هفته گذشته، برهم صالح، رییس‌جمهور منتخب عراق، برای اولین بار پس از به قدرت رسیدن به ایران سفر کرد. جمهوری اسلامی ایران طی سال‌های گذشته اصلی‌ترین متحد و حامی عراق بوده است، به‌خصوص زمانی که این کشور مورد حمله داعش قرار گرفت. هر دو کشور بارها اشاره و تاکید داشته‌اند که در سال ۲۰۱۴، نخستین گروه کمکی برای مقابله با داعش را ایران به عراق فرستاده بود.   

ایران از عراق در جنگ با ترور و داعش حمایت کرد، و به موازات این کمک‌ها گروه شبه‌نظامی شیعه حشد‌ الشعبی را در این کشور ایجاد کرد، گروهی نظامی شبیه به حزب‌الله در لبنان و متشکل از نیروهای شیعه وفادار به جمهوری اسلامی ایران.

این روزها، کشورهای منطقه نه‌تنها نسبت به فعالیت‌های ایران در منطقه حساس شده‌اند، بلکه این گروه‌های نظامی مستقل را نیز عامل دامن زدن به جدایی و نفرت در جامعه‌ای می‌بینند که سابقه جنگ‌های قومی و مذهبی دارد.

از لبنان گرفته تا عراق و سوریه و اینک در یمن، ایران گروه‌های شبه‌نظامی‌‌ای را مورد‌ حمایت خود قرار داده که در بعضی مناطق مزدور خطاب شده، مورد اعتماد نبوده و عامل وحدت نیز تلقی نمی‌شوند.

انحلال چنین گروه‌هایی که روی آن‌ها سرمایه‌گذاری فراوان شده و آموزش‌ دیده‌اند، برای تهران خسرانی بزرگ است. هرچند مقامات ایران به‌دلیل تحریم‌ها برای تامین هزینه‌های منطقه‌ای‌‌شان با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستند، اما حفظ این گروه‌های شبه‌نظامی برای تهران حائز اهمیت است.

پس از آن‌که سفارت آمریکا در بغداد طی بیانیه‌ای از تهران خواست گروه شبه‌نظامی حشد‌ الشعبی را منحل کند، وزارت خارجه عراق از سفارت آمریکا در بغداد خواست به استقلال حاکمیت این کشور احترام بگذارد.

شاید امروز رییس‌جمهور جدید عراق انتخاب دشواری پیش رو داشته باشد: توسعه روابط با واشنگتن که سرمایه‌گذاری، کمک‌های اقتصادی در بازسازی، آموزش و تجهیز ارتش، و توسعه و پیشرفت عراق را تضمین می‌کند، یا باقی ماندن در کنار دوست و متحد خود تهران و خزیدن به کنج انزوایی که آمریکا و کشورهای عربی برای ایران رقم زده‌اند.

به نظر می‌رسد مسیر سفر رییس‌جمهور صالح، که از اردن آغاز شد، بعد به امارات متحده عربی و سپس به تهران رسید، حاکی از تصمیم وی به تحکیم و تقویت روابطش با کشورهای عربی در دوره ریاست‌جمهوری‌اش باشد.

در تهران، آیت‌الله خامنه‌ای به‌وضوح و با‌صراحت از برهم صالح خواست گروه شبه‌نظامی حشد‌ الشعبی را حفظ کند، و در ادامه افزود احترام به ملت و حق حاکمیت ملی‌شان نه به ایران و حاکمان ایران، بلکه به مردم عراق ارتباط دارد، و آن‌ها خودشان باید صلاح و مصلحت‌شان را تشخیص دهند.

با مشاهده فعالیت‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران که مستقل از ارتش ایران عملیات دفاعی برون‌مرزی را هدایت می‌کند و فعالیت‌های مشابه حزب‌الله در تقابل با ارتش لبنان، نگرانی‌‌های کشورهای منطقه بیشتر شده و تلاش می‌کنند گروه‌های شبه‌نظامی جدید مبدل به قدرت نظامی مستقل نشوند.

در ایران امروز، اگر نگوییم غیر‌ممکن، می‌شود گفت بسیار دشوار است سپاه پاسداران برچیده و یا در ارتش ادغام شود، همین قضیه در مورد حزب‌الله لبنان نیز صدق می‌کند.

عراقی‌ها بیم آن را دارند که حشد‌ الشعبی بازوی نظامی جدیدی برای جمهوری اسلامی ایران باشد، و پای عراق را به درگیری‌ها و جاه‌طلبی‌های منطقه‌ای کشور همسایه بکشاند، مشابه همان استفاده‌ای که از حزب‌الله لبنان می‌شود.

در عراق، بسیاری بر این باورند بهترین گزینه برای قدردانی از فداکاری حشد‌ الشعبی و جانفشانی‌هایشان در مقابله با داعش، ادغام این گروه شبه‌نظامی شیعه در ارتش ملی عراق است.

اگر آیت‌الله‌های ایران این گزینه را نمی‌پسندند، مشکل خودشان است، اما برای مردم ایران خبر خوبی است و به‌معنی کاهش بخشی از هزینه‌های تحمیل‌شده بر آن‌هاست.

*این مطلب برگردان فارسی مقاله‌ای است که روز ۲۸ آبان‌ماه (۱۹ نوامبر ۲۰۱۸) در سی‌ان‌ان منتشر شده است.