوی «سیتیزن لب»، مرکز تحقیقاتی مستقر در دانشگاه تورنتو کانادا، شرکت روسی «پروتل» ارائه نرم‌افزارهای فیلترینگ به یک اپراتور تلفن همراه ایرانی به‌نام «آرین تل» را آغاز کرده است.
به گفته سیتیزن لب، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این نرم‌افزارها مقام‌های جمهوری اسلامی را قادر می‌سازد تا مستقیما بر تمام ارتباطات تلفن همراه ایرانیان «از جمله آن‌هایی که رژیم را به چالش می‌کشند» نظارت، آن‌ها را رهگیری یا مختل کند.
همکاری‌های نظامی ایران با روسیه از طریق ارسال پهپاد به مسکو از یک سال پیش فاش شده اما به تازگی و در حالی که همچنان جمهوری اسلامی مدعی نقش نداشتن در جنگ اوکراین است، بریتانیا اعلام کرد روسیه استفاده از پهپادهای ساخت ایران را در تهاجم خود علیه اوکراین افزایش داده است.