«خوره کتاب» ستون هفتگی کتاب در وب‌سایت ایران اینترنشنال است و پیگیری‌ آن‌چه در دنیای کتاب، گذشته است. خوره‌ کتاب اما قرار نیست تنها ستون اخبار باشد. در این بخش، از آن چیزی می‌نویسیم که خودمان می‌خوانیم و دوست داریم با شما به اشتراک بگذاریم. اگر شما هم می‌خواهید با ما در این تجربه شریک باشید، با نویسنده‌ ستون تماس بگیرید و کتاب‌ها، یادداشت‌ها و خبرهای خود را ارسال کنید. همچنین در رسانه‌های اجتماعی با هشتگ #خوره_کتاب با ما همراه باشید و نظرات خود را بنویسید.

سال ۲۰۱۸ میلادی نفس‌های آخر را می‌کشد و بساط انتخاب بهترین‌های سال در رشته‌های مختلف داغ است. از فیلم و سریال گرفته تا لباس و موسیقی. کتاب‌بازها هم از قافله عقب نمانده‌اند و فهرست‌های مختلفی از بهترین کتاب‌های منتشرشده در سال ۲۰۱۸ تنظیم شده است. نگاهی انداختیم به چند کتابی که در این فهرست‌ها جا گرفته‌اند.

از فیلیپ راث تا عمار جعفری

دو نشریه‌ معتبر نیویورک تایمز و تایم هرکدام فهرست‌های جداگانه‌ای را منتشر کرده‌اند. فهرست تایم دربرگیرنده‌ آثار داستانی است، اما در سیاهه‌ نیویورک‌تایمز همه‌جور کتابی، از خاطرات گرفته تا جستار، می‌توان پیدا کرد. ازجمله رمان‌هایی که در هر دوی این فهرست‌ها مشترک است، رمان «نامتقارن» (Asymmetry)،  اولین داستان بلند «لیزا هالیدی» (Lisa Halliday)، ادیتور و مترجم ساکن میلان است. نامتقارن که سال گذشته حسابی مورد توجه قرار گرفت، یک سه‌گانه با داستان‌هایی جداگانه است که در ظاهر ارتباطی با هم ندارند، اما با ظرافت به هم متصل شده‌اند. داستان اول حکایت ماجرای عاشقانه‌ یک ناشر و نویسنده‌ جوان است که شباهت‌هایی به زندگی فیلیپ راث، نویسنده‌ نامدار آمریکایی دارد که همین چند ماه پیش درگذشت. روایت دوم داستان بازداشت یک اقتصاددان آمریکایی-عراقی به‌نام عمار جعفری در فرودگاه هیتروی لندن در سال ۲۰۰۸ است. اکثر منتقدان معتقدند گرچه این رمان، اولین اثر منتشرشده‌ نویسنده‌اش است، اما نتیجه کاری پخته و چندوجهی از آب درآمده است.

رقص سرخ‌پوستی و برده‌ سیاه

کتاب مشترک دیگر بین نیویورک‌تایمز و تایم، «آنجا آنجا» (There There)، رمانی است نوشته‌ تامی اورنج (Tommy Orange). «آنجا آنجا» فصل‌هایی کوتاه و بریده‌بریده دارد. بار بیشتر روایت بر دوش بومیان آمریکایی است که در اوکلند و در راه یک مراسم آیینی کهن سرخ‌پوستی به‌نام پووو (Powwow) هستند. نیویورک‌تایمز این کتاب را اودیسه‌ای فالکنری خوانده است. این رمان هم مثل نامتقارن اولین اثر نویسنده‌ جوانش، تامی اورنج، است که خود متولد اوکلند کالیفرنیاست. روایت اورنج از داستان‌هایی که در محل زندگی‌اش می‌گذرد تا اینجا موفق بوده و او را نامزد چند جایزه‌ ادبی انگلیسی‌زبان کرده است.

یک کتاب مشترک دیگر در این دو فهرست، «واشنگتن بلک» (Washington Black)، نوشته‌ اسی ادوگیان (Esi Edugyan)، نویسنده‌ زن کانادایی است. ادوگیان چهل‌ساله تابه‌حال دوبار جایزه‌ ادبی گیلر، معتبرترین جایزه‌ ادبی کانادا را برده که دومی همین امسال و برای همین رمان بوده است. واشنگتن بلک نام برده‌ای است که از مادرش جدا می‌افتد و در دنیای تنهای بردگی با برادر سفیدپوست ارباب خود پیوند دوستی می‌بندد.

جاافتاده از سال قبل و مریخی

در فهرست نیویورک‌تایمز یک اثر درخشان فرانسوی هم هست که گرچه در سال ۲۰۱۷ منتشر شده، اما چون انتشار ترجمه‌ انگلیسی‌اش امسال بوده، در این فهرست جاگرفته است. رمان «ترانه‌ شیرین» (chanson douc) یا عنوان انگلیسی‌اش «دایه‌ بی‌نقص» (The Perfect Nanny)، نوشته‌ لیلا سلیمانی (Leila Slimani) نویسنده‌ مراکشی‌‌تبار فرانسوی است. داستان این رمان که جایزه‌ بسیار معتبر گنکور را برده، حکایت قتل دو کودک به‌دست یک پرستار بچه است. رمان ترانه‌ شیرین با پیچیدگی‌ها و ساختاری روانکاوانه، از سطح یک تریلر جنایی فراتر رفته و تحلیلی است از جامعه‌ طبقاتی و چندبعدی که بر بستر تفاوت‌های نژادی بنا شده است.

رتبه‌ اول در فهرست تایم اما کتابی است که در لیست نیویورک‌تایمز غایب است. رمان «اتاق مریخی» (The Mars Room) نوشته‌ ریچل کوشنر (Rachel Kushner). اتاق مریخی روایت مادر یک پسر نوجوان است که پیش از این در یک استریپ‌کلاب رقاص بوده است. ریچل کوشنر، نویسنده‌ آمریکایی ۵۰ساله، پیش از این با رمان‌هایش نامزد جوایز بوکر و کتاب ملی آمریکا شده است.

در فهرست فرانسوی‌ها

اما در اروپا و در یکی از مهم‌ترین سرزمین‌های ادبیات داستانی یعنی فرانسه، مجله‌ تله‌راما فهرست رمان‌های برتر خود را منتشر کرده است. این فهرست ۱۸تایی شامل رمان‌ها و کتاب‌های فرانسوی است. آثاری مثل «نوادگانشان پس از آن‌ها» (Leurs enfants après eux)، نوشته‌ نیکولا متیو (Nicolas Mathieu) که جایزه‌ گنکور ۲۰۱۸ را برده است. متیو چهل‌ساله است و با دومین رمان خود توانست این جایزه که به هر نویسنده تنها یک‌بار اهدا می‌شود را به‌دست آورد. «نوادگانشان پس از آن‌ها» داستان زندگی چند نوجوان در چهار تابستان را روایت می‌کند و رمان در فضای سال‌های دهه‌ نود میلادی می‌گذرد.

رمان دیگری که در فهرست تله‌راما حضور دارد و نویسنده‌اش پیش از این برنده‌ گنکور شده، رمان «در تصویر او» (À son image)، نوشته‌ ژروم فراری (Jérôme Ferrari)  است. «در تصویر او» داستان دختری به‌نام آنتونیاست که با سقوط اتومبیلش در یک دره در جزیره‌ کورس فرانسه کشته می‌شود. عکس‌هایی که این دختر گرفته است، روایت داستانی شده که در رمان آمده است. ژروم فراری پنجاه ساله است و سال ۲۰۱۲ برای رمان «خطابه‌ای درباره‌ سقوط رم»، جایزه گنکور برده بود.

بسیاری از کتاب‌های این فهرست‌ها به فارسی ترجمه نشده‌اند و احتمالا نخواهند شد. جدا از این‌که معرفی یک نویسنده‌ تازه‌کار در ایران، اگر نویسنده‌ عامه‌پسندی نباشد سخت است، مترجمان و ناشران ایرانی ترجیح می‌دهند آثار چندبار ترجمه‌شده‌ موفق را باز هم ترجمه کنند تا این‌که ریسک ترجمه‌ یک کار ناشناخته را بپذیرند. از طرف دیگر، نباید از ممیزی و سانسور هم گذشت که عملا ترجمه‌ و انتشار خیلی از آثار شاخص روز دنیا را غیرممکن کرده است. در شماره‌های بعدی خوره‌ کتاب بیشتر به ترجمه خواهیم پرداخت.