چرا تهران از اسلامآباد خشمگین است
تا همین یک هفته پیش پرچم جمهوری اسلامی ایران و تصاویر رهبرش، آیتالله خامنهای، به مناسبت بزرگداشت چهلمین سالگرد انقلاب، در خیابانهای اسلامآباد خودنمایی میکرد. در هفتهای که آمد، پرچم ایران بهسرعت جای خود را داد به پرچم عربستان سعودی و تصاویری از ولیعهد این کشور، محمد بنسلمان، که سفرهای آسیاییاش را یکشنبه گذشته از پاکستان آغاز کرد.
در استقبالی باشکوه، پاکستان میلیونها دلار برای خوشامدگویی، امنیت و استقبال از محمد بنسلمان و هزار نفر همراهش خرج کرد.
با اقتصاد ورشکسته پاکستان و وامهای پرداختنشدهای که دارد و وضعیت اقتصادی نابهسامان میلیونها پاکستانی، نخستوزیر این کشور، عمران خان، نتوانست خوشحالی و هیجانش از برنامههای سرمایهگذاری عربستان در پاکستان و کمکهای مالیای که وعده داده است را پنهان کند.
بیتردید، روابط تاریخی بین دو کشور همواره مستحکم بوده است و نفوذ سعودیها در پاکستان میتواند بخشی به دلیل سرمایهگذاریهای اقتصادی و کمکهای مالی باشد و بخشی دیگر مربوط به مذهب است که پاکستان، دومین کشور پرجمعیت مسلمان جهان، و عربستان، مهد اسلام، را به هم پیوند داده است.
اما در سالهای اخیر تنشهای لفظی بین ایران و عربستان سعودی بالا گرفته است و هرکدام دیگری را به حمایت از گروههای مخالف یکدیگر متهم میکنند و نسبت به هم ادبیاتی تهاجمی دارند، در نتیجه ممکن است پاکستان نیز به جنگ نیابتی و لفظی بین دو کشور کشیده شود.
همسایگی با ایران و داشتن روابط قوی با جمهوری اسلامی، در عین حال نیاز فوری به پول نقد برای راهاندازی اقتصاد ویران و ارتباطات نظامی و امنیتی گسترده این کشور با عربستان سعودی، به نظر میرسد پاکستان را برای ایجاد رابطهای بیطرفانه بین تهران و ریاض در وضعیتی دشوار قرار داده است.
روز چهارشنبه، پیش از سفر ولیعهد سعودی به پاکستان، یک خودروی مملو از مواد منفجره به اتوبوس سپاه پاسداران جمهوری اسلامی در سیستان و بلوچستان حمله کرد و باعث کشته شدن ۲۷ نفر از پرسنل سپاه شد.
ایران ابتدا جیش العدل را مسئول این حمله دانست. منطقه سیستان و بلوچستان، که بین ایران، پاکستان و افغانستان خطوط مرزی مشترک دارد، در بسیاری موارد آماج حملههای انتحاری و خرابکارانه گروههای جداییطلب بوده است. اما جمهوری اسلامی ایران عربستان سعودی و پاکستان را به دلیل حمایت از چنین گروههایی مسئول دانست و وعده انتقامگیری داد.
گروه تروریستی جیش العدل در خاک پاکستان پایگاه دارد و دشوار میشود گفت حملههای تروریستی را دولت خارجی حمایت و یا دو دولت، هماهنگ با یکدیگر، علیه کشور سوم برنامهریزی کرده باشند.
شاید خشم سپاه پاسداران نسبت به پاکستان بیش از آنکه بگوید چه کسی مسئول این حمله تروریستی بوده است، حساسیت آنها به سفر ولیعهد عربستان به پاکستان را نشان میدهد. در وضعیتی که ایران از نظر سیاسی و بینالمللی در موقعیت مناسبی قرار ندارد، ایجاد تنشی تازه با همسایهای دیگر چندان عاقلانه به نظر نمیرسد. در حالیکه دونالد ترامپ مشغول افزایش تحریمها و فشار سیاسی به ایران است، فضای چندانی برای مانور ایران و خصومت با همسایگان وجود ندارد.
مقامات جمهوری اسلامی ایران بر این باورند که هدف آمریکا از اعمال تحریمهای بیسابقه و کمرشکن چیزی نیست غیر از تغییر رژیم ایران و با همین حساسیت درباره تمام قضایای منطقه قضاوت میکنند.
منطقه بحرانزده مرزی سیستان و بلوچستان جزو محرومترین مناطق کشور است که دولت هرگز برای زیرساختسازی آن هزینهای نکرده و روی بخش آموزش و تربیت افراد نیز سرمایهگذاری نکرده است؛ شاید دلیل اصلیاش سنی بودن مردم این مناطق و شک و تردید حکومت به همدستی آنها با سایر کشورهای سنی باشد.
ادعای ثابتنشده دلیل محکمی نیست انگشت اتهام حمایت از تروریسم سوی کشورهای دیگر گرفته شود. در حقیقت، زمانی که یک قوم و طایفه در تبعیض نگه داشته شود و به دلیل نبودِ شغل و فقر آشکارا به خریدوفروش مواد مخدر روی بیاورند، سوءاستفاده از محرومیت و جهل و فقر آنها بسیار ساده است.
سیاستگذاریهای نادرست منطقهای و نارضایتی داخلی همان اهرم حرکت برای خشونت است و به حمایت خارجی نیاز چندانی ندارد.
*این مطلب برگردان فارسی مقالهای است که در سیانان عربی منتشر شده است.