محمود آموزگار، رئیس کارگروه صیانت از حقوق ناشران در ایران، روز چهارشنبه ۲۲ اسفند، از دستگیری «متهم اصلی جریان نشر و توزیع غیرقانونی کتاب» خبر داد و گفت که «این فرد متواری و مدت‌ها تحت تعقیب بود.»

در ایران به کتاب‌هایی که فاقد مجوز نشر از سوی وزارت ارشاد هستند یا بدون سانسور در خارج از ایران منتشر شده‌اند، شامل کتاب‌های ممنوعه سیاسی، ادبی و مذهبی، «کتاب قاچاق» می‌گویند.

با این حال، آموزگار به خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران گفت که این متهم، کتاب‌های مجوزدار و پرفروش ناشران داخلی را به صورت غیرقانونی چاپ و توزیع می‌کرد.

رئیس کارگروه صیانت از حقوق ناشران از افشای نام این متهم خودداری کرد و گفت: «براساس آئین دادرسی کیفری تا مظنونی حکمش قطعی نباشد نمی‌توان نام او را فاش کرد.»

سال‌هاست که دولت جمهوری اسلامی در پی مبارزه با آنچه «قاچاق کتاب» می‌خواند، است. این تلاش از زمانی گسترده‌تر شد که برخی از ناشران از فروش آثارشان به صورت غیرقانونی در بازار سیاه کتاب خبر دادند.

به عنوان نمونه، سه سال پیش، مدیر انتشارات خوارزمی «کتاب‌های قاچاق» را معضل کتابفروشی‌ها دانست و گفت: «کتاب‌های درسی در ایران بلافاصله پس از انتشار به صورت افست در شهرستان‌ها فروخته می‌شوند. بسیاری از کتاب‌های ما که تا چندی پیش دو هزار نسخه فروش می‌رفت الان تنها صد جلد فروش می‌رود و این به خاطر نبودن قانون درست در ایران است.»

همچنین انتشار غیرقانونی رمان معروف «زوال کلنل» نوشته محمود دولت‌آبادی، نویسنده بزرگ ایرانی بازتاب گسترده‌ای پیدا کرد. این رمان هنوز نتوانسته مجوز انتشار از وزارت ارشاد دریافت کند و خود نویسنده نیز به انتشار غیرقانونی آن اعتراض کرد و نسخه بازار سیاه کتاب را «جعلی» خواند. این نسخه در واقع برگردان فارسی یکی از ترجمه‌های رمان «کلنل» بود که در خارج از ایران منتشر شده بود.

همچنین بارها ناشران ایرانی و فارسی‌زبان خارج از کشور نیز به انتشار غیرقانونی آثارشان در ایران اعتراض کرده‌اند.

در این زمینه، کارگروهی با همکاری اتحادیه ناشران استان تهران، وزارت ارشاد و پلیس امنیت قضایی تشکیل شد و سه هفته پیش، رسانه‌های ایران از «سوله‌ انبار کتاب قاچاق» خبر دادند که حاوی «کشفیات چند ماهه کارگروه صیانت از حقوق ناشران و مولفان» بود.

به گزارش ایرنا، در این سوله که حدودا یک هزار و ۳۵۰  متر مربع وسعت داشت، حدود ۷۰۰ هزار جلد کتاب انبار شده بود که ارزش مالی این کتاب‌ها بین ۱۵  تا ۲۰  میلیارد تومان اعلام شد.

مبارزه با «قاچاق» کتاب در حالی در ایران مطرح می‌شود که توزیع کتاب‌های غیرمجاز از همان ابتدای انقلاب ایران رواج داشته و بازاری موازی با بازار کتاب ایران را شکل داده است.

اعمال شدید سانسور از سوی دولت و حذف برخی از کتاب‌ها از گردونه انتشار قانونی، نپیوستن ایران به کپی رایت، خلا قانونی و اهمال دستگاه‌های قضائی و انتظامی، مهم‌ترین عوامل بروز چنین بازاری است.