تنها دو هفته‌ پیش، در میان اولین واکنش‌ها به گسترش کروناویروس در اروپا، در ایتالیا و اسپانیا تصمیم گرفته شد تا برخی از بازی‌ها پشت درهای بسته برگزار شود. حالا که در اواسط ماه مارس هستیم، تمام رقابت‌های ورزشی، از ان‌بی‌ای تا ام‌ال‌اس، از جیرو دیتالیا تا فرمول ۱، از کریکت تا فوتبال در بسیاری از کشورها به حالت تعلیق در آمده است. تمامی ۵ لیگ برتر فوتبال اروپا همراه با لیگ قهرمانان اروپا و لیگ اروپا با امید به آن که در ماه آوریل رقابت‌ها را از سر بگیرند، به حالت تعلیق درآمده‌اند. با این حال، مطابق با سناریویی که پیش‌تر به‌طور عمومی مورد پذیرش قرار گرفته است، پیش‌بینی می‌شود در ماه می-ژوئن، گسترش کروناویروس در اروپا به بالاترین سطح خود برسد؛ بنابراین، بازگشت مسابقات فوتبال در زمانی نزدیک بعید به‌ نظر می‌رسد.

این وضعیت، پیچیدگی‌های بی‌سابقه‌ای در زمینه‌های برنامه‌ریزی، مالی و مشکلات حقوقی در اکوسیستم فوتبال اروپا به ارمغان آورده است. تعویق‌های فعلی به این دلیل اعمال شده‌اند که زمانی را در اختیار مسئولین قرار دهند تا با توجه به شرایط موجود، به راه‌حلی با کم‌ترین زیان دست پیدا کنند. با توجه به این مسائل، خلاصه‌ای از سوالات کلیدی که باید به آن‌ها توجه شود را می‌پرسیم و ضرر احتمالی از احتمال لغو شدن حتی یکی از ۵ لیگ برتر اروپایی را در حالی که بازی‌های بسیار زیادی از هر یک از این لیگ‌ها باقی مانده (همان‌طور که در نمودار زیر نشان داده می‌شود) بررسی می‌کنیم.

در لیگ‌های داخلی، چه اتفاقی محتمل است؟

اکثر لیگ‌ها وارد مرحله‌ی نهایی شده‌اند در حالی که حدود یک‌چهارم یا یک‌سوم از کل بازی‌های این فصل هنوز برگزار نشده‌ و جایگاه نهایی تیم‌ها مشخص نیست. اگرچه تلاش زیادی، حتی با هزینه کردن مسابقات جام حذفی یا مسابقات بین‌المللی برای تکمیل این سال ورزشی وجود دارد، لغو شدن کل فصل یکی از این سناریوهای ممکن به‌نظر می‌رسد. همچنین، توجه به این نکته نیز مهم است که برگزاری کامل بازی‌های باقی‌مانده چندین هفته زمان می‌برد در حالی که قرارداد برخی از بازیکنان در ۳۰ ژوئن به اتمام می‌رسد. رسیدن به این مهلت زمانی، بسیار چالش‌برانگیز به‌نظر می‌رسد.

اما فصل جاری، چگونه باید تمام شود؟ به‌سادگی با لغو کردن آن، بدون آن‌که قهرمان یا مقام‌های نهایی اعلام شده باشند؟ یا اعلام اتمام فصل مطابق با جایگاه فعلی باشگاه‌ها؟ یا آن که فصل بعدی باید تا هر زمانی که اتمام فصل جاری به‌طول می‌انجامد، به تعویق بیفتد؟ برخی پیشنهاد داده‌اند که در پاییز، با همان تیم‌ها در همان دسته‌ها، بازی‌ها از سر گرفته شود، اما با اتمام قرارداد بازیکنان چه باید کرد؟ برخی دیگر گفته‌اند که با توجه به جایگاه فعلی تیم‌ها، به صعود و سقوط تیم‌ها و انجام بازی‌های پلی‌آف اقدام شود. یک ایده‌ی دیگر آن است که برای فصل آینده، تنها صعود داشته باشیم و سقوطی وجود نداشته باشد.

