داروی دوستارلیماب؛ امید به علاج سرطان در آینده؟
توده سرطانی در بدن ۱۴ بیمار که برای معالجه سرطان پیشرفته مقعد، رکتوم (راست‌روده)، به مدت شش ماه داروی دوستارلیماب دریافت کرده بودند، کاملا از بین رفت.
دانشمندان در مرکز سرطان «مموریال اسلون کترینگ» نیویورک در ایالات متحده، با معاینه جسم، اثری از سرطان در این گروه ۱۴ نفره نیافتند و با آندوسکوپی، ام‌آر‌آی و دیگر معاینات هم نشانی از سرطان در این افراد پیدا نشد.
محققان نتایج این آزمایش کوچک بالینی را در مجله پزشکی نیواینگلند منتشر و آن را پیشرفتی عظیم خواندند. آنچه حیرت تیم محققان را بیش از هر چیز برانگیخت، درمان هر ۱۴ بیمار شرکت‌کننده در این آزمایش، یعنی به عبارتی ۱۰۰ درصد بیماران بود.
دکتر لوییس دیاز، از اعضای اصلی تیم پژوهش به نیویورک تایمز گفت که نخستین بار است چنین چیزی در تاریخ درمان سرطان رخ داده است.
دکتر آلن ونوک، متخصص سرطان روده و مقعد در دانشگاه کالیفرنیا سان‌فرانسیسکو که در این پژوهش مشارکت نداشت نیز چنین نتیجه‌ای را بی‌سابقه خواند.
نتیجه استفاده از داروی دوستارلیماب برای افراد این آزمایش بالینی کوچک و احتمالا برای دیگر بیماران با انواع خاص سرطان روده در آینده، نتیجه‌ای قابل‌توجه است.
دوستارلیماب به افراد شرکت‌کننده در آزمایش بالینی مجال داد از جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی به عنوان درمان‌های رایج در معالجه سرطان در امان بمانند و تنها تحت مراقبت قرار داشته باشند.
درمان نشدن با این شیوه‌های معمول در معالجه سرطان، می‌تواند تأثیرات مثبت بلندمدتی، به‌ویژه برای بیماران جوان داشته باشد.
دکتر آندریا سرسک، یک محقق دیگر تیم پژوهشی مذکور در این باره گفت جراحی و پرتودرمانی اثراتی دائمی بر باروری، سلامت جسمی و کارکرد روده و مثانه و کیفیت زندگی بیمار دارد، به‌ویژه وقتی درمان‌های معمول بر احتمال باروری آنان تأثیرگذار باشد.
سرسک گفت که سرطان مقعد در جوانان رو به افزایش است و چنین رویکردی به درمان بیمار، می‌تواند تأثیر مهمی داشته باشد.
مورد جالب دیگر آنکه دوستارلیماب برای هیچ‌کدام از بیماران شرکت‌کننده در این آزمایش کوچک بالینی، عوارض بالینی خاصی ایجاد نکرد.
معمولا یک بیمار از هر پنج بیمار با مصرف داروهایی مانند دوستارلیماب، نوعی عارضه جانبی بروز می‌دهد.
حدود سه تا پنج درصد بیمارانی که با داروهایی همچون دوستارلیماب معالجه می‌شوند عوارضی نسبتا پیچیده همچون ضعف عضلانی و دشواری در بلع و جویدن دارند که چنین عوارضی هم در این گروه کوچک بالینی ظاهر نشد.
دوستارلیماب چه دارویی است و عملکرد آن چگونه است؟
دوستارلیماب ساخت شرکت داروسازی گلاسکواسمیت‌کلاین است و برای سه تا شش ماه و به‌بهای ۱۱ هزار دلار به‌ازای هر دوز، برای بیماران تجویز شده بود.
دوستارلیماب در دسته داروهای «مهارکننده وارسی ایمنی» جای می‌گیرد که با از بین بردن پوشش یاخته‌های سرطانی، دستگاه ایمنی بدن را قادر به شناسایی و نابود کردن آنها می‌سازد.
پوشش سلول سرطانی اغلب مانع حمله سلول‌تی، از سول‌های دستگاه ایمنی بدن، به سلول سرطانی برای از بین بردن آن می‌شود.
به‌عبارت ساده‌تر، داروهای مهارکننده وارسی ایمنی، نقاب سلول سرطانی را از صورتش برمی‌دارند تا دستگاه ایمنی بدن قادر به شناسایی و نابودی آن شود چرا که سلول سرطانی، بدون پوشش، به‌آسانی در معرض حمله سیستم ایمنی بدن قرار می‌گیرد و از بین می‌‌رود.
نتایج آزمایش بالینی مزبور از آن رو امیدبخش است که «پزشکی شخصی» و ایمنی-درمانی، تحقیقات تجربی مرتبط با سرطان را در یک نقطه گرد می‌آورد. هدف از این نوع درمان، آموزش سیستم به منظور نابودی کردن سلول‌های سرطانی از طریق کمک به این سیستم ایمنی بدن برای شناسایی جهش‌های خاص در ترکیب ژنتیکی تومور سرطانی مختص به هر بیمار است.
دکتر هنا سناف، از دانشگاه کارولینای شمالی که در آزمایش بالینی مزبور مشارکت نداشته است با جالب خواندن نتایج آن گفت برای اینکه دید بیماران علاج قطعی پیدا کرده‌اند یا نه باید دست نگه داشت.
سناف تأکید کرد دانش پزشکی درباره طول دوره‌ای که نیاز است تا واکنش بدن بیمار به معالجه با دوستارلیماب، درمان سرطان آن فرد خوانده شود، ناچیز است.
تمامی افراد شرکت‌کننده در این آزمایش کوچک بالینی اما نوعی جهش ژنتیکی نادر در یاخته‌های سرطانی تومورشان داشتند. این نوع جهش نادر تنها در چهار درصد بیماران مبتلا به سرطان رخ می‌دهد. با این جهش، دی‌ان‌ای سلول قادر به ترمیم آن نیست.
استفاده از دوستارلیماب در گروه ۱۴نفره بیماران موجب شد سلول‌های سرطانی در بدن این بیماران مقادیر بیشتری پروتئین، با مشکلات ژنتیکی بیشتری تولید کند که آنها را به دنبال از بین رفتن پوشش سلول سرطانی، برای سیستم ایمنی بدن آشکارتر و در نتیجه حمله به آنها را ممکن می‌سازد.
تیم پژوهشگران آزمایش بالینی مذکور بی‌صبرانه منتظرند تا بتوانند نتایج حاصل از آن را «درمان» بخوانند اما فعلا و در این مرحله، بیماران باید تحت ارزیابی دقیق پزشکی باشند تا مشخص شود برای چه مدت عاری از توده سرطانی باقی خواهند ماند.
تیم محققان این پژوهش با توجه به نتایج اولیه امیدوار شده است. لوییس دیاز، یکی از پژوهشگران این تیم گفت که چنین درمانی می‌تواند راه و شیوه درمان را برای افرادی با انواع مشابه سرطان مقعد، دگرگون کند.
