عبور مردم از کلیت جمهوری اسلامی از زبان اصلاح‌طلبان و یک روشنفکر دینی
در حالی که خیزش مردمی علیه جمهوری اسلامی با اعتصاب‌ها در بسیاری از شهرهای ایران وارد مرحله جدیدی شده، برخی از چهره‌های اصلاح‌طلب بر عبور مردم ایران از کلیت جمهوری اسلامی اعتراف کرده‌اند و مصطفی ملکیان از روشنفکران دینی هم گفت که این نظام اصلاح‌پذیر نیست.
محسن میردامادی از چهره‌های اصلاح‌طلبان، در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد گفت: «بخش قابل توجهی از مردم ایران نه فقط از اصلاح‌طلبان بلکه از همه‌چیز عبور کرده‌اند.»
او با تاکید بر این که «کاهش تجمعات اعتراضی به معنای کاهش نارضایتی‌ها نیست»، افزود: «نارضایتی‌های انباشته‌شده با جرقه ماجرای مهسا امینی حالت انفجاری به خود گرفت و مردم مجموعه نظام موجود را قادر به تحقق خواسته‌های انباشته‌شده خود نمی‌بینند.»
این چهره اصلاح‌طلب با این حال حکومت را به انجام «اصلاحات» تشویق کرد و ادامه داد: «حاکمیت نباید تصور کند بازگشت از اشتباه خطرناک است. قطعا اصرار بر اشتباه و تداوم آن خطرناک‌تر است.»
علاوه بر شکست تجربه اصلاحات در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی، خود میردامادی اذعان می‌کند که رهبران جمهوری اسلامی اکنون نیز «اراده‌ای برای اصلاح» ندارند.
مصطفی ملکیان، از «نواندیشان دینی» هم در تازه‌ترین اظهاراتش از انجام اصلاحات در ایران ابراز ناامیدی کرد و گفت: «اصلاح‌طلب نیستم، چون دیدم که راه‌ها بسته شده است.»
ملکیان از «سه مبنایِ مشترک» لازم برای گفت‌وگو میان مردم و جمهوری اسلامی نام برد و گفت: «یکی، عقل و عقلانیّت. دوم، اخلاق و اخلاقیّت. سوّم، قانون و قانونیّت. به این معنا، گفت‌وگو وقتی ممکن است که طرف‌ها، یا استدلال و برهان عقلی و عقلانی را بپذیرند، یا بر سر احکام و اصول اخلاقی توافق کنند و یا این‌که مواد قانونی را قبول کنند.»
او تاکید کرد که تمام این مبناها در گفت‌وگو با حکومت و دولت، از میان رفته است و هیچ مبنای مشترکی میان مردم و نظام وجود ندارد.
ملکیان ادامه داد که اصول جمهوری اسلامی مبنی بر این که «ایدئولوژی بالاتر از استدلال عقلی است»، «حفظ نظام از اوجب واجبات است» و «ولایت فقیه فوق قانون است»، «سه باور دیکتاتورها، مستبدّها و توتالیترها و روش حکمرانی استالین و هیتلر است.»
پیشتر علی شکوری‌راد که از او به عنوان سخنگوی «جبهه اصلاحات» نام برده می‌شود، نیز درباره دیدارهای اخیر تعدادی از چهره‌های اصلاح‌طلب با رییس قوه قضاییه و دبیر شورای عالی امنیت ملی گفت اصلاح‌طلبان در این دیدارها گفته‌اند که مردم از آنان عبور کرده‌اند.
اما علی مطهری، نماینده پیشین مجلس و از چهره‌های اصولگرای در گفت‌وگو با خبرآنلاین از حضور افراد موصوف به «وسط‌باز» در عرصه سیاست دفاع و این ادعا را مطرح کرد که «در حال حاضر بخش وسیعی از جامعه در میانه قرار گرفته‌اند.»
او افزود: «کاری نکنیم که قشر وسط به تدریج به طرف دیگر بروند. پس باید تغییراتی بدهیم.»
در حالی که خیزش سراسری در ایران علیه گشت ارشاد و حجاب اجباری آغاز شد، فرزند مرتضی مطهری، از چهره‌های اصلی جمهوری اسلامی در ابتدای انقلاب، در سال‌های اخیر بارها از اعمال حجاب اجباری در ایران دفاع کرده است.
او با این حال تداوم وضع موجود را منجر به افزایش خطر برای جمهوری اسلامی دانست و گفت: «تعداد معترضان با این روش بیشتر می‌شود و کار به جاهای باریک می‌کشد.»