وضعیت موجود، چه تاثیری بر روی جایگاه‌های ورود به لیگ قهرمانان و لیگ اروپا خواهد داشت؟ آیا تیم‌هایی که تنها با اختلاف امتیاز ناچیز در رده‌های پایین‌تر از جایگاه‌های صعود به لیگ‌های اروپا هستند، چنین راه‌حلی را می‌پذیرند؟ یا معترض می‌شوند و اعلام می‌کنند که با توجه به بازی‌های باقی‌مانده، آن‌ها می‌توانند جایگاه خود را تغییر دهند؟

اتمام جایگاه‌های بالا، یا سقوط/صعود؛ این‌ها مشکلاتی است که نه تنها برای اعتبار فوتبال اهمیت دارد بلکه حتی بیش‌تر از آن در مسائل مالی موثر هستند. و پول، در قلب تمام مسائلی است که در اینجا قرار دارد، ضررهای ناشی از عدم دریافت درآمدهای روز مسابقه، پرداختی‌هایی که باشگاه‌ها با توجه به جایگاهشان در لیگ دریافت می‌کنند، وعده‌هایی مبنی بر کسب پاداش با شرط صعود و کسر درآمد به دلیل سقوط، داده شده‌اند، موقعیت‌های کسب درآمد بیش‌تر با توجه به حضور تیم‌ها در مسابقات باشگاهی اروپایی، انجام مذاکرات احتمالی با اسپانسرها، لغو شدن تورهای پیش‌فصل خارج از اروپای باشگاه‌های برتر، برخی از موارد مهم و کلیدی هستند که در این بحث تاثیر دارند.

نمودار زیر، تخمین ما از حداکثر زیان ممکن در صورت عدم برگزاری باقی بازی‌های ۵ لیگ برتر اروپایی را در بدترین شرایط در این فصل به نمایش می‌گذارد.

سریع‌ترین تاثیر، به‌طور واضح بر روی درآمدهای روزهای بازی خواهد بود. جالب است که هرچه باشگاه بزرگ‌تر و از لحاظ مالی قوی‌تر باشد، ضرر و زیانی که به بدنه‌ی مالی آنها زده می‌شود، کم‌تر مورد توجه قرار می‌گیرد؛ حتی اگر به‌طور معمول ورزشگاه بزرگ‌تری داشته باشند و در روز بازی، حضور بیش‌تری را در ورزشگاه تجربه کنند و در روز بازی در آمد بیش‌تری داشته باشند. صرف نظر از جنبه‌های حقوقی، باشگاه‌ها باید تصمیم بگیرند که آیا باید به طرفداران بابت بلیط‌های فصلی بازپرداخت داشته باشند یا خیر. ممکن است باشگاه‌های بزرگ، بیمه‌هایی برای «مداخله‌ی شغلی» داشته باشند که زیان‌های مربوط به درآمدهای روز بازی را جبران کنند، اما این موضوع تا چه میزان عمومی است؟ هزینه‌های صرف شده بابت هزینه‌های سفر برای بازی‌های خارج از خانه یا سازمان‌دهی بازی‌های خانگی (شامل امنیت، نظافت و …) هم در حاشیه این موضوع قرار دارند.

حق پخش، در برخی از کشورها، وابسته به تعداد دفعاتی است که مسابقات یک باشگاه به‌صورت زنده نشان داده می‌شود. پخش‌کنندگانی که معاملات دسته‌جمعی با لیگ‌ها دارند، ممکن است ادعا کنند که اگر مسابقات باطل شود و فصل ناتمام بماند، باید متناسب با آن پول خود را پس بگیرند. چند معامله لغو خواهد شد؟ و با چه قیمتی؟ از طرف دیگر، در صورتی که فصل لغو شود، آیا آن‌ها باید به مشترکین خود بازپرداخت داشته باشند؟ همچنین لازم به ذکر است که بیش‌تر باشگاه‌ها با توجه به درآمدهای حاصل از معامله‌های حق پخش، از طرف بانک‌ها و کمپانی‌های حساب‌رسی تخفیف‌های احتمالی می‌گیرند. بازپرداخت بخشی از این درآمدها، فشار قابل توجهی را به جریان وجوه نقدی باشگاه‌ها وارد می‌کند.

