نمایشگاه‌های «آتلیه نور» (Atelier des Lumières) پاریس را می‌توان جادوی فناوری دیجیتال برای کشف مجدد نقاشی خواند. حالا این روزها بعد از نمایش آثار نقاشی «گوستاو کلیمت»، نقاش نمادگرای اتریشی،‌ این‌بار آتلیه نور میزبان آثار «ونسان ون‌گوگ» نقاش پست امپرسیونیست هلندی به‌نام «ون‌گوگ، شب پرستاره» است.

آتلیه نور، گالری تازه‌کاری است اما در این مدت کوتاه مخاطبان زیادی را به خود جلب کرده است. این آتلیه با فاصله‌ای کم از گورستان مشهور «پرلاشز»، در محله ۱۱ پاریس تاسیس شده که پیش‌تر یکی از محله‌های کارگری بوده است. این محله اما این روزها تبدیل به یکی از پاتوق‌های فرهنگی پاریس می‌شود که بیش از ۱۴ فضای فرهنگی از جمله تئاتر، موزه و نمایشگاه را در برمی‌گیرد.

نمایشگاه پیشین آتلیه نور که آثار کلیمت بود از ژانویه ۲۰۱۸ تا آوریل ۲۰۱۹ برگزار شد و بیش از ۱/۲ میلیون بازدیدکننده داشت. پیش‌بینی می‌شود نمایشگاه ون‌گوگ شب پرستاره که تا پایان ماه دسامبر ۲۰۱۹ ادامه دارد به دلیل شهرت بیشتر نقاش به موفقیت بیشتری دست پیدا کند.

ژیانفرانکو ایانوزی (Gianfranco Iannuzzi) به‌عنوان طراح، رناتو گاتو (Renato Gatto) کارگردان، ماسیمیلیانو سیکاردی (Massimiliano Siccardi) تصویربردار و لوکا لانگوباردی (Luca Longobardi) آهنگساز به همراه گروهی چهار نفره از نوازندگان ایتالیایی مجریان این نمایشگاه هستند. این گروه به مدت یک‌سال روی این پروژه کار کرده‌اند. 

ویدیوهایی که از نقاشی‌های ون‌گوگ آماده شده، هر نیم‌ساعت یک‌بار با ۱۴۰ ویدیو پروجکشن بر روی دیوارها، سقف و زمین این آتلیه به نمایش درمی‌آید. دیوارها ۱۰ متر ارتفاع دارند و وسعت آن‌ها ۳۳۰۰ متر مربع است. به این نقاشی‌ها نه چیزی اضافه شده و نه چیزی کم شده و هیچ دستکاری‌ای در آن‌ها انجام نشده است. تنها نقاشی‌ها با حفظ تمام خطوط و ریزه‌کاری‌هایی که در طراحی و رنگ‌آمیزی تابلوهای ونگوگ وجود دارد به ابعاد خیلی بزرگ تبدیل شده‌اند. اما نکته این‌جاست که ما دیگر تنها با نقاشی سروکار نداریم. خطوط، کاراکترها و رنگ‌های نقاشی‌ها حرکت می‌کنند و همراه با موسیقی روایتی از زندگی ون‌گوگ و سیر کارهای او را نمایش می‌دهند. ویدیوها با اختلافی چند ثانیه‌ای از پروژکتورهای مختلف به نمایش درمی‌آیند و در نتیجه وقتی به دیوارها نگاه کنیم، تصاویر مختلفی خواهیم دید. همچنین آتلیه فضاهای متفاوتی دارد. پله، بالکن، سطح‌های مختلف، یک بخش زیرزمینی که در آن قشر نازکی از آب پمپاژ می‌شود، یک اتاق آینه و همین‌طور فضاهایی محصور.

نقاشی‌های ونگوگ در حالی به نمایش در می‌آیند که تماشاچیان در تاریکی آتلیه فرو رفته‌اند و ابعاد بزرگ نقاشی‌ها و جزییات آن‌ها شگفت‌زده‌شان کرده است؛ نقاشی‌هایی که بین سال‌های ۱۸۵۳ تا ۱۸۹۰ در طول زندگی ۳۷ ساله ون‌گوگ کشیده شده‌اند. با نگاه کردن به دیوارها از زوایای گوناگون می‌توان به رنگ‌های متنوع کارهای ون‌گوگ چشم دوخت که روی دیوارها در حال حرکتند. می‌توان در تصاویر مزارع گندم، امواج، ملوان‌ها، آسمان و همچنین پرتره‌های نقاش و یا شخصیت‌های تابلو‌هایش غوطه‌ور شد. یکی از بهترین بخش‌ها، اجرای تابلوی معروف «سیب‌زمینی‌خوران» است که گفته می‌شود پس از کشیدن آن زندگی هنری ون‌گوگ شکل گرفت. سیب‌زمینی‌خوران شاهدی بر فقر است که آن را می‌توان به وضوح در حالی که نورهای آتلیه قسمت‌های مختلفی از تابلو را روشن می‌کنند، دید. آن‌چه این نمایشگاه را متمایز می‌کند، تجربه تازه‌ای است که مخاطب با آن درگیر می‌شود. گویا به‌جای دیدن نقاشی‌ها، داخل آن‌ها شده است و از زاویه‌ای نقاشی‌ها را می‌بیند که پیش از آن دیده نشده‌اند.

در کنار آثار ون‌گوگ، ۱۰ دقیقه آثار نقاشی ژاپن هم به همان شیوه به نمایش در می‌آید. نمایشگاهی که «رویای ژاپنی» نام‌گذاری شده است و تصاویری از جهان شناور نقاشی‌های کلاسیک ژاپنی را به نمایش می‌گذارد. سال ۲۰۱۸ به‌مناسبت ۱۶۰ اُمین سال روابط دیپلماتیک فرانسه و ژاپن در پاریس سال «ژاپنیسم» نام گرفته بود و آثار فرهنگی متنوعی از دو کشور به نمایش درآمد. نمایشگاه رویای ژاپنی ادامه آن رویداد است.

ژیانفرانکو ایانوزی کارگردان هنری نمایشگاه «ون‌گوگ،‌ شب پرستاره» که نمایشگاه گوستاو کلیمت را هم طراحی کرده بود، می‌گوید «این نمایشگاه ابزاری است که به شما اجازه می‌دهد بیشتر از این‌که با منطق‌تان ببینید، درگیر احساسات‌تان بشوید. تلاش ما ساخت یک تجربه جمعی بدون نیاز به استفاده از عینکی خاص است.» این نمایشگاه جدای از رویکرد هنری و کلاسیکی که داشته، مورد توجه خانواده‌ها و کودکان هم قرار گرفته است و درصد زیادی از بازدیدکنندگان این نمایشگاه نوجوانان و جوانان بوده‌اند.

تجربه‌هایی شبیه به آتلیه نور پاریس در ایران هم در ابعادی کوچک‌تر تجربه شده است. از جمله در گالری آریانا در بهمن سال ۱۳۹۷ نمایشگاهی به نام «دیوارنگاره» به‌صورت ویدیوآرت از نقاشی‌های آذرخش فراهانی برپا شد. طراح این نمایشگاه پانیذ رفیعی‌مهر بود.

در سال‌های اخیر نمایش آثار هنری با استفاده از امکانات و تکنیک‌های مدرن و دیجیتال تجربیات جدیدی را از سر گذرانده است. هنرمندان و برگزارکنندگان به‌دنبال راه‌های تازه‌ای برای خلق و تجربه هنری هستند. آتلیه نور پاریس تا این‌جا یکی از موفق‌ترین این تجربیات بوده است.