از محصولات تراریخته نترسید
مشاور فنی و بیوتکنولوژی سازمان حفاظت محیط زیست ایران میگوید تاکنون هیچ برنج تراریختهای در کشور مجوز تولید نگرفته است، اما نتایج آزمایشگاهی نشان داده که استفاده از چنین محصولاتی، خطری برای گیاهان، جانوران و انسان ندارد.
در سالهای اخیر، بحث بر سر محصولات تراریخته در ایران بالا گرفته؛ اما اطلاعات علمی به زبان ساده برای مردم بسیار کم است. درنتیجه، شکاف میان متخصصان و عموم مردم در این زمینه، وسیع و عمیق باقی مانده است.
یکی از توضیحات ساده برای درک موضوع تراریختگی این است که در جریان تکامل موجودات زنده، بعضی صفات در خزانه ژنی آنها توانایی بیشتری برای مقاومت درمقابل شرایط نامساعد محیطی ایجاد میکنند. این صفات نظیر مقاومت در برابر آفات و کمبود آب را میتوان در گیاهان ایجاد کرد. برای تولید چنین تواناییهایی، از روش انتقال ژن از گیاهان حامل این توانایی به گیاهان فاقد توانایی استفاده میکنند. محصولات حاصل از این انتقال ژن، به نام تراریخته شناخته میشوند.
در چهار دهه گذشته، نیاز فزاینده به مواد غذایی باعث شده تا انتقال ژن، نهتنها در گیاهان، بلکه در دامها نیز انجام شود. به همین دلیل است که اکنون میزان شیردهی یا تولید گوشت در دامها نیز افزایش چشمگیری یافته است.
تا پیش از خلق فناوریهای تازه در حوزه زيستشناسی مولکولی و ژنتیک، برای انتقال صفات مفید به دامها يا گیاهان، از روش بهنژادی استفاده میشد. بزرگترین مانع در بهنژادی، موضوع زمان برای بهثمر رسیدن نسلهای تازهای از موجودات زنده بود. اما اکنون با روشهای مهندسی ژنتیک، میتوان صفات را با سرعت و دقت قابلتوجهی به خزانه ژنی موجودات دیگر انتقال داد.
در یکی از این روشها برای انتقال ژن به یک گیاه، بخشی از خزانه ژنی یک باکتری را از آن جدا و بخش تازهای را به آن اضافه میکنند؛ سپس گیاه میزبان را به قطعات کوچک تقسیم میکنند و باکتری حاوی ژنهای تازه را همراه با هورمونهای رشد، به محیط کشت گیاه تزریق میکنند. باکتری حاوی ژنهای تازه در حضور هورمونهای رشد به خزانه ژنی گیاه میزبان وارد میشود و چنین گیاهی، تراریخته میشود.
اضافه کردن ژنهای مقاوم دربرابر کم آبی و آفات، باعث افزایش بازدهی سطح زیر کشت محصولات کشاورزی میشود. ازجمله این محصولات میتوان به ذرت، برنج، پنبه و کانولا اشاره کرد.
تاکنون گزارشی مبنیبر زیانبار بودن محصولات تراریخته در انسان یا حیوانات منتشر نشده است، اما پذیرش اجتماعی برای محصولات تراریخته، موضوعیست که نیاز به آموزش عمومی دارد.