شما صفحه ای از سایت قدیمی ایران اینترنشنال را مشاهده می کنید که دیگر به روز نمی شود. برای مشاهده سایت جدید به iranintl.com مراجعه کنید.
روزنامه‌خوانی ۱۶ دی‌ماه

توقف برجام در سایه جنازه سلیمانی

مهم‌ترین خبر امروز توقف برجام بود، اما نه تنها تیتر اول روزنامه‌‌‌ها نشد، بلکه کمتر یادداشت و گفت‌و‌گو و گزارشی درباره تبعات این تصمیم در روزنامه‌های کشور منتشر شده است، روزنامه‌ها فقط به انتشار بیانیه دولت در اجرای گام نهایی و توقف آخرین محدودیت‌های عملیاتی ایران در برجام بسنده کرده‌اند و بیشتر ننوشته‌اند.

با این حال، روزنامه‌های امروز کشور در هماهنگی کامل و هم‌زمان با بیانیه مشترک مدیران‌ مسئولشان در رثای سلیمانی، فقط تصاویر جمعیت تشییع‌کننده جنازه قاسم سلیمانی را به صفحه نخست آورده‌اند و مهم‌ترین خبری که تیتر کرده‌اند این است که پارلمان عراق خروج فوری نیروهای آمریکایی را تصویب کرد. روزنامه جوان این مصوبه را «اولین فتح خون سلیمانی» نامید و دیگران «اولین گام انتقام سخت».

اما آیا واقعا مصوبه پارلمان عراق امتیازی برای جمهوری اسلامی است؟ آیا به خروج آمریکایی‌ها منجر می‌شود؟ تحلیلگران فارغ از این جوزدگی رسانه‌ای، در یادداشت‌هایی به این موضوع پرداخته‌اند.

قاسم محبعلی، کارشناس سیاست خارجی و دیپلمات سابق، از چالش‌های اجرایی شدن این بحث در اعتماد نوشته است و این‌که دولت موقت عراق توانایی و زمان لازم را ندارد که وارد چنین مذاکره‌ای شود، به‌ویژه که این طرح با مخالفت کردها روبه‌روست که عملا بخش‌های زیادی از عراق را در اختیار دارند. این تحلیلگر مسائل بین‌الملل تردید دارد که دولت عراق اساسا قادر باشد بدون حضور آمریکا، به‌تنهایی مسائل خود را حل کند و امنیت کامل را برقرار کند.

محبعلی یادآوری کرده است که عراق پیش‌تر، یک بار چنین تصمیمی گرفت و پس از اجرای آن، کشور با شورش‌های داخلی و سپس، ظهور داعش مواجه شد؛ در نهایت، بار دیگر عراقی‌ها درخواست کردند نیروهای آمریکایی به عراق بازگردند.

فریدون مجلسی، تحلیلگر روابط بین‌الملل، در آرمان ملی یادداشتی نوشته است و مساله اخراج نیروهای آمریکایی از عراق را چندان اجرایی نمی‌داند. مجلسی با اشاره به نگرانی‌های کردها و اهل سنت، نوشته است کردها نگران‌اند با اخراج آمریکا، استقلال داخلی اقلیم کردستان تحت تاثیر قرار بگیرد؛ سنی‌ها هم می‌ترسند با خروج آمریکایی‌ها، به اقلیتی زیر سلطه تبدیل شوند.

ضمن این‌که به نظر نمی‌رسد آمریکا با هزینه‌های کلانی که در عراق پرداخته است، به‌راحتی به خروج نیروهایش راضی شود.

اما آن سوی میدان، روزنامه فرهیختگان ضمانت اجرای این مصوبه را نه در اختیار پارلمان می‌داند و نه دولت عراق. این روزنامه پیش‌بینی کرده است با اقدام‌های گروه‌های مقاومت در روزها و هفته‌های آتی، معادله خروج آمریکا از عراق شتاب خواهد گرفت.

از روزنامه کیهان بگوییم که با تیتر «انتقام انتقام» به کمتر از اقدام نظامی سریع و قاطع راضی نیست؛ تا جایی که محمد ایمانی، از یادداشت‌نویسان اصلی روزنامه کیهان، پیشنهاد کرده است هر ایرانی یک دلار برای سر ترامپ بدهد.

دیگر روزنامه‌ها اما از پیگیری‌های حقوقی یا اقدام‌های سیاسی‌ـ‌اقتصادی به‌عنوان راهکارهای انتقامی ایران نوشته‌اند. جهان صنعت طرح شکایت علیه ترامپ را بررسی کرده است. حتی روزنامه جوان، روزنامه نزدیک به سپاه پاسداران، در گزارشِ یک خود به شیوه‌های حقوقی پیگیری ترور قاسم سلیمانی پرداخته است. رویکرد روزنامه جوان از آن‌ جهت قابل تامل است که دیروز روزنامه فرهیختگان، منتسب به علی‌اکبر ولایتی، از مشاوران نزدیک علی خامنه‌ای، پیگیری‌های حقوقی را «کشک» خوانده بود.

