سید محمد خاتمی رئیس‌جمهور پیشین ایران ، روز یکشنبه اول بهمن، در خلال سخنرانی‌اش در نشست انجمن مدرسین تاکید کرد که اصلاح‌طلبان بایستی بیش از دیگران خود را نماینده مردم و مطالبات آنها بدانند.

او با اشاره به اعتراض‌های اخیر در شهرهای ایران، گفت که نتیجه این اعتراض‌ها این بود که تمام جناح‌ها به وجود مشکلات و مطالبات برآورده نشده مردم اذعان کردند، بنابراین تغییر رویکرد در نحوه اداره جامعه الزامی است.

خاتمی در این دیدار ضمن اشاره به لزوم یافتن راه‌حلی برای مشکلات مردم، بر اولویت حفظ نظام و انقلاب اسلامی، و نیز پرهیز از انقلابی دیگر که به صلاح هیج کس نیست تاکید کرد. او همچنین افزود که جمهوریت، اصل خدشه‌ناپذیر جامعه است ولی برداشت از اسلام باید با پایه‌های جمهوریت سازگار باشد. او همچنین گفت که منظور وی ازایده دموکراسی دینی یک سازگاری دوطرفه بین اسلام و جمهوریت است. او با اشاره به تاریخی‌بودن مقوله انقلاب و اصلاح‌طلبی گفت که اصلاح‌طلبی را نباید با اصلاح‌طلبان یکی بگیریم.    
وی با اشاره به  مطالبات موجود در جامعه گفت که تکیه صرف بر آزادی و غفلت از توسعه همه جانبه نمی تواند به آزادی و عدالت بینجامد.
خاتمی با تشریح ویژگی های «جمهوری اسلامی مطلوب» از نظر مردم، گفت: «عدالت به معنای توزیع فقر نیست بلکه توزیع امکانات درست است.» او با تاکید بر اینکه فساد فقط فساد مادی نیست گفت که ما خواستار جامعه‌ای عاری از فساد و با شهروندانی آزاد هستیم.
خاتمی دلیل بروز شعارهایی چون «نه اصلاح طلب و نه اصولگرا» در جریان اعتراض‌های اخیر را بی‌توجهی به رویکرد جریان‌های موفق نظام و در نتیجه ناامیدکردن مردم از همه جریان‌ها دانست.
وی در تحلیلی از وقایع و اعتراض‌های اخیر تاکید کرد که جوانانی که شعارهای تند و ساختارشکنانه می دادند، برانداز نبودند، بلکه اعتراض داشتند؛ آنها «آشغال وآشوب طلب» نبودند بلکه جوانانی بودند که احساساتشان غلبه کرد. خاتمی ضمن اشاره به  لزوم اطلاع رسانی درست دولت به مردم، تاکید کرد: «وقتی بخشی از تریبونها علیه دولت کار می کنند، خود دولت باید زبان گویا داشته باشد و مردم را توجیه کند.»
خاتمی به اهمیت همکاری قوای نظام در برخورد با مشکلات اشاره کرد و از رییس قوه قضاییه درخواست کرد تا برای بازگرداندن اعتبار به این قوه مهم  در جهت مبارزه با فساد و دفاع از حقوق مردم تلاش کند.
خاتمی همچنین با مخاطب‌قرار دادن جریان اصلاح طلبی گفت:« اصلاحات باید مرز خود را بدون رودربایستی با برانداز و ضدانقلاب مشخص کند که بحمدالله مشخص کرده است. ما با مردم و درون نظام هستیم و در عین حال خواستار اصلاحات در همه شؤون نظام هستیم.»

این سخنان نخستین واکنش محمد خاتمی از زمان شکل‌گیری و گسترش اعتراض‌ها در ۹۰ شهر ایران نسبت به فساد و مالی و گرانی در کشور به شمار می‌رود. در جریان این اعتراض‌ها مردم در سردادن شعارهایی از جمله «نه اصلاح طلب و نه اصولگرا»، به بی‌اعتمادی بنیادین عمومی به جناح‌های مختلف در نظام جمهوری اسلامی تاکید کرده که باعث واکنش‌هایی از هر دو جناح مذکور شد.

از روز پنج‌شنبه هفتم دی‌ماه، درپی انتشار فراخوان تجمع «نه به گرانی» در فضای مجازی، صدها نفر از معترضان به گرانی، ابتدا در شهرهای مشهد، نیشابور و کاشمر دست به تجمع زدند؛ تجمعاتی که در بعضی موارد به خشونت کشیده شد و به دستگیری بیش از هزار نفر منجر شد با گسترده‌تر شدن دامنه‌ی این تجمعات از روز شنبه نهم دی‌ماه، اعتراضات مردمی، به دیگر شهرهای کوچک و بزرگ ایران نیز کشیده شد.
اگرچه عامل اصلی این اعتراضات، گرانی و فساد گسترده‌ی مالی و اداری در ایران عنوان شد، اما براساس ویدئوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی و اظهارات شاهدان عینی، شعارها در ابتدا بیشتر اقتصادی بود، اما کم‌کم خواست‌های اجتماعی و سیاسی نیز در تجمعات مطرح شد وشعارهای اعتراضی، سیاسی‌تر شد.