زمزمه عادی‌سازی روابط ترکیه با سوریه؛ حمله به کُردها مقدمه از سر گرفتن روابط؟
بنا بر گزارش‌ها، زمزمه‌هایی از تلاش‌ها برای عادی‌سازی روابط ترکیه با دولت بشار اسد در سوریه شنیده می‌شود.
در میانه انتشار چنین گزارش‌هایی اما ارتش ترکیه اخیرا به روستاهای ریف شمالی در استان الرقه سوریه حمله توپخانه‌ای کرد که این حمله کشته و زخمی شدن چندین سرباز سوری را در پی داشت.
منابع سوری همچنین از اعزام نیرو و تجهیزات از ترکیه به خاک سوریه خبر می‌دهند.
آنکارا اما بر حمایت از راه‌حل سیاسی برای حل بحران سوریه تأکید کرده است.
مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای لتونیایی خود در آنکارا، بر سازش برای دست‌یابی به ثبات و صلح دائمی در سوریه تأکید کرد.
آواز کوبیدن ترکیه بر طبل تعامل با دولت بشار اسد در سوریه روز‌به‌روز بلندتر می‌شود؛ حرکتی حساب شده پیش از انتخابات ترکیه در ژوئن ۲۰۲۳ که به نظر می‌رسد قرار است باز هم آرمان کُردها را برای خودمختاری تضعیف کند و حرکتی به کام روسیه باشد که خواستار ایجاد شکاف بین ترکیه و «دشمنان غربی» این کشور است.
مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه، هفته پیش اعلام کرد در اکتبر ۲۰۲۱ و در بلگراد، پایتخت صربستان، دیدار کوتاهی با فیصل مقداد، همتای سوری خود داشته است.
زمزمه‌های نزدیک‌تر شدن دو دولت ترکیه و سوریه از پیش آغاز شده بود و به نقل از یک دیپلمات ارشد ترک، ارتباطات میان مقام‌های اطلاعاتی دو کشور هم از سر گرفته شده است.
حزب مخالف جمهوری‌خواه خلق ترکیه که مدت‌هاست خواستار برقراری روابط صلح‌آمیز با اسد بوده است نیز پیشتر حمایت خود را از چنین تصمیمی اعلام کرده بود.
حال سوال این است که آیا آنکارا آماده است مخالفان حکومت سوریه که آن‌ها را زیر پر و بال حمایت خود گرفته بود، فدای صلح با دولت اسد کند؟ همان بشار اسدی که دولت ترکیه و مخالفان سوری اسد، هر دو، خواهان براندازی او بودند؟
به دنبال این خبرها و گمانه‌زنی‌ها، نگرانی از برقرار شدن دوباره روابط ترکیه با دولت اسد، صدها سوری در مناطق اشغال شده ترکیه در شمال سوریه را بر آن داشت تا دست به اعتراض بزنند. دو تن از معترضان به دلیل سوزاندن پرچم ترکیه بازداشت شدند. تصاویر سوزاندن پرچم در فضای مجازی دست‌به‌دست و موجب وحشت شدیدی در میان میلیون‌ها مهاجر سوری در ترکیه شد که همین حالا هم تحت فشار قرار دارند.
چاووش‌اوغلو در واکنش به این وقایع تأکید کرد دولت ترکیه خواستار سازش با دولت اسد شده است نه صلح با این دولت.
منابع ترک اما به المانتیور گفته بودند تلاش آنکارا برای تعامل با دمشق با تب‌وتابی تازه و حمایت مسکو از سر گرفته شده است. بنا بر ادعای یکی از این منابع، ایران، روسیه، قطر و امارات متحده عربی، همه نقشی در گفت‌وگوهای مربوط به این تعامل ایفا می‌کنند.
تلاش آنکارا برای نزدیک شدن به دمشق از زوایای گوناگون بسیار جالب توجه است که یکی از آن‌ها، تلاش رجب طیب اردوغان برای ماندن در مستند ریاست جمهوری است.
انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی ترکیه ۱۸ ژوئن ۲۰۲۳ برگزار می‌شود؛ اقتصاد ترکیه رو به سقوط است، احساسات مهاجرستیزانه سر به فلک کشیده و گزارش‌ها از حملات به سوری‌ها هم رو به افزایش است. حزب مخالف در ترکیه نیز هشدار داده به محض سر کار آمدن، سوری‌ها را به کشورشان می‌فرستد. پس عادی‌سازی تعامل با سوریه یک «باید» است و نوایی نیست که به گوش رأی‌دهندگان ترک آشنا نباشد.
