با تصویب ممنوعیت خرید و عقد قرارداد جدید با مربی و بازیکن خارجی در فوتبال ایران، هیات رئیسه سازمان لیگ دستوری که پیش از این فقط دو تیم متعلق به وزارت ورزش و جوانان یعنی استقلال و پرسپولیس را شامل می‌شد را حالا به همه باشگاه‌های لیگ فوتبال ایران تعمیم داده است.

بعد از اعلام این مصوبه، بعضی رسانه‌های داخل ایران آن را با قانون ممنوعیت واردات خودروهای لوکس مقایسه کردند که موجب گران‌تر شدن این خودروها شد اما از آنجا که مربیان و بازیکنان خارجی شاغل در لیگ ایران مجاز به تعویض باشگاه خود نیستند و فقط مجاز به تمدید قرارداد با باشگاه فعلی خواهند بود، بعید به نظر می‌رسد که بتوانند تقاضاهای سرسام‌‌آور مالی را مقابل باشگاه‌ها قرار دهند. با این حال آنچه در ابعاد مالی این خبر مورد توجه قرار نگرفته این نکته است که باشگاه‌ها باید با مربی و بازیکن ایرانی در مسابقات حاضر شوند و طبعا در غیاب رقیب خارجی،  بازیکن و مربی ایرانی می‌تواند دستمزد به مراتب بالاتری را نسبت به فصول قبل تقاضا کند.

با پایان یافتن لیگ‌ برتر و قطعی شدن دستیابی سه تیم پرسپولیس، استقلال و فولاد به سهمیه لیگ قهرمانان آسیا، حالا تراکتور بیشترین شانس را برای کسب سهمیه چهارم حضور در لیگ  قهرمانان آسیا دارد، چرا که حتی با شکست در بازی نیمه‌نهایی جام‌حذفی در روز چهارم شهریور -اگر تاریخ تغییر نکند- مقابل نفت مسجدسلیمان، چنان‌چه یکی از دو تیم پرسپولیس یا استقلال به قهرمانی جام حذفی برسند باز هم تراکتور به عنوان تیم چهارم جدول لیگ برتر صاحب سهمیه آسیایی خواهد شد و فقط در صورت قهرمانی نفت در جام حذفی، تراکتور سهمیه آسیایی را از دست می‌دهد و مسجد سلیمانی‌ها به آسیا راه پیدا می‌کنند.

با این ملاحظات در فصل آتی لیگ قهرمانان آسیا تیم‌هایی از ایران حاضر خواهند شد که هر چهار نماینده مربی ایرانی دارند، مجاز به استخدام مربی و بازیکن جدید خارجی هم نخواهند بود، مگر اینکه سازمان لیگ دستور جدیدی متفاوت از دستور قبلی صادر کند که با توجه به شرایط اقتصادی کشور و قیمت سرسام‌‌آ‌ور ارزهای خارجی بعید به نظر می‌رسد که این مصوبه در کوتاه زمانی لغو شود.

نکته مهم‌تر در این‌باره تاثیر این مصوبه بر کیفیت فنی کار تیم‌های ایرانی در مسابقات قاره‌ای است. تیم‌های ایرانی که پیش از این سال‌هاست به لحاظ مدیریت و امور تدارکاتی با مشکلات بزرگی روبه‌رو بوده‌اند و مربیان یکی از عمده دلایل ناکامی تیم‌ها در مسابقات برون‌مرزی را ناشی از همین کمبودها اعلام می‌کردند، حالا در واقع بر اثر پیامدهای ناشی از تحریم اقتصادی با کمبود نیروی فنی کارآمد به مصاف رقبایی خواهند رفت که از شرایط فنی و اقتصادی به مراتب بهتری برخوردارند.

نابسامانی‌ چهل ساله حاکم بر ورزش ایران که با تحریم‌های اقتصادی تشدید شده، حالا موقعیت مربیگری در مسابقات قاره‌ای را بیشتر از گذشته برای مربی ایرانی پدید آورده است. یحیی گل‌محمدی، فرهاد مجیدی، جواد نکونام و یکی دیگر از بین مهدی تارتار مربی نفت یا ساکت الهامی مربی تراکتور در فصل آتی راهی مسابقات قاره‌ای می‌شوند و حتی در صورت برکناری آنان، مربیان جانشین نیز ایرانی خواهند بود؛ رقبای بالقوه‌ای مثل محمد تقوی، محمود فکری و دیگران، که از آنها تجربه‌ی حضور در رقابت‌های قاره‌ای دریغ شده و یا ناموفق مثل امیر قلعه‌نویی حتی در دوران پیش از تشدید تحریم‌ها.

