فضاهای سبز و آبی؛ مجالی برای تنفس شهرنشینان
دسترسی به فضای سبز معمولا منادی حفاظت از سلامت شهرنشینان است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که وقت‌گذرانی در پارک‌ها و پارک‌های جنگلی شهری، خیابان‌های سبز و بوستان‌ها، سلامت روان را ارتقا و بیماری قلبی را کاهش می‌دهد.
عملکرد شناختی در کودکان و سالمندان را بهبود می‌بخشد و خردسالان را هم سالم‌تر می‌کند.
این به‌ویژه درباره کودکان صادق است. کودکانی که به مدارسی می‌روند که درخت‌ها و فضایی طبیعی بازی دارد، از رشد مغزی و نمره امتحانات بهتری برخوردارند. تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که دسترسی به فضای سبز از عنفوان خردسالی، می‌تواند بروز مشکلات روانی در دوران بزرگسالی را کمتر کند.
تحقیقی که در وبسایت کانورسیشن منتشر شده نیز نشان می‌دهد که دسترسی به پارک‌های شهری و دیگر فضاهای سبز، در پایین آوردن آمار مرگ زودرس و طولانی کردن عمر موثر است. بنا بر این پژوهش، در صورت دنبال کردن توصیه سازمان بهداشت جهانی درباره فراهم آوردن دسترسی افراد به فضای سبز، شمار مرگ‌ومیر پیش از موعد در هزار شهر اروپا می‌تواند تا ۴۳ هزار مورد در سال کاهش یابد.
دستورالعمل‌های رسمی
سازمان بهداشت جهانی دسترسی به فضای سبز را توصیه می‌کند. بنا بر پیشنهادات این سازمان، فضای سبزی دست‌کم نیم‌هکتاری باید در ۳۰۰ متری هر خانه وجود داشته باشد.
با این حال، نتایج پژوهش حاضر نشان داد که ۶۲ درصد ساکنان هزار شهر اروپا، در مناطقی با کمتر از فضای سبز پیشنهادی زندگی می‌کنند. به‌ویژه در محلات فقیرنشین، فضای سبز کافی و نزدیک به محل زندگی افراد، وجود ندارد و این به آن معناست که ساکنان این مناطق از منافع فضای سبز بهره‌مند نمی‌شوند.
برای طراحان فضاهای شهری، قاعده عمومی بر این استوار است که هر شهروند باید از خانه‌اش دست‌کم ۳ درخت ببیند، محله‌ای که در آن سکونت دارد دست‌کم ۳۰ درصد پوشش درختی داشته باشد و فاصله خانه فرد تا نزدیک‌ترین پارک یا فضای سبز هم بیش از ۳۰۰ متر نباشد.
این قاعده تحت‌عنوان ۳۰۰-۳۰-۳ معروف است که اولین بار یک صاحب‌نظر در جنگلداری شهری اهل هلند آن را پیشنهاد کرد.
متخصصان حوزه سلامت همچنین به‌شکل روزافزونی بر اهمیت فضای آبی در شهرها، تاکید می‌کنند. رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و سواحل از آن جمله‌اند. پیاده‌روی کنار یک کانال آب، شناور بودن بر قایقی روی آب و همچنین شنا، منافعی برای سلامت در بر دارد.
دسترسی به فضای آبی می‌تواند سلامت روان را ارتقا دهد، فعالیت جسمی را بیشتر کند، سلامت عمومی را تا حدودی بهبود دهد و چاقی مفرط و بیماری‌های قلبی را نیز کاهش دهد.
ایجاد فضاهای آبی در شهر همچنین می‌تواند «اثرات جزایر گرمایی» در شهرها را کاهش دهد. طراحان شهری از دیرباز بر نقش مهم ایجاد این فضاها برای خنک‌سازی مراکز شهرها تاکید کرده‌اند؛ در حال حاضر شمار فضای آبی نزدیک به محل‌سکونت شهرنشینان کافی نیست.
بهره‌گیری از فضاهای هدررفته
با این حال صرفا وجود داشتن فضای سبز و یا آبی کافی نیست. مهم دس
ترسی افراد به این فضاها برای بهبود سلامت آنهاست. دست‌کم دو ساعت در هفته وقت‌گذرانی در فضای سبز و آبی، پیشنهاد می‌شود.
هم‌اکنون پروژه‌هایی در سراسر دنیا در اروپا، آمریکای لاتین و چین در حال اجراست تا شهرنشینان را بیشتر با طبیعت پیوند دهد. در این طرح‌ها، نحوه استفاده از فضاهای سبز و آبی برای تقویت سلامت روحی و جسمی شهرنشینان مورد بررسی قرار می‌گیرد و از گوشه و کنارهای شهر که فضای هدررفته محسوب می‌شود برای ایجاد فضاهای سبز کوچک استفاده می‌شود.
برای توسعه فضای سبز و آبی، باید از زمین‌های شهری برای ایجاد فضای سبز بیشتر بهره جست. این اقدام می‌تواند هر چیزی از کاشتن بر روی پشت‌بام‌ها و بر روی دیوارها، تا درختکاری و ساخت پارک‌های کوچک در کنج خیابان‌ها باشد. این‌ها همه خود مستلزم تغییر مسیر رفت‌‌وآمد، کندن آسفالت و جایگزینی آن با فضای سبز، تا جای ممکن، است. فضاهای آبی نیز به همین شکل باید در دسترس همگان قرار گیرد.