این همچنین فرصتی برای اردوغان است که با توسل به حربه حزب مخالف، پیروزی را از آن‌ها برباید.
بنا بر نظر برخی کارشناسان، اگرچه اظهارات بعضی اعضای ارتش ملی سوریه تحت حمایت ترکیه یا همان ارتش آزاد سوریه نشان می‌دهد به اعتمادشان به پشتگرمی آنکارا خللی وارد نیست، اما این اعتماد بی‌جاست چون به اردوغان اعتمادی نیست.
او همیشه می‌تواند از مواضعی که اتخاذ کرده برگردد و این را بارها در عمل نشان داده است. آشکارترین این اعمال در اقدام او در سال ۲۰۱۶ و در رها کردن شهر حلب برای سقوط و افتادن آن در دست رژیم بشار اسد هویدا شد. تصمیمی که تحت فشار روسیه گرفته شد و در حقیقت دست شستن ترکیه از براندازی اسد را نشان داد.
ترکیه با این اقدام هدف نیروهای نیابتی مخالف را هم متوجه کُردهای سوریه کرد.
یک فعال مخالف دولت سوریه معتقد است: «اینکه برخی سوری‌ها فکر می‌کنند دولت ترکیه با دولت سوریه دست دوستی نخواهد داد ناشی از عجز و درماندگی آن‌هاست.»
نقش روسیه هم در این میان پررنگ است. روسیه مدتی است برای نزدیک کردن ترکیه و سوریه به یکدیگر کوشیده است.
به گفته یک فعال سیاسی، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، حالا می‌خواهد روابط ترکیه و سوریه به سطح سیاسی ارتقا پیدا کند تا در برابر ایالات متحده و متحدان کُرد سوری این کشور بایستد.
شمال شرق سوریه در دست آمریکا و متحدان کُرد آن است که به منابع نفتی و آب آن منطقه هم دسترسی دارند.
به گفته یک صاحب‌نظر در این زمینه، برخی دیگر از کشورها مثل امارات متحده عربی که روابطشان با دولت اسد را بهبود بخشیده بودند تا موضع او را در برابر ترکیه و ایران تقویت کنند، با گرم‌تر شدن روابطشان با ترکیه، خط‌مشی‌شان را تغییر داده‌اند.
یک تحلیلگر دیگر در مورد وقایع اخیر و خطر آن برای کُردها گفته است که اسد و اردوغان هر دو از پوتین دستور می‌گیرند و اینکه هر دو علیه کُردها متحد شده‌اند، مورد عجیبی برای کُردها نیست.
سکوت واشینگتن در زمزمه‌های نزدیکی دولت ترکیه به سوریه هم به نگرانی کُردها افزوده است. آمریکا اشاره چندانی هم به قتل‌های هدفمند اعضای ارشد نیروهای دموکراتیک سوریه و حزب کارگران کردستان به دست ترکیه در شمال سوریه که با حملات پهپادی صورت می‌گیرد، نکرده است.
یک شبه‌نظامی حزب کارگران کردستان عراق به المانیتور گفته است که آمریکا نه به نیروهای دموکراتیک سوریه پشت خواهد کرد و نه از آن‌ها دفاع می‌کند و این احتمالا بدترین سیاستی است که آمریکا در پیش گرفته است.
یک صاحب‌نظر دیگر در این زمینه گفته است که سوریه نمی‌تواند ضمانتی برای امنیت به ترکیه بدهد چرا که حتی اگر می‌خواست حزب کارگران کردستان را مهار کند هم توانایی نظامی آن را نداشت.
بنا بر گزارش فایننشال تایمز، اشغال شمال سوریه به دست نیروهای ترکیه سالانه حدود دو میلیارد دلار هزینه دارد. بنا بر اعلام دولت ترکیه، ۴۰ میلیارد دلار خرج ۳/۷ میلیون مهاجر سوری در ترکیه شده است اما حزب مخالف می‌گوید که رقم اصلی این هزینه‌ها دست‌کم پنج برابر بیشتر است.
نگرانی ترکیه از سر بر آوردن یک گروه کُرد دیگر تحت حمایت کشورهای غربی در مرزهایش بقیه نگرانی‌ها را در چشم این کشور کمرنگ جلوه می‌دهد. این است که برای رفع این نگرانی، تلاش خواهد کرد چه از راه دادن دست دوستی با دولت اسد و چه به تنهایی، از به وجود آمدن چنین وضعیتی جلوگیری کند.