برای شناخت بیشتر ابعاد وضعیت جدید برای مربیان ایرانی باید به دو دهه قبل برگشت، آنگاه که با بن‌بست‌شکنی مطبوعات ورزشی، انجماد فکری حاکم بر فوتبال ایران شکست و راه تعامل با مربی و بازیکن خارجی هموار شد تا درک مسایل حرفه‌ای فوتبال ممکن شود. در آن دوره گروهی از مربیان ایرانی حتی با کارشکنی سعی در ممانعت از نتیجه‌گیری تک‌وتوک مربی خارجی حاضر در کشور می‌شدند ولی نسل جدید مربیان ایرانی از آن دسته نیستند و خود از حضور مربی خارجی بزرگ در ایران استقبال کرده‌اند. اگرچه شاید در رقابت با مربی خارجی فرصت شغلی کمتری پیدا کردند اما چیزی که در ذهن آنان بیدار شد، راه حضور در سطح اول مربیگری ایران را در آگاه‌تر شدن نسبت به مسایل فنی این حرفه نشان می‌داد؛ در حالیکه روش‌های تربیت و آموزش مربی از سوی کمیته آموزش فدراسیون فوتبال متناسب با نیازهای تازه نبود.

گل‌محمدی ، مجیدی و بختیاری‌زاده سرمربی شهر خودرو کمتر از سه هفته دیگر اولین قدم‌های دوران جدید را در فصل جاری لیگ قهرمانان آسیا بر‌می‌دارند و این مقدمه‌ی مربیگری در تحریم است. نسل جدید مربی ایرانی نه بر اثر رشد در این مسیر که شوربختانه متاثر از مسایل بحران  اقتصادی ایران، به میدان گسیل شده. اینکه نتیجه چند مسابقه سرنوشت حرفه‌ای یک نسل را رقم بزند نباید موقعیت و شانس مربیگری به حساب آید. مربیان ایرانی در واقع به فضایی پرتاب شده‌اند که از پیش آمادگی لازم برای حضور در آن را پیدا نکردند.

این کنده شدن و پرتاب شدن سرنوشت مشترک نسلی‌ است که در حوزه‌های مختلف فعالیت کردند و شاید در شرایط بهتر انتخاب کاملا متفاوتی انجام می‌دادند.

جریان رشد حرفه‌ای مربی در ایران هرگز جریان منسجم، پرخون و گرمی نبوده و نتیجه آن سابقه نه چندان جالب مربیان ایرانی در مسابقات برون‌مرزی است که امروز به عنوان عامل منفی روانی خود را بر کار نسل جدید مربیان تحمیل می‌کند. از موفقیت‌های گهگاهی مربیانی نظیر فیروزکریمی -قهرمانی پاس در آسیا، فصل ۹۳-۱۹۹۲-، ناصرحجازی با استقلال در فینال فصل ۹۹-۱۹۹۸ و منصور ابراهیم زاده با حضور ذوب‌آهن در فینال مسابقات ۲۰۱۰ آسیا سالیانی گذشته و امروز در کنار قدرت‌های سنتی قاره، با توسعه فوتبال در امارات، قطر و بعضی کشورهای دیگر، کار رقابت برای مربی ایرانی سخت‌تر از گذشته است.

گزارش وضعیتی که مربی ایرانی در آن قرار گرفته و پا به رقابت‌های قاره‌ای می‌گذارد، هرگز به معنی پیش‌بینی شکست آنان یا پیش‌داوری درباره کیفیت آنها در این راه نیست بلکه یادآوری همه آن اتفاقاتی است که باید رخ می‌داد تا نسل جدید در شرایط بهتری کار کند و رخ نداد. در این رابطه کمیته آموزش فدراسیون فوتبال بی آنکه برنامه‌ای برای شناسایی و پرورش مربیان جوان تدوین کند و یا حتی برنامه‌های عمومی آموزش مربیان را توسعه دهد، خود همواره درگیر سوء‌مدیریت و مشکلات مالی بوده و هرگز جریان نیرومندی را در این زمینه خلق نکرده است.

حرف‌های اخیر میرشاد ماجدی، رئیس کمیته آموزش فدراسیون فوتبال درباره آخرین وبینار آموزشی در روزهای قرنطینه به دلیل شیوع کرونا در ایران حاوی نکات روشنی از کاستی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها و نقطه نظرات غیر حرفه‌اې است. ماجدی می‌گوید: "کلاس‌هایی در تمام استان‌ها برگزار می‌کردیم که بر اثر کرونا متوقف شد. تمام مدرسان این کلاس‌ها ایرانی بودند. با بحث‌های اقتصادی که وجود دارد حضور مدرس خارجی برای ما گران تمام می‌شود. من معتقدم مدرسان ایرانی چیزی از خارجی کم ندارند، وقتی می‌گویید صادرات مربی به کشورهای دیگر، ما اول باید مربیان خودمان را قبول داشته باشیم، بعد صادر کنیم. ما باید به زمانی برسیم که تمام مربیان ما داخلی باشند. ما از لحاظ انتقال پول در مضیقه هستیم و باید از مربی داخلی استفاده کنیم و اگر این اتفاق بیفتد به صدور مربی به خارج هم می‌توانیم فکر کنیم."

آنچه ماجدی تحت عنوان شعار صدور مربی به کشورهای دیگر مطرح می‌کند، حتی اگر برنامه‌ای واقعی و طرح مطالعاتی برای اجرای آن داشته باشد کاری است که بی‌شک دهه‌ها زمان می‌برد اما قبل از صدور مربی، ایشان باید سطح علمی مدرسان ایرانی را به استانداردهای جهانی این حرفه برساند.