در طول شش قرن گذشته، دریای سیاه یکی از مسیرهای کشتی‌رانی جهان و بیش از هر نقطه دیگری صحنه جنگ و درگیری‌های با انگیزه‌های ملی‌گرایانه بوده است.

پس‌از آنکه ترک‌های عثمانی قسطنطنیه را در سال ۱۴۵۳ فتح کردند، مسیرهای دریانوردی دریای سیاه که بین ترکیه، روسیه، اوکراین و چند کشور دیگر واقع شده است، به کنترل امپراتوری عثمانی درآمد. این دریا در طول جنگ جهانی اول، صحنه نبرد بود و اخیرا نیز با توجه به درگیری‌های روسیه و اوکراین، بار دیگر به عرصه تنش بدل شده است. اما در دورانی هم حمل محموله‌های تجاری در دریای سیاه، رونق فراوانی داشت.

در هفته‌های اخیر، پژوهشگران اروپایی جزئیات اعجاب‌آوری درمورد عبور کشتی‌های یونانی از تنگه بسفر منتشر کردند. کشتی‌هایی که با محموله‌های بزرگ حرکت می‌کردند و با طوفان و فجایع طبیعی روبرو می‌شدند.

اکنون یکی از این کشتی‌ها تقریبا بدون آنکه آسیبی به آن وارد شده باشد، در عمق تقریبا ۱/۹ کیلومتری دریای سیاه کشف شده است. میزان اکسیژن در آن عمق به‌حدی ناچیز است که هیچ موجود دریایی نمی‌تواند در آنجا زندگی کند.

با وجودی‌که جانوران و باکتری‌ها معمولا لاشه کشتی‌های چوبی غرق‌شده را طی چند قرن تجزیه و متلاشی می‌کنند، پژوهشگران طرح باستان‌شناسی دریایی دریای سیاه گفته‌اند که به این کشتی یونانی تقریبا ۲۵ متری، درمدت بیش از دوهزار و ۴۰۰ سال که در بستر دریا بوده هیچ آسیبی نرسیده است.

این گروه پژوهشی در وب‌سایت خود نوشته است: «دریای سیاه یکی از بهترین آزمایشگاه‌های زیر دریا محسوب می‌شود.»

کشتی تجاری یونانی کشف‌شده فقط یکی از چند ده کشتی است که در این طرح پژوهشی سه‌ساله در حوالی سواحل بلغارستان کشف شده‌اند و پژوهشگران این طرح را یکی‌از بزرگ‌ترین پژوهش‌های مشابه در جهان می‌دانند. براساس نتایج این پژوهش، یک مستند دوساعته تهیه شده که روز پنج‌شنبه سوم آبان‌ماه، منتشر شد.

هدف اوليه پژوهشگران، مطالعه پیامدهای ذوب‌شدن لایه‌های یخ و بالا آمدن سطح دریاها و تاثير آن بر بستر دریای سیاه بود که با کمک روبات‌های مخصوص تجسس در عمق دریا و کشتی‌های مجهز به سیستم سونار (ردیاب صوتی زیردریایی) آغاز شد.

حین نقشه‌برداری منطقه‌ای به‌وسعت هزار و ۲۰۰ کیلومتر مربع از بستر دریای سیاه، بیش از ۶۰ کشتی بسیار قدیمی کشف شده است که درکمال تعجب همه آن‌ها تقریبا سالم‌اند.

پژوهشگران معتقدند برخی از این کشتی‌ها متعلق به روم باستان و برخی دیگر متعلق به قرن هفدهم میلادی‌اند.

این گروه پژوهشی در بخشی از بیانیه خود نوشت: «در یک دوره سه‌ساله، لاشه بیش از ۶۰ کشتی از کشتی‌های ناوگان تهاجمی قزاق‌ها در قرن هفدهم تا کشتی‌های تجاری رومی‌ها و کشتی‌های دوران کلاسیک، کشف شده است.»

پژوهشگران در تحقیقات خود، به‌ویژه روی یک کشتی باستانی یونانی تمرکز کرده‌ و بخش کوچکی از بدنه این کشتی را برای آزمایش رادیوکربن که عمر بافت چوب را تشخیص می‌دهد، از آن جدا کرده‌اند. به دلیل نگرانی از درهم‌شکستن ساختار چوبی این کشتی، طرحی برای بازسازی و احیای آن وجود ندارد. ولی این کشف، در شناخت دورانی که آثار چوبی اندکی از آن به‌جا مانده است، می‌‌‌‌‌‌تواند نقش مهمی ایفا کند.

جان آدامز، یکی از اعضای این گروه پژوهشی می‌گوید: «این کشف، درک ما از ساخت کشتی‌ها و سفرهای دریایی در دوران باستان را متحول خواهد کرد.»