جنگ اوکراین؛ خشونت جنسی، سلاح روسی
بیش از ۱۰۰ روز از حمله روسیه به اوکراین می‌گذرد و صدها مورد و گزارش از اعمال خشونت جنسی سربازان ارتش روسیه علیه شهروندان اوکراینی در مناطق تحت‌کنترل روس‌ها ارائه شده است.
پرامیلا پتن، نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در امور خشونت جنسی در مناطق درگیری، اخیرا درباره افزایش موارد تجاوز در اوکراین هشدار داد.
پتن که به تازگی در بازدیدی از اوکراین، تفاهم‌نامه‌ای در زمینه همکاری برای جلوگیری از خشونت جنسی امضا کرده است، بر چهارچوبی جدید که پرداختن به مسأله خشونت جنسی علیه زنان و دختران در جنگ را به اولویتی آشکار تبدیل کند، تأکید کرد.
پتن گفت از زمان آغاز جنگ تا سوم ژوئن ۲۰۲۲، دست‌کم ۱۲۴ مورد از خشونت جنسی ارتش روسیه در اوکراین، اغلب علیه زنان و دختران، گزارش شده است.
ناتالیا کاربووسکا، مدیر صندوق زنان اوکراین نیز خشونت جنسی را «نهان‌ترین جرم» ارتش روسیه در اوکراین خواند.
جیمز کاریوکی، نماینده بریتانیا در سازمان ملل هم اخیرا درباره افزایش تجاوز و خشونت جنسی در جنگ اوکراین هشدار داد و اشاره کرد که بریتانیا در حال جمع‌آوری مدارک در این باره است.
کاریوکی گفت که بریتانیا برای حمایت از اوکراینی‌ها، متخصصانی در حوزه جنایات جنگی و خشونت جنسی در مناطق درگیری، به لهستان فرستاده است.
موارد تجاوز گروهی، هتک‌حرمت جنسی با تهدید به استفاده از سلاح و تجاوز به شهروندان در مقابل چشم کودکان، از جمله خشونت‌های جنسی ارتش روسیه است که همراه با عقب‌نشینی نیروهای روس از اطراف کی‌یف، پایتخت، گزارش شد.
نتیجه پژوهش محققان در دانشگاه موناش استرالیا نشان می‌دهد جرایم خشونت جنسی، جرایمی معمول هستند اما ثبت و ضبط و گزارش این دست جرایم، ناچیز است؛ به‌ویژه در اوکراین، جایی که نیروهای روسیه گزارش موارد این‌چنینی را دشوار کرده‌اند، وسعت خشونت جنسی از آنچه محققان از آن مطلع‌اند بسیار گسترده‌تر است.
دکتر مارتا هاوریشکو، استاد تاریخ معاصر اوکراینی، اطلاعات دقیق‌تری از این گونه جرایم به دست می‌دهد.
هاوریشکو در ماه مارس ۲۰۲۲ و پس از حمله روسیه به اوکراین، همراه پسر ۹ ساله‌اش به شهر هامبورگ در آلمان رفت. هاوریشکو از مؤسسه تحقیقات اجتماعی هامبورگ یک فلوشیپ اضطراری دریافت کرد و حالا در دانشگاه بازل سوییس مشغول به کار است.
او در سمیناری با اشاره به نوع، بسامد و اثرات خشونت جنسی سربازان روسیه گفت موارد این‌چنینی حاکی از آن است که ارتش روسیه از تجاوز به عنوان «سلاح جنگی»، علیه شهروندان اوکراینی استفاده می‌کند.
توسل به تجاوز به عنوان سلاح جنگی به این معناست که تجاوز و دیگر خشونت‌های جنسی ارتش روسیه در اوکراین، برای در هم شکستن و شرم‌زده کردن اوکراینی‌ها استفاده می‌شود تا آنها در نهایت ناچار به تسلیم شدن در برابر روس‌ها شوند.
هاوریشکو همچنین در این باره که تجاوز سربازان روسیه به اوکراینی‌ها، در اماکن عمومی و مقابل چشم عموم و خانواده‌ها، چگونه برای ارعاب و از بین بردن روحیه اوکراینی‌ها استفاده می‌شود، توضیح داد.
با توجه به اظهارات هاوریشکو، نیروهای روسیه با تجاوز و اعمال خشونت جنسی به دنبال تحقیر و مجازات اوکراینی‌ها، به‌ویژه مردان اوکراینی، از این راهند که نشان بدهند آنها نمی‌توانند از زنان و کشورشان محافظت کنند و در نتیجه ناتوان از ایفای نقش کلیشه‌ای «مردانه» خود هستند.
دکتر هاوریشکو همچنین به تجاوز و دیگر انواع آزار جنسی مانند برهنه کردن اجباری اوکراینی‌ها به‌دست سربازان روس اشاره کرد و گفت چنین اقداماتی از سوی فرماندهان آنان با مجازات روبه‌رو نمی‌شود.
انجام اعمالی این‌چنینی در قتل‌عام غیرنظامیان بوچا آشکار بود و فرماندهان اجازه داده بودند سربازانشان چنین اقداماتی انجام دهند.
دکتر هاوریشکو همچنین به زبان مورد استفاده سربازان روسیه در آزار جنسی زنان اوکراینی اشاره کرد و اینکه سربازان روس با «فاشیست» و «گند» خواندن آنان، تجاوز به زنان را به عنوان «دشمن» و «دیگری» توجیه می‌کنند.
چنین دشنام‌هایی هم‌راستا با پروپاگاندای روسیه است. مسکو همواره ادعا می‌کند در مبارزه با فاشیسم و «نازی‌زدایی» به اوکراین حمله کرده است.
دکتر هاوریشکو همچنین به روایت‌های دست‌اول از اوکراینی‌ها پرداخت و همچنین گزارش‌هایی از سربازان و فرماندهان اوکراینی که پیش از حمله به اوکراین، جوک‌هایی با درونمایه تجاوز ساخته بودند و در آنها اوکراین را «زن» و روسیه را «مرد» می‌خواندند.
تلاش هاوریشکو و دیگران در گزارش خشونت جنسی در حمله روسیه به اوکراین، برای فهم خشونت جنسی در بستر جنگ و درگیری، از دیدگاه قربانیان آن اهمیت دارد.
تحقیقات هاوریشکو آگاهی از خشونت جنسی به عنوان یک راهبرد یا سلاح جنگی را افزایش می‌دهد و با توجه به پیشینه او به عنوان یک مورخ، زمینه بهتری برای فهم اینکه چرا سربازان روس از این تاکتیک استفاده می‌کنند، به دست می‌دهد.
به گفته مارتا هاوریشکو، افزایش آگاهی از هر گونه خشونت جنسی، شرم درباره گزارش دادن این دست خشونت‌ها را کمرنگ خواهد کرد.
در اوکراین، همین افزایش آگاهی در بحبوجه جنگ، به تلاش جمعی دادستان‌ها برای ثبت موارد و تحقیقات درباره خاطیان این گونه اعمال انجامیده است.
