ناتو چیست و چه کشورهایی عضو آن هستند؟
ناتو یک اتحاد دفاع متقابل است که بر اصل «حمله به یک عضو حمله به همه اعضاست» استوار است. با اینکه اوکراین عضو ناتو نیست اما این سازمان در جنگ اوکراین نقش محوری دارد.
اوکراین سال‌‌هاست برای عضویت در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو، فشار آورده است، اما هنوز اجازه عضویت نگرفته است. یکی از دلایلی که پوتین برای حمله به اوکراین ذکر کرده، گسترش نفوذ ناتو به سوی شرق است.
با وجود اینکه اوکراین عضو ناتو نیست، سایر کشورهای عضو برای کمک به اوکراین در جنگ با روسیه تسلیحات و تدارکات ارسال کرده‌اند.
اما ناتو اعلام کرد هرگونه مداخله زمینی و هوایی در جنگ روسیه علیه اوکراین را رد می‌کند.
چرا ناتو از ایجاد منطقه پرواز ممنوع در اوکراین سر باز می‌زند؟
ناتو هم‌اکنون از ایجاد منطقه پرواز ممنوع امتناع می‌ورزد و برخی رهبران کشورهای عضو نیز اعلام کرده‌اند که مایل به ایجاد این منطقه نیستند، زیرا نگرانند این اقدام باعث تشدید تنش‌ها با روسیه شود.
ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو پس از نشست وزرای خارجه کشورهای عضو گفت ایجاد منطقه پرواز ممنوع مستلزم این خواهد بود که از جنگنده‌های ناتو برای مقابله با هواپیماهای روسیه استفاده شود.
او افزود این اقدام باعث ایجاد یک جنگ تمام عیار در اروپا می‌شود که کشورهای بسیاری را درگیر می‌کند و تلفات انسانی بیشتری به بار خواهد آورد.
ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهوری اوکراین در ویدئویی که در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شد از این تصمیم انتقاد کرد و نشست ناتو را «ضعیف» و «ناکارآمد» خواند. او گفت خودداری ناتو از چنین اقدامی به روسیه برای ادامه تهاجم به اوکراین «چراغ سبز» نشان می‌دهد.
ناتو چیست؟
ناتو پس از جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۹ با عضویت آمریکا، کانادا و ۱۰ کشور اروپایی تشکیل شد.
توافق ناتو دارای ۱۴ ماده است که همه اعضا باید به آن پایبند باشند. یکی از مهمترین مواد این معاهده ماده ۵ است که بر اساس آن حمله به یک کشور عضو، حمله به همه آنها تلقی می‌شود.
این ماده اروپای غربی را در مقابل اتحاد جماهیر شوروی که در حال گسترش سلطه و نفوذ خود بر اروپای مرکزی و شرقی بود، تحت حمایت آمریکا قرار می‌داد.
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در اوایل دهه ۹۰ میلادی، این اتحاد نقش گسترده‌تری بر عهده گرفت. نیروهای ناتو - متشکل از نیروهای داوطلب کشورهای عضو - در دهه ۹۰ میلادی به عنوان نیروهای حافظ صلح در بوسنی عمل کردند. این نیروها همچنین در سال ۱۹۹۹ برای دفاع از کوزوو، صربستان (جایی‌که ناتو همچنان در آن نیرو دارد) را بمباران کردند.
چه کشورهایی عضو ناتو هستند؟
علاوه بر آمریکا و کانادا، ۱۰ کشور بلژیک، دانمارک، فرانسه، ایسلند، ایتالیا، لوکزامبورگ، هلند، نروژ، پرتغال و بریتانیا در سال ۱۹۴۹ به ناتو پیوستند.
از آن زمان، ۱۸ قدرت اروپایی دیگر نیز به ناتو پیوستند: آلبانی، بلغارستان، کرواسی، جمهوری چک، استونی، آلمان، یونان، مجارستان، لتونی، لیتوانی، مونته نگرو، مقدونیه شمالی، لهستان، ترکیه، رومانی، اسلواکی، اسلوونی و اسپانیا.
سایر کشورهای اروپایی، از جمله سوئد و فنلاند، در طی سال‌ها از پیوستن به ناتو خودداری کرده‌اند.
منطقه پرواز ممنوع چیست؟
منطقه پرواز ممنوع تردد هواپیماها در مناطق خاصی را ممنوع می‌کند. اوکراین خواستار ایجاد منطقه پرواز ممنوع شده که این کار در عمل، مانع بمباران هوایی روسیه می‌شود.
مناطق پرواز ممنوع بر فراز ساختمان‌های دولتی یا اماکن عمومی برای دلایل امنیتی ایجاد می‌شوند. مثلا در آمریکا، پرواز هواپیماها بر فراز کاخ سفید، مرکز خرید ملی (نشنال مال) و اقامتگاه معاون رئیس جمهور در واشنگتن ممنوع است. اینگونه مناطق پرواز ممنوع بحث‌برانگیز نیستند.
اما مناطق پرواز ممنوع زمانی مناقشه‌برانگیز می‌شوند که از آنها برای جلوگیری از پرواز هواپیماهای نظامی در عملیات نظامی استفاده شود؛ مانند آنچه در عراق رخ داد.
ولادیمیر پوتین رییس‌جمهوری روسیه اعلام کرده مسکو هرگونه تلاش غرب برای ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز اوکراین را «مشارکت در درگیری مسلحانه» علیه روسیه تلقی خواهد کرد.