مصوبه پارلمان عراق امتیازی به آمریکاست

دیروز، پارلمان عراق دولت را ملزم کرد درخواست کمک از ائتلاف بین‌المللی ضد‌داعش را لغو کند.

حسن بهشتی‌پور در سرمقاله آرمان ملی، در این‌باره نوشته است مصوبه اخیر نشان می‌دهد پارلمان عراق خواهان اخراج کل نیروهای خارجی از عراق است و به باور بهشتی‌پور، این در واقع امتیازی بوده است که به آمریکایی‌ها داده شد، چرا که پارلمان عراق خواسته است بگوید نه تنها با حضور آمریکا بلکه با حضور کل نیروهای خارجی در منطقه مخالفیم.

بهشتی‌پور در ادامه اضافه کرده است در این میان، تکلیف گروهی مثل حشد شعبی هم معلوم نیست چون گفته شده است فقط نیروهای مسلح ارتش عراق باید باقی بمانند و قاعدتا تکلیف حشد شعبی و گروه‌های مسلح متعددی که اکنون در عراق حضور دارند باید مشخص شود.

بهشتی‌پور فرضی را هم مطرح کرده است مبنی بر این‌که مصوبه پارلمان عراق بهانه‌ای شود که سایر کشورها را از عراق اخراج کنند، اما آمریکا همچنان بماند. 

این کارشناس سیاسی البته خویشتن‌داری را توصیه نمی‌کند و معتقد است ایران باید اقدام موثری انجام دهد، مثل هدف قرار دادن مراکز نظامی آمریکا، تا آمریکایی‌ها را به تجدیدنظر وادارد. بهشتی‌پور احتمال جنگ محدود بین ایران و آمریکا را بیش از ۶۰ درصد می‌داند.

وقتی توانش را نداریم رجزخوانی نکنیم

چند‌و‌چون پاسخ به آمریکا موضوع مجادله طیف‌های سیاسی است. کیهان، صدا‌و‌سیما و طیف تندرو بر انتقام قاطع، سریع و پشیمان‌کننده اصرار دارند، درحالی‌که فعالان سیاسی اصلاح‌طلب و تحلیلگران مستقل نظام را به واکنش سنجیده، غیراحساسی و مبتنی بر منافع ملی دعوت می‌کنند.

حجت‌الله جودکی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل خاورمیانه، در گفت‌و‌گو با جهان صنعت، به مسئولان و صاحبان تریبون در کشور توصیه کرده است از رجز‌خوانی و شعار پرهیز کنند چون برای ایران بار حقوقی و منفی دارد. به گفته جودکی، اول این‌که پاسخ انتقامی باید در توان ایران باشد؛ دوم، به نفع ایران باشد؛ و سوم، عاقلانه باشد یعنی منافع درازمدت ما و عراقی‌ها را حفظ کند.

از نگاه جودکی، تنها شعار تحقق‌پذیر این است که بگوییم آمریکا از منطقه بیرون برود، چرا که حداکثر منافع و حداقل ضرر را برای ایران دارد.

جودکی معتقد است شعارهایی که این روزها داده می‌شود غیر از این‌که علیه ما فضای تبلیغاتی درست کند، نتیجه‌‌ای ندارد. به باور جودکی، این حرف‌های تند اهداف داخلی دارد و هسته مرکزی نظام می‌‌داند باید عاقلانه‌تر سخن بگوید.

این کارشناس تاکید کرده است که مبارزه با آمریکا فقط در صورتی ممکن است که ملت پشت سر نظام باشند وگرنه همین پاشنه آشیل جمهوری اسلامی خواهد بود.

شیوه‌های حقوقی پیگیری ترور سلیمانی

جمعی از حقوقدانان می‌گویند اقدام نیروهای نظامی آمریکا، با دستور مستقیم رییس‌جمهوری آمریکا، به ترور سلیمانی در یک کشور ثالث، نقض قواعد حقوقی بین‌الملل، مصداق تروریسم دولتی، نامشروع و خلاف موازین حقوق بشر است.

روزنامه جوان از قول این حقوقدانان، به قوانین بین‌المللی استناد کرده است که می‌تواند راهکارهایی برای شکایت و پیگیری حقوقی اقدام آمریکا باشد.

روزنامه نزدیک به سپاه پاسداران این گزارش را بر اساس بیانیه کمیسیون بین‌الملل مرکز وکلا تنظیم کرده که ترامپ را به نقض مقررات بین‌المللی و معاهدات میان دولت‌های آمریکا و عراق متهم کرده است.

جوان با اشاره به «حق ذاتی دفاع مشروع طبق ماده ۵۱ منشور ملل متحد»، نوشته است جمهوری اسلامی حق دارد در استیفای این حق، اقدام تلافی‌جویانه خود را در هر زمان و هر مکان و به هر نحوی که تشخیص دهد اتخاذ کند.

