شهریار مندنی پور؛ نگاه کردن به تاریخ از دریچه محدود
رمان جدید شهریار مندنی پور، نویسنده در تبعید ساکن آمریکا، ماه پیشانی ( Moon Brow) ، بهار امسال در نشر Restless به زبان انگلیسی و با ترجمه سارا خلیلی روانه بازار کتاب شد.
امیر یامینی، شخصیت اصلی و شاید تنها راوی رمان ماه پیشانی است. امیر دست چپ و بخش اعظمی از حافظهاش را در جنگ ایران و عراق از دست داده و حالا پس از جنگ، کماکان دچار اختلالات روانی و پریشانی حافظه است.
تمامی رمان، نگارشِ بازیافت خاطرات و تاریخ مدفون یا ربودهشدهای است که از دیدگاه امیر و از خلال تکهتکههای حافظه او، عکسهای آلبوم، گفتوشنودهای پراکنده با خواهرش ریحانه و فرشتههای کاتب روی شانههای راست و چپش در روایتی غیرخطی بازگو میشود. تاریخ و روایتی که اندکی پیش از انقلاب ایران آغاز و تا سالهای ابتدایی پس از جنگ ادامه مییابد.
روایت تکهتکه و زمانپریشی که با تلاش امیر برای بازیابی خاطراتش آغاز و با تصمیم او برای بازگشت به جبهه برای اطمینان از بود یا نبود حلقه ازدواجی در انگشت دست قطعشدهاش اوج میگیرد .
روایت و دیدگاهی که ایرانِ پیش از انقلاب را آزاد، جنگ یا دستکم ادامه آن را ماحصل انقلاب و ایران پس از انقلاب اسلامی را جامعهای بسته متصور میشود و بخش مهمی از تاریخ ایران را در نبود یا کمبود نظرگاههای دیگر در رمان، به روایت امیر یامینی تقلیل میدهد.
نثر فاخر شهریار مندنیپور که نقش مهمی در تبدیل او به یکی از مهمترین داستاننویسان نسل سوم داستان نویسی ایران داشته، تاحدی در ترجمه از دست رفته است. ترجمهای که با وفاداری بیش از اندازه به نثر فاخر و پیچیده مندنی پور، پتانسیلهای زبان مقصد برای تعدیل اختلافهای فرهنگی-زبانی را دست کم گرفته است.
شهریار مندنیپور از نویسندگانی بود که وزارت اطلاعات وقت جمهوری اسلامی ایران در رویداد اتوبوس ارمنستان قصد کشتنش را داشت. او پیشتر در مصاحبهای خواستار مقایسه و آزمون اثر نویسنده ایرانی با نویسندگان مطرح جهانی شده است؛ چرا که به گفته او، دوران نگاه ترحمآمیز به نویسنده عقبمانده جهان سومی پایان یافته است. او که حالا خود بخشی از تاریخ ادبیات فارسی بهشمار میآید، با انتشار اثر اخیرش، در مصافی سختتر از همیشه با خواسته خود روبهرو شده است.