ضرغامی: قوانین حریم آثار تاریخی مانند مقبره کوروش ما را گرفتار کرده است
عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، «حریم آثار تاریخی» را مشکلی بزرگ و نیازمند بر‌طرف شدن خواند و گفت اهالی شهر پاسارگاد به دلیل وجود مقبره کوروش و قوانین حفاظتی، نمی‌توانند خانه دو طبقه بسازند، چاه بزنند و کشاورزی کنند.
در فایلی ویدیویی از یک سخنرانی که به تازگی منتشر شده، ضرغامی مهم‌ترین گرفتاری امروزِ دستگاه‌های مختلف و مانعِ توسعه را حریم بافت‌ها و بناهای تاریخی خواند و گفت: «باید برای آن تصمیم‌های انقلابی‌تری گرفت. من این مشکل را حل می‌کنم و زیر میز می‌زنم.»
وزیر میراث فرهنگی به قانونی اشاره کرد که در آن اجازه ساخت‌وساز در حریم و منظر بناهای تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی، با هدف حفاظت از آن‌ها محدود شده است.
تعیین حریم آثار، سال ۱۳۴۹ آغاز و از سال ۱۳۷۵ با شکل‌گیری کارگروه حریم‌ها در دفتر فنی ستاد مرکزی تعیین حریم آثار در تشکیلات سازمان میراث فرهنگی پیشین پیگیری شد.
جدیدترین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس که اواخر آبان امسال منتشر شد، نشان می‌دهد این قانون به‌موازات ثبت پیش نرفته است و عقب‌ماندگی قابل توجهی در این زمینه وجود دارد.
بر اساس این گزارش، تعداد حریم‌های مصوب از سال ۱۳۴۹ تا سال ۱۳۹۸ تنها حدود ۸/۸ درصد آثار ملی است و با استمرار شرایط موجود، حدود ۵۶۸ سال وقت لازم است تا همه آثار ثبتی موجود دارای حریم مصوب شوند.
مرکز پژوهش‌های مجلس از این وضعیت به‌عنوان خطری بزرگ برای حفاظت از آثار و بناهای تاریخی یاد کرد و گفت توسعه شهری و روستایی رقیب اصلی حفاظت از میراث فرهنگی است که تقاضای تخریب آن‌ها را به‌همراه دارد.
ضرغامی در سخنرانی جدید خود، با نگاهی حذفی به حریم آثار گفت: «یک روستایی می‌گوید پسرم ازدواج کرده و می‌خواهم کنار طویله، یک اتاق برایش بسازم تا همین‌جا ساکن شود اما ما اجازه نمی‌دهیم.»
او ادامه داد: «پاسارگادی‌ها من را بیچاره کردند. ساکنان به خاطر قانونی که درباره مقبره کوروش داریم نمی‌توانند کشاورزی کنند، چاه و دکل بزنند و ساختمان دو طبقه بسازند.»
ضرغامی در حالی وعده حل «مشکل قوانین حریم» را داد که مرکز پژوهش‌های مجلس حیات یک اثر ملی را در گروی پایداری عامل‌های کالبدی، کارکردی و معنایی واقع در حریم آن خوانده و بی‌توجهی به حریم را منجر به «گسست اثر از محیط و در نهایت نابودی آن» دانسته است.
این‌گونه نظرها از سوی وزیر میراث فرهنگی پیش‌تر هم مطرح شده است. او مهر ماه سال ۱۴۰۰ خواستار تغییر قوانین برای آسان‌تر شدن ساخت‌وساز در حریم آثار تاریخی، از جمله حفر چاه کشاورزی در حریم آرامگاه کوروش شده بود.
در سال‌های اخیر تعدادی از آثار جهانی ایران به دلیل ساخت‌وساز در حریم آن‌ها در خطر خروج از فهرست جهانی یونسکو قرار گرفته‌اند.
از سوی دیگر دولت ابراهیم رئیسی اخیرا اقدام به فروش ۱۹ بنای تاریخی از جمله ارگ راین کرمان کرد که دومین بنای خشتی بزرگ جهان پس از ارگ بم خوانده می‌شود.
شماری از رسانه‌ها و کارشناسان میراث فرهنگی به این اقدام اعتراض و درباره تخریب این آثار اظهار نگرانی کرده‌اند.