اهمیت مشارکت زنان در اقتصاد
رسیدن به یک اقتصاد قدرتمند با حضور فعال و برابر زنان و مردان امکان پذیر است، امری که در عمل به این سادگی ها امکان پذیر نبوده است.
چالش هایی مانند سقف شیشه ای، نبود توازن درآمدی بین جنسیت ها، آزار و اذیت در محیط کار، برقراری توازن بین کار و زندگی شخصی و فعالیت زنان در اقتصاد غیر رسمی بر سر راه زنان وجود دارد.
با نگاه به فهرستی از مدیر عامل های اجرایی ۵۰۰ شرکت بزرگ آمریکا که در بازار بورس فعال هستند، می‌توان دید حتی در بزرگ‌ترین اقتصاد جهان که نسبتا از قوانین مناسبی در حمایت از زنان برخوردار است، در بین مدیرعامل های اجرایی این ۵۰۰ شرکت تنها شش درصد زن وجود دارند. این نشانه‌ای بارز از سقف شیشه‌ای است، یعنی وقتی زنان از نظر تئوری می‌توانند در شغلشان پیشرفت کنند، ولی در عمل خیر.
سقف شیشه‌ای یک چالش جهانی است، ولی در ایران چالش های بزرگتری وجود دارند. بر اساس نتیجه طرح آمارگیری نیروی کار سال ۱۳۹۹ نرخ مشارکت اقتصادی نیروی کار بالای ۱۵ سال در میان زنان ایران حدود ۱۴ درصد اعلام شده که در مقایسه با نرخ مشارکت اقتصادی مردان یعنی نزدیک به ۷۰ درصد، بسیار پایین‌تر است.
به عبارت دیگر از هر ۱۰۰ زن در سن کار که بالای ۱۵ سال دارند، تنها ۱۴ زن شاغل یا به دنبال کار هستند. بنا به آمار بانک جهانی سهم زنان در مشارکت اقتصادی در دنیا در سال ۲۰۱۹ حدود ۴۷ درصد بوده است.
این تفاوتی قابل توجه است که نشان می‌دهد تعداد زیادی از زنان در ایران خانه نشین شده‌اند.
از سوی دیگر موضوع قرار گرفتن زنان در بخشی خاکستری از اقتصاد به نام اقتصاد غیر رسمی مطرح می شود. صندوق بین المللی پول اقتصاد غیر رسمی را اینگونه تعریف می‌کند:
«اقتصاد غیررسمی، متشکل از فعالیت‌هایی است که ارزش بازار دارند و در صورت ثبت به درآمد مالیاتی و تولید ناخالص داخلی می‌افزایند».
این شامل افرادی مانند دست فروشان یا کسانی که کارهای خدماتی انجام می دهند می‌شود.
علی ربیعی، وزیر کار وقت سال ۹۵ اعلام کرده بود حدود شش و نیم میلیون نفر در ایران مشاغل غیر رسمی دارند و بیشتر آن‌ها زنان هستند. فعالیت‌های این زنان ثبت نشده و آمارگیری از آن بسیار مشکل است، و به دلیل اینکه قوانین کار از آن ها حمایت نمی‌کند، نمی‌توانند از خانه کار کنند یا مرخصی با حقوق بگیرند و از همه‌گیری کرونا آسیب زیادی دیده‌اند.
این در حالی است که بانک جهانی در گزارشی با عنوان زنان، کسب و کار و قانون که سال ۹۷ منتشر کرده حق و حقوق شغلی برای زنان ایرانی کمتر از یک‌سوم حقوق مردان دانسته است. ایران در بین ۱۸۷ کشور جهان رتبه ۱۸۴ را به خود اختصاص می‌دهد...
یعنی حتی آن دسته از زنانی که مشاغلشان ثبت شده، با در نظر گرفتن مولفه هایی از جمله حق مالکیت، امنیت شغلی، سیاست های دولت مرتبط با مزایای بازنشستگی، و قوانین مرتبط با درآمد، نسبت به زنان در اکثر کشور های جهان در وضع خوبی قرار ندارند.
در افغانستان، کشور همسایه ایران، پس از به قدرت رسیدن طالبان، مشارکت زنان در اقتصاد با چالش های عمده ای مواجه است. برنامه عمران سازمان ملل اواخر سال میلادی گذشته تخمین زد تصمیم آن ها مبنی بر اعمال محدودیت بر کار کردن زنان تا یک میلیارد دلار، یعنی پنج درصد تولید ناخالص داخلی افغانستان، به این کشور ضرر می زند.
بنا به گزارش این سازمان در کشوری که حدود ۲۰ درصد نیروی کار را زنان تشکیل می‌دهند، خانه نشین کردن زنان نیم میلیارد دلار از مصرف خانوارها را می‌کاهد. پس از روی کار آمدن طالبان و با قطع شدن کمک‌های مالی بین المللی که ۴۰ درصد تولید ناخالص داخلی و ۸۰ درصد بودجه این کشور را تشکیل می‌دهد، جلوگیری از کار کردن زنان تولید ناخالص داخلی این کشور را در مدت یک سال تا ۲۰ درصد کوچک‌تر می‌کند.