به نوشته جوان، دولت ایران در راستای احقاق حق خود می‌تواند به مراجع ذی‌صلاح بین‌المللی، به‌ویژه مجمع عمومی و شورای حقوق بشر، مراجعه کند. ضمن این‌که مسئولان دولت عراق هم حق دارند ضمن اقدام متقابل در صیانت از حاکمیت داخلی خود، اقدام‌های حقوقی را با استفاده از ظرفیت وکلای مشترک عراقی و ایرانی، پیگیری کنند.

از دیگر پیشنهادهای این حقوقدانان طرح دعاوی علیه آمریکا در دادگاه‌های ایران و عراق و مجامع بین‌المللی است.

راهبرد ایران، خویشتن‌داری حداکثری

حسین امیر‌عبداللهیان، معاون امور بین‌الملل مجلس، که دوره‌ای دیپلمات ایران در عراق بود و رابطه تنگاتنگی با سپاه قدس دارد، درباره راهبرد پیش‌ روی جمهوری اسلامی گفته است ایران اقدامی را که به‌معنای واقعی بازدارنده باشد انجام می‌دهد و حداکثر خویشتن‌داری را در کنار حفظ حداکثری اقتدار و امنیت ملی دنبال می‌کند.

عبداللهیان در گفت‌و‌گو با روزنامه شرق، درباره تصمیم ترامپ به کشتن سلیمانی بر این باور است که ترامپ از خطوط قرمز عبور کرد و قاعده بازی را رعایت نکرد. به عقیده او، ترامپ نفهمید چه کار می‌کند و چه پیامدهای سختی خواهد داشت.

این مقام دولتی نزدیک به سپاه پاسداران معتقد است که اگر منطقه، عراق و ایران در پاسخ به آمریکا اقدام مقتدرانه بازدارنده‌ای اتخاذ و عملیاتی نکنند، هم منطقه‌ای ناامن‌تر خواهیم داشت و هم آینده عراق نگران‌کننده‌تر از اکنون خواهد بود.

پیامدهای اقتصادی افزایش تنش‌ها

روزنامه شهروند در گزارشی با عنوان «اقتصاد در انقباض»، با کارشناسان اقتصادی گفت‌و‌گو کرده و از آن‌ها پرسیده است پیامدهای افزایش تنش‌ها در منطقه بر اقتصاد ایران چه خواهد بود؟

لطفعلی بخشی با اشاره به تحریم‌های شدید نفتی و بانکی، گفته است اقتصاد ایران در هاله‌ای از ابهام است. در این شرایط، سرمایه‌گذاران در اقتصاد کشور سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. ضمن این‌که با کاهش درآمدهای خارجی، معلوم نیست دولت چطور کسری بودجه را تامین خواهد کرد.

به گفته بخشی، به‌دلیل ابهام در تصمیم‌گیری‌ درباره مواردی مانند اف.ای.تی.اف یا نوع واکنش ایران به اقدام آمریکا، چشم‌انداز آینده سیاسی ایران و منطقه روشن نیست و نمی‌شود تحلیل درستی داشت.

عباس آخوندی، وزیر سابق راه و شهرسازی، اما پیش‌بینی کرده است که تشدید تنش بی‌تردید وضع اقتصاد را نا‌خوشایندتر خواهد کرد و به باور او، نظام منطقی است و به سوی فضایی کنترل‌ناپذیر یا تصمیم‌های افراطی نخواهد رفت. آخوندی معتقد است وقایعی رخ نخواهد داد که بخواهیم نگران تاثیر آن‌ها بر اقتصاد کشور باشیم.

آخوندی به شهروند گفته است باور ندارد ایران از برجام خارج شود یا اف.ای.تی.اف را رد کند؛ اما اولین پیش‌بینی آخوندی غلط از آب درآمد.

تازه چه خبر؟
گزارش‌های رسانه‌ای از مرگ شاهین ناصری، از شاهدان شکنجه نوید افکاری، در زندان تهران بزرگ خبر می‌دهند. منابع نزدیک به خانواده شاهین ناصری در گفت‌وگو با...More
طالبان اسامی شماری از افراد از جمله دو نفر از فرماندهان نظامی طالبان را که به سمت‌های مهم دولتی منصوب کرده است، اعلام کرد. به گفته ذبیح‌الله مجاهد،...More
حسن زرقانی دادستان مشهد از بازداشت شش متهم پرونده کودک‌ربایی در این شهر خبر داد و اعلام کرد که متهم اصلی پرونده هنوز دستگیر نشده وفراری است. زرقانی...More
پارلمان اروپا در قطعنامه‌ای اعلام کرد گروه شبه‌نظامی حزب‌الله لبنان که بارها وفاداری ایدئولوژیک قوی خود به جمهوری اسلامی را نشان داده، دولت لبنان را...More
ارتش سودان در بیانیه‌ای که از تلویزیون دولتی این کشور پخش شد، اعلام کرد تلاش برای کودتا را خنثی کرده و اوضاع تحت کنترل است. یک عضو شورای حکومتی سودان...More