یائسگی؛ بیماری یا مرحله‌ای طبیعی از زندگی؛ دارو مصرف کنیم یا آن را بپذیریم؟
امروزه زنان بیش از هر زمان دیگری به خدمات و محصولات دوران یائسگی دسترسی دارند. اما آیا این خبر خوبی است و یا راهی جدید برای سودآوری بیشتر برای شرکت‌های ارائه دهنده این خدمات و محصولات. روزنامه بریتانیایی گاردین در مقاله‌ای به این پرسش می‌پردازد.
تقویم یائسگی گرفته تا شمع‌های معطر، از مکمل‌ها تا استراحت‌های آبگرم در دوران یائسگی، امروزه تقریبا همه چیز برای سهولت گذار به دوران یائسگی موجود است. از اینها که بگذریم، اگر کسی به دنبال یک راه‌حل قوی‌تر باشد، درمان لیزری جوان‌سازی واژن یا همسان‌سازی زیستی هورمون استروژن هم قابل دسترس است.
حتی می‌توان یائسگی را یک دهه یا بیشتر به تعویق انداخت - به شرطی که کسی مایل باشد تکه‌ای از تخمدان خود را در دهه ۲۰ زندگی خود منجمد کند و سپس در اواخر زندگی دوباره آن را پیوند بزند.
همه این امکانات نشان می‌دهد پرداختن به مساله یائسگی در اوج خود به سر می‌برد. پس از قرن‌ها تحمل علائم فیزیکی و عاطفی یائسگی، زنان میانسال هرگز به این اندازه مورد توجه قرار نگرفته‌اند. اما آیا این چرخش ناگهانی به زنان قدرت بیشتری می‌بخشد و یا راهی است برای استثمار؟
نیمی از جمعیت جهان در مرحله‌ای از زندگی خود یائسگی را تجربه خواهند کرد. طبق یک گزارش اخیر، بازار جهانی محصولات و خدمات یائسگی یک فرصت تجاری ۶۰۰ میلیارد دلاری است. مکمل‌های غذایی، اپلیکیشن‌های تشخیص علائم، پزشکی از راه دور و لوازم بهداشتی-آرایشی برخی از بزرگترین چشم‌اندازهای سرمایه‌گذاری در این زمینه را نشان می‌دهند.
آدریانا سامانیگو، سرمایه‌گذار در یک شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر در آمریکا می‌گوید: «زنان در این مرحله از زندگی همچنان از خدمات و حمایت‌های لازم به شدت محرومند. یائسگی مانند بارداری نیست که ۹ ماه باشد، بلکه می‌تواند ۱۰ تا ۳۰ سال طول بکشد.»
در حالی‌که متخصصان پزشکی خوشحالند که علائم کلی و رایجی مانند تعریق شبانه، خونریزی شدید، اضطراب و میل جنسی پایین با صراحت بیشتری مورد بحث قرار می‌گیرند و از توسعه برنامه‌های حمایتی از زنان در محل کار استقبال می‌کنند، اما برخی نگران ارائه عجولانه و ناگهانی انبوه محصولات و خدمات یائسگی به زنان در آینده نزدیک‌اند.
دکتر هدر کوری، متخصص زنان و زایمان می‌گوید: «به طور کلی، بسیار عالی است که افراد زیادی درباره یائسگی صحبت می‌کنند، اما من فکر می‌کنم که این موضوع بسیار پیچیده، پزشکی و تجاری شده است.»
یائسگی زمانی اتفاق می‌افتد که قاعدگی و تولید هورمون‌های استروژن و پروژسترون در بدن متوقف می‌شود. یائسگی یا به طور طبیعی به دلیل کاهش تعداد تخمک‌ها - معمولا در سنین حدود ۴۵ تا ۵۵ سالگی اتفاق می‌افتد و یا زودتر از موعد وقتی تخمدان‌ها با جراحی یا با شیمی‌درمانی و رادیوتراپی آسیب می‌ببینند و یا از بدن برداشته می‌شوند.
زنان قرن‌ها در سکوت از یائسگی رنج برده‌اند. اما امروزه راه‌هایی برای سهولت انتقال به این مرحله از زندگی برای زنان وجود دارد. به طور کلی در برخورد با درمان یائسگی دو دسته وجود دارند. یکی آنهایی که با درمانهای جایگزینی هورمون (مصرف داروهای هورمونی جایگزین) موافقند و گروه دیگر کسانی هستند که راه‌های دیگری غیر از مصرف هورمون را ترجیح می‌دهند.
تاریخچه استفاده از جایگزینی هورمون به دهه ۴۰ میلادی باز‌می‌گردد اما مصرف گسترده آن به طور عمده از دهه ۶۰ آغاز شد. مطالعات بسیاری در آن زمان نشان می‌داد که مصرف هورمون‌های جایگزین فواید دیگری نیز مانند پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی و پوکی استخوان دارد. اما نتایج یک تحقیق که در سال ۲۰۰۲ منتشر شد همه خوش‌بینی‌ها در این زمینه را به باد داد.
نتایج این تحقیق نشان می‌داد مصرف هورمون در واقع خطر بیماری عروق کرونر قلب و حملات قلبی و همچنین سرطان سینه و سکته مغزی را افزایش می‌دهد؛ هرچند خطر سرطان روده بزرگ یا آندومتر و پوکی استخوان را کاهش می‌دهد. نتایج این تحقیق باعث وحشت بسیاری از کسانی شد که داروهای هورمونی مصرف می‌کردند. اتفاقی که باعث افت ۷۰ درصدی مصرف این داروها شد و شرکت‌های دارویی را برای یافتن راه‌های جایگزین به فکر واداشت.
از آن زمان محصولات متنوعی وارد بازار شده که هر کدام عوارض و مشکلات خود را دارند. یکی از آنها محصولاتی هستند که شبیه‌سازی زیستی شده‌اند و از آنها به عنوان فرآورده‌هایی گیاهی که درست مانند هورمون‌های طبیعی انسان عمل می‌کنند و خطرات داروهای هورمونی را ندارند تبلیغ می‌شود. اما برخی کارشناسان می‌گویند چون این نوع محصولات به عنوان مکمل تولید و عرضه می‌شوند قوانین و استانداردهای معمول تولید دارو را پشت سر نمی‌گذارند و باید در کارایی آنها شک کرد. دلیل افزایش اقبال به این محصولات ترس و نگرانی زنان از مصرف داروهای هورمونی است.
تلاش برای درمان یائسگی در اینجا ختم نمی‌شود. زنانی که از مشکلات واژن و مثانه رنج می‌برند به درمانهای گران‌قیمتی مانند «جوان‌سازی واژن با لیزر» روی می‌آورند. در این درمان از «میکرو ابریژن» برای تحریک تولید کلاژن و تقویت گردش خون استفاده می‌شود.
اگرچه برخی مطالعات نشان می‌دهد جوان‌سازی با لیزر شاید به کاهش برخی علائم یائسگی کمک کند، اما شواهد متفاوتی در این باره وجود دارد: یک مطالعه اخیر نشان داد شاید درمان با لیزر چندان مزیتی بر استفاده از دارونماها نداشته باشد. همچنین نگرانی‌هایی وجود دارد که لیزر‌درمانی در برخی شرایط مضر است. در سال ۲۰۱۸ سازمان غذا و دارو در آمریکا با صدور بیانیه‌ای نسبت به احتمال سوختگی و جای زخم در نتیجه این درمان هشدار داد.
با این حال کارشناسان می‌گویند برای پرهیز از لیزر می‌توان از دوزهای کم استروژن که به صورت موضعی مصرف می‌شود استفاده کرد. استفاده از کرم‌های استروژن تاثیر بالایی در درمان برخی عوارض یائسگی دارد زیرا هورمون را به صورت موضعی در اطراف واژن آزاد می‌کند و میزان استروژن خون را از حد طبیعی در دوران یائسگی بالاتر نمی‌برد.
از طرفی به عقیده این کارشناسان شواهد نشان می‌دهد شاید ترس از درمان با هورمون بیش از اندازه زیاد است زیرا:
۱) زنانی که در مطالعات اولیه شرکت کرده بودند در دهه هفتاد زندگی خود بوده‌اند و داروهای هورمونی در زنانی که از دهه پنجاه مصرف آن را شروع کرده‌اند باعث کاهش بیماری‌های قلبی در آنها شده است.
۲) موادی که در فرمول داروهای هورمونی در گذشته استفاده شده با داروهای امروز متفاوت است.
۳) قرص‌های پروژسترون اغلب –مشابه پروژسترونی که زنان به طور طبیعی در طول سال‌های باروری خود تولید می‌کنند– برای مقابله با اثرات استروژن روی پوشش رحم و کاهش خطر ابتلا به سرطان به زنان داده می‌شود.
به گفته این کارشناسان بدیهی است که مصرف داروهای هورمونی بی‌ضرر نیست اما مصرف هیچ دارویی بی‌ضرر نیست و اگر زنان بخواهند، باید اجازه داشته باشند این داروها را به صورت مادام‌العمر مصرف کنند و نباید آنها را به دلیل ترس‌آفرینی در رسانه‌ها و بر اساس یک مطالعه از مصرف هورمون‌های خودشان محروم کرد.
اما داروها تنها بخشی از راه‌حل هستند. ایرنه آنینیه، مدیر برنامه‌های علمی در انجمن تحقیقات سلامت زنان در آمریکا می‌گوید یائسگی یک مرحله طبیعی زندگی برای اکثر زنان است، و به جای اینکه به عنوان یک بیماری با آن برخورد شود، باید آن را پذیرفت و مدیریت کرد. او اخیرا توصیه کرده زنان را باید از سنین جوانی و از حدود ۳۵ سالگی برای یائسگی آماده کرد.
ایرنه می‌گوید: «این مرحله از زندگی برای هر کسی متفاوت است و نحوه واکنش بدن به آن تحت تاثیر سلامت کلی و هر شرایط خاصی است که هر فرد دارد. یک رژیم غذایی سالم و ورزش بیشتر احتمالا برای زنی که اضافه وزن یا وضعیت سلامت نامناسبی دارد بهتر از مصرف هورمون‌هاست. یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم همچنین به جلوگیری از عواقب طولانی مدت استروژن پایین مانند بیماری‌های قلبی-عروقی و پوکی استخوان کمک می‌کند.»
برخی کارشناسان می‌گویند: «آنچه لازم است ایجاد شرایط مناسب برای صحبت کردن درباره یائسگی است تا زنان بتوانند درباره چگونگی مدیریت این مرحله از زندگی خود، آگاهانه تصمیم بگیرند.»