قراردادهای تجاری و اسپانسر سفارشی، اغلب شامل مولفه‌های ثابت و مبتنی بر عملکرد باشگاه‌ها، پاداش‌ها یا مجازات‌هایی بر اساس عملکرد و دستیابی به اهداف خاصی مانند صعود به لیگ قهرمانان، سقوط و … هستند. دوباره، چند معامله لغو خواهد شد؟ آیا باشگاه‌ها برای چنین موقعیت‌هایی بیمه دارند؟ آیا کروناویروس یک موقعیت فورس ماژور محسوب می‌شود؟

از نظر هزینه‌ها، آیا باشگاه‌های باید به‌طور کامل، حقوق بازیکنانی را که [تا انتهای فصل دیگر بازی نمی‌کنند] پرداخت کنند؟ چند هفته‌ی پیش رو ممکن است به‌عنوان دوره‌ی تعطیلات در نظر گرفته شود، اما اگر مسابقات بیش از این به تعویق بیفتد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آیا باشگاه‌ها باید به دیگر اعضای کادر خود، شامل مربیان یا کادر پزشکی، در حالی که ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها فعالیتی نداشته باشند، پرداختی داشته باشند؟

تاثیرات این اتفاق، تنها به فعالیت‌های عملی باشگاه‌های فوتبال محدود نمی‌شود، بلکه بر تعامل آن‌ها با بازیکنانشان، ارزشمندترین دارایی هر باشگاه هم سرایت می‌کند. در همین رابطه، بازار نقل و انتقالات چگونه تحت تاثیر قرار خواهد گرفت؟ برخی انتظار دارند که پنجره‌ی نقل و انتقالات تابستانی کوتاه شود، برخی می‌ترسند که باشگاه‌های بزرگ، با استفاده از شرایط موجود، بازیکنان را با قیمتی پایین‌تر از باشگاه‌هایی که توان مقابله با این زیان را ندارند، خریداری کنند.

آیا اتحاد و مداخله‌ی دولت مانند سایر بخش‌های اقتصادی می‌تواند بخشی از این زیان‌ها را کاهش دهد؟ آیا باشگاه‌های بزرگ هنگام نتیجه‌گیری، به فکر باشگاه‌های کوچک‌تر خواهند بود؟ در حال حاضر، پاسخی برای این سوالات و بسیاری از سوالات دیگر، وجود ندارد، اما باید هرچه زودتر، پیش از آنکه شیوع این بیماری نشانه‌های درمان یا عقب‌نشینی را بروز دهد، پاسخ داده شوند.

در مسابقات بین‌المللی، چه اتفاقی محتمل است؟

یکی از مزیت‌ها در مورد رقابت‌های اروپایی و مهم‌تر از آن‌ها، مسابقات یورو ۲۰۲۰ که در پیش داریم، این موضوع است که بازه‌ی زمانی آن‌ها می‌تواند منعطف‌تر باشد، حتی اگر تمام آن‌ها وابسته به آن باشد که لیگ‌های داخلی چه راه‌حلی پیدا می‌کنند.

بنابر آخرین اخبار منتشر شده، یوفا در نظر دارد تا مسابقات یورو ۲۰۲۰ را به دسامبر یا تابستان ۲۰۲۱ موکول کند تا لیگ‌های داخلی، زمان کافی برای اتمام مسابقات خود در تابستان داشته باشند. اولویت‌ها در مورد پایان لیگ قهرمانان در این فصل (۱۷ بازی باقی‌مانده) و لیگ اروپا (۲۳ بازی باقی‌مانده) یکسان است، اما راه‌حل احتمالی، باید این نکته را هم در نظر داشته باشد که هر دوی این رقابت‌ها، در ژوئن-ژولای آغاز خواهند شد. صرف نظر از مسائل محاسباتی و زمان برگزاری بازی‌ها، یوفا در صورت عدم توافق در اختلالات وارد شده به معاملات تبلیغاتی و تلویزیونی، ممکن است با چالش‌های حقوقی کاملا مشابهی با باشگاه‌ها روبرو شود.

هیات مدیره یوفا به همراه نمایندگان ۵۵ انجمن‌ عضو، لیگ‌ها و نمایندگان بازیکنان، ۱۷ مارس ۲۰۲۰ یک نشست ویدئویی برای بحث در مورد برنامه‌های مسابقات ملی، یورو ۲۰۲۰ و مسابقات باشگاهی یوفا برگزار کرد. در میان این چالش‌های بزرگ، تنها یک نکته قطعی است: میزان پولی که در معرض خطر قرار دارد، بسیار زیاد است و برای برخی از باشگاه‌ها، لغو شدن مسابقات باشگاهی در هر دو سطح ملی و اروپایی می‌تواند نشان دهد تا چه میزان از لحاظ مالی ناپایدار هستند. پیچیدگی بی‌سابقه‌ی این مشکلات، مستلزم انعطاف‌پذیری، تفکر و همکاری بی‌سابقه از سوی تمام طرفین در همه‌ی سطوح است.