روحانی و معضل اطلاعات موازی
روز چهارشنبه، در ادامهی جلسهی رأی اعتماد به کابینه، سیدمحمود علوی، وزیر پیشنهادی اطلاعات، در دفاع از برنامههایش، با ابراز خشنودی از موافقت آیتالله خامنهای به ادامهی سربازیاش در وزارت اطلاعات، دستورکار پیشین وزارتخانه را حفظ استقلال وزارت و عدم وابستگی حزبی خواند و تأکید کرد که در آینده هم، کار وزارتخانه با رعایت حلال و حرام و رعایت ارزشهای اخلاقی پیش خواهد رفت.
روحانی هم روز گذشته، در هنگام معرفی علوی بهعنوان وزیر گفت: «البته مشکلاتی هم داریم. ایشان بهعنوان رئیس شورای هماهنگی اطلاعات، این وظیفه را باید محکم در دست بگیرد، و باید با کمال قدرت بیاید پشت فرمان شورای هماهنگی. دستگاه اطلاعاتی دیگر هم اگر داریم، باید خودشان را با وزارت اطلاعات هماهنگ کنند؛ این قانون است».
دکتر روحانی اضافه کرد: «این جزو قوانینی است که باید اجرا شود؛ نه اینکه یک دستگاهی بیاید با خواهش بین این دستگاهها، هماهنگی درست کند. حالا اصل اطلاعات موازی، اشکالاتی که دارد سر جای خودش؛ نمیخواهم وارد بحثش شوم».
علی مطهری نیز بهعنوان مخالفت وزیر اطلاعات، ناتوانی وزیر اطلاعات در محدودکردن فعالیتهای اطلاعاتی نهادهای موازی را بهعنوان مهمترین دلیل مخالفت خود برشمرد و تأکید کرد که وزیر اطلاعات، عملاً امکان پاسخگویی به مجلس دربارهی اقدامات اطلاعاتی موازی را ندارد و از بسیاری از اقدامات اطلاعاتی در کشور بیاطلاع و دربارهی آنها، مسلوبالاختیار است. او تأکید کرد که این موازیکاری نهادهای اطلاعاتی، عملاً امکان انجام وظیفهی نظارتی مجلس در مورد حقوق مردم را از مجلس سلب میکند.
سازمان اطلاعات موازی، که بعد از افشاشدن قتلهای زنجیرهای، بهدستور آیتالله خامنهای برای کنترل نهاد رهبری بر سیستم اطلاعاتی کشور و بهحاشیه راندن وزارت اطلاعات در کشور تأسیس شد، در سالهای گذشته، بهویژه از سال ۱۳۸۰، نقش مهمی در سیاست داخلی و خارجی کشور داشته است. متأسفانه بهجز عدهی قلیلی در مجلس، کسی حاضر نشد به این موضوع ورود کنند، که مشخص است بهخاطر ترس از عواقب آن است. روحانی نیز، خودش بهطور مختصر به این موضوع پرداخت و گفت که نمیخواهد وارد بحثش شود. اما چرا این مسأله مهم است و چه ملاحظاتی در مورد این موضوع وجود دارد:
الف- خسارت اقدامات اطلاعات موازی در حوزهی سیاست خارجی
حضور دستگاههای اطلاعات موازی، بهویژه اطلاعات سپاه پاسداران به ریاست حسین طائب در کشور، بهطور جدی، منافع ملی ایران را مورد تهدید قرار داده است. دستگیریهای اتباع بیگانه و دوملیتیها که از لحاظ قانونی در حوزهی نظارتی وزارت اطلاعات قرار دارد، خسارت سنگینی، چه از جنبهی سیاسی و چه از جنبهی اقتصادی، در روابط ایران با کانادا، آمریکا و بریتانیا وارد آورده است. برخی از این خسارتها، میلیارد دلاری هستند. جدا از این، سازماندهی اطلاعاتی برای حمله به سفارتهای خارجی درتهران، ازجمله بریتانیا و عربستان سعودی نیز ازجمله اقدامات اینها بوده که قطع رابطه با عربستان و تیرهشدن روابط با این کشور و برخی از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، ازجمله ثمرات آن بوده است. در زمینهی حجم خسارات ناشیاز اقدامات اطلاعات موازی، واقعاً هنوز برآورد دقیقی انجام نگرفته است؛ ولی بالغبر میلیاردها دلار خسارات حقوقی و نیز موانع ناشی از اقدامات آنها در نابود کردن فرصتهای حرکت ایران در فضای مناسبات بینالملی بوده است.
ب- نتایج اقدامات زیانبار در حوزهی سرمایهگذاری داخلی و خارجی
سیاست مقابله با دولتهایی که همرأی اطلاعات موازی نباشند، آنها را وادار به مجموعه اقداماتی برای تخریب فضای اقتصادی و سوزاندن فرصتهای سرمایهگذاری داخلی و خارجی کرده که در نشاندان نا امنی و افزایش ریسک سرمایهگذاری درایران، بسیار مؤثر بوده است. دستگیری بدهکاران بانکی و سرمایهداران داخلی و سازماندهی تبلیغاتی علیه قرارداد توتال، نمونههایی از این اقدامات هستند. در چنین فضایی، شانس جذب سرمایهگذاری خارجی و داخلی، بهشدت کاهش مییابد.
ج- نتایج اقدامات زیانبار در سیاست داخلی
در حوزهی داخلی نیز این جریان، با دستگیریهای خودسرانه، ایجاد فضای ارعاب و مقابله با فضای دیجیتالی، سعی در انسداد سیاسی کشور دارند. دستگیری مدیران کانالهای تلگرامی اصلاحطلبان و دستگیری و احضار روزنامهنگاران، احضار مداوم فعالان سیاسی و اعمال سیاست حصر خبری علیه خاتمی نیز در مجموعهی اقدامات آنها قرار دارد.
د- وزیر تزئینی
وزیر اطلاعات کنونی، متأسفانه فاقد کاراکتر لازم برای ادارهی اطلاعاتی کشور است. او در مصاحبهی تلویزیونیاش در ایران گفت که به روحانی گفته است برای قبول این سمت، صلاحیت ندارد و او گفته است، «چه صلاحیتی از این بالاتر که تو فرزند زهرایی»(اشاره به سید بودن).
طبیعی است کسی که با چنین معیاری انتخاب میشود، نمیتواند شورای هماهنگی رهبری را به پیش ببرد و برش و قاطعیت لازم را برای بهحاشیهراندن اطلاعات موازی داشته باشد.
مجموع رفتار او نیز موجب رضایت رهبر و اطلاعات موازی بوده و تقاضایی برای تغییر او نشده است؛ بههمیندلیل هم او در نطق دفاعیهاش در مجلس، برای نخستینبار درتاریخ دفاع کابینه در جمهوری اسلامی، وزیر کابینهی دولت بهجای تشکر از رئیسجمهوری، رسماً از رهبر جمهوری اسلامی برای ابقای خود در وزارت تشکر میکند. روحانی باید وزیری را انتخاب میکرد که میتوانست نقش رهبری سیستمهای اطلاعاتی را ایفا کند.
ه- روحانی و عبور ساده از مسأله
از مجموع قرائن و شواهد، چنین به نظر میآید که برخلاف انتظارات اولیه از او، که متصور بود بتواند بهخاطر سوابق امنیتیاش، مشکل دستگاه اطلاعات موازی را حل کند، روحانی خیلی نمیخواهد و تمایلی ندارد با جریانی درگیر شود که برادرش و قبلاً هم گفته میشد مونسان(معاونت گردشگری کنونی) را که خواهرزادهاش است، دستگیر کردهاند و هنوز هم ساطورشان در بالای سر آنها قرار دارد.
روحانی جدا از مسؤولیتهای قانونیاش که به آنها قسم خورده است، باید همانطور که در نطقش اشاره کرد، هماهنگی اطلاعات موازی با وزارت اطلاعات را بهطور جدی پیگیری کند. کاری که تاکنون انجام نشده است. جدا از جنبهی قانونی، او برای ادارهی اقتصادی کشور و جذب دویستمیلیار دلار سرمایهی خارجی و جذب متخصصان، نیازمند آن است که فضای ارعاب و تهدید اطلاعات موازی، از فضای اجتماعی و اقتصادی ایران برداشته شود؛ وگرنه او تنها در سودای رؤیاهای پیشرفت اقتصادیاش، در اتاق کار خود و پشت میزش، باقی خواهد ماند و در مسیر حرکت واقعی جامعه، هیچ رؤیایی جامهی عمل به خود نخواهد پوشید